Een boek schrijven naast je baan doe je zo

Het was een euforische verkiezingsavond in Paradiso, toen de PvdA op 12 september 2012 onverwacht 38 zetels kreeg. Drie weken eerder stond de partij in de peilingen nog op 15 zetels. Nog nooit zo veel glunderende PvdA’ers gezien als die avond. Het was ook de laatste keer dat er veel blije PvdA’ers te zien waren. De partij ging Nederland uit de crisis halen met de VVD. Daarbij werd voor 16 miljard bezuinigd en werden thuiszorg, studiefinanciering, AOW en nog veel meer overhoop gehaald.  De afloop is bekend: de PvdA leed in maart de moeder aller nederlagen in de Nederlandse politieke geschiedenis.

Als ‘PvdA-watcher’ op de politieke redactie van de NOS in Den Haag heb ik de ontwikkelingen bij de PvdA de afgelopen jaren van dichtbij gevolgd. Je hoefde geen wiskundige te zijn om aan te voelen dat het bij de verkiezingen van dit jaar weleens heel anders zou kunnen verlopen dat in 2012. Zo kwam het dat ik in de loop van 2016 het idee kreeg een boek te gaan schrijven over de, toen nog te verwachten, electorale afstraffing.

Een uitgeverij was snel gevonden. ‘Nieuw Amsterdam’ had in 2010 mijn eerste boek, ‘De val van Balkenende’, uitgegeven en was meteen weer geïnteresseerd. Lange tijd wist ik niet in welke vorm ik het verhaal moest gaan gieten. Uiteindelijk is het een interviewbundel geworden. Met 19 PvdA’ers die afgelopen kabinets­periode allemaal een actieve rol hebben gespeeld namens de partij. Inclusief het viermanschap dat afgelopen jaren de touwtjes in handen had: Asscher, Dijsselbloem, ­Samsom en Spekman.

Zo’n boek moet naast m’n dagelijks werk voor de NOS geschreven worden, dus was het best handig al voor de verkiezingen met de interviews te beginnen. Gelukkig was een aantal PvdA’ers daartoe bereid op voorwaarde dat ze hun uitspraken daarna nog mochten aanpassen.

Zo kwam het dat ik met partijcoryfee Verbeet, de Eerste Kamerleden Duivesteijn en Koole en wethouder Sidali uit Culemborg al had gesproken voor de nederlaag.   

De uitslag overtrof ieders ergste vermoedens, zodat geen enkele uitspraak werd teruggenomen.

Het feit dat zij en enkele anderen al in een vroeg stadium hun medewerking hadden toegezegd, heeft me vervolgens geholpen anderen over de streep te trekken. Wat ook hielp is dat veel PvdA’ers een oprechte behoefte hebben verantwoording af te leggen over wat ze hebben gedaan. Daardoor is het gelukt ook mensen als informateur Bos, Europarlementariër Jongerius, en WBS-­­directeur Sie te interviewen. En vele anderen! Het leverde een caleidoscopisch beeld op van wat er is gebeurd en misgegaan.

‘De misrekening’ was lange tijd de werktitel. Maar dat sloeg toch vooral op de coalitie met de VVD, terwijl de steun voor de PvdA al veel langer aan het afbrokkelen is. Vandaar de titel ‘De neergang van de PvdA’. Twee citaten: ‘Ik denk dat de geschiedenis zal oordelen dat dit één van de beste kabinetten is geweest die we gehad hebben in Nederland’ en ‘We hebben twee keer te veel geregeerd met onze politieke vijand’. In het boek kunt u lezen wie dit hebben gezegd.