‘Dag 7000 euro!’

Gesloopt ben ik als ik na de tweede dag van de Nijmeegse Vierdaagse op de bank plof. Die veertig kilometer hakten er echt in. Tijd om met de voetjes omhoog en smartphone in de hand mijn mailbox door te nemen. ‘Slecht bericht’, prijkt er bovenaan mijn lijst. Het is een mailtje van Jelte Hut, eigenaar van Novema Uitgevers, een van mijn klanten. ‘Ondanks diverse bezuinigingsrondes, heel hard werken en het aanwenden van spaargeld is het mij helaas niet gelukt het tij te keren’, lees ik. ‘Afgelopen maandag heb ik de moeilijke gang naar de rechtbank gemaakt om mijn faillissement aan te vragen.’

De afgelopen tijd heb ik wel gemerkt dat de uitgeverij uit het hoge noorden het moeilijk had. Steeds vaker is een belletje naar de administratie-afdeling nodig om betaald te krijgen. Soms moet er zelfs grof geschut aan te pas komen, zoals dreigen met een incassobureau. Een andere keer houd ik een geschreven verhaal vlak voor de deadline achter. Bij de meeste wanbetalers zorgt dit voor een snelle betaling. Zo ook bij Novema. Tot mijn laatste factuur tenminste. Die mag ik als schuldeiser indienen bij de curator.

Ach, het is ‘maar’ 1200 euro, hoor ik mezelf zeggen tegen mijn man. In de beginjaren heb ik voor mezelf de 1000 euro-grens in het leven geroepen. Heeft een klant dat nog open staan, dan neem ik tot na betaling geen nieuwe opdrachten aan. Die regel bedacht ik na veel gedoe met een van mijn eerste klanten. Met mijn man als woordvoerder, een betalingsregeling en veel geduld is dat uiteindelijk – op 100 euro na – goed gekomen. Ook dat hoort bij ondernemen.

Opgelicht!
Mijn eigen regeltje houdt echter niet altijd stand. Op sommige momenten wint gevoel van zakelijk verstand en blijk ik toch té coulant. In mijn tien jaar als ondernemer heb ik één keer een dure uitglijer gemaakt. Ik twijfelde geen moment toen een Amstelveense uitgeverij van vakbladen in de uiterlijke verzorging mij benaderde om hoofdredacteur te worden van een nog op te richten beautymagazine voor consumenten. Wanneer krijg je zo’n kans nu als freelancer?

Geregeld tufte ik van Cuijk naar Amstelveen voor redactievergaderingen. Daarnaast interviewde ik ondernemers door het hele land. Met zoveel werk loopt het honora­rium natuurlijk snel op. Dat de betaling uitbleef, vond ik op dat moment niet raar. De uitgeefster was met complicaties tijdens haar zwangerschap opgenomen in het ziekenhuis. Haar compagnon én geliefde zei dat hij niet gemachtigd was om te betalen. Dat hij volgens geruchten in werkelijkheid al haar inkomsten er doorheen joeg in de kroeg kwam mij pas later ter ore. Over geld zeuren vond ik op dat moment niet gepast: zijn geliefde lag doodziek in het ziekenhuis.

De alarmbellen begonnen pas te rinkelen toen een collega haar verhaal deed. Ze had nog zo’n 20.000 euro te goed en vertelde dat de drukkerij het werk heeft gestaakt. Het beauty-magazine waar ik al maanden aan werkte, zou er nooit komen. Mailtjes en telefoontjes van mijn kant werden niet beantwoord. Toen mijn man met zíjn nummer belde, kreeg hij de uitgever wél te pakken. De betalingsregeling die we troffen bleek een wassen neus. Zelfs het incassobureau dat ik inschakelde krijgt niets voor elkaar met zijn aangetekende brieven. Na weken van onzekerheid bleek waarom: de uitgeverij had faillissement aangevraagd. Dag 7000 euro!

Achteraan in de rij
Als ZZP’er trek je op zo’n moment aan het kortste eind. Je mag als schuldeiser plaatsnemen in de rij achter de Belastingdienst, de bank en de curator. Ja, het is een VOF en het faillissement wordt dan ook omgezet in schuldsanering, maar van een kale kip kun je niet plukken. Twee jaar na het faillissement bleek dat er dan toch nog wat voor mij overbleef. Maar liefst 464,19 euro.

Na dat debacle besluit ik dat een zakelijkere aanpak noodzakelijk is. En dan met name op het gebied van mijn administratie. Er komt een boekhoudsysteem dat gekoppeld wordt aan mijn bankrekening en dat me een seintje geeft als de betalingstermijn van een factuur is verstreken. Met één druk op de knop gaat er in zo’n geval een herinnering of zelfs een aanmaning, inclusief rente, de deur uit. De factuur verstuur ik meteen als het kan. Want betalen na publicatie vind ik apart. De meeste freelancers gaan meteen akkoord, maar dat je in de praktijk zo maanden en soms zelfs jaren op je geld kan wachten nemen we zo voor lief.

De tijd dat ik met me laat sollen ligt achter me. Wordt een betalingsachterstand te gek, dan schakel ik de hulp van een advocaat in. Alleen de melding dat ik dat ga doen is vaak al voldoende. Recent had ik nog een klant die meteen na het mailtje waarin ik het woord advocaat liet vallen aan de telefoon hing met excuses. ‘Ik heb het net overgemaakt. Bel die advocaat maar niet, die zijn duur genoeg.’ Over de kosten hoef ik me gelukkig geen zorgen te maken. Als lid van de NVJ krijg ik gratis juridische bijstand.

Op de lijst van schuldeisers
Hoe veel harder ik ook ben geworden, zelfs met deze aanpak kon ik niet voorkomen dat ik nog 1200 euro van Novema krijg én dat ik nu voor bijna 4600 euro op de lijst van schuldeisers van Uitgever De Winter uit Uden sta. Want ook De Winter is failliet.

Ik voel me machteloos. Iedere freelancer die voor deze uitgeverij werkte, zal bevestigen dat ze al sinds jaar en dag gigantisch traag betalen (vier maanden te laat is geen uitzondering). De chef maakt daar ook geen geheim van. ‘Maar het tarief is goed én het geld komt echt’, bevestigt hij. In de eerste jaren is dat ook zo. Tot april van dit jaar. ‘Gezien de beperkte liquide middelen binnen ons bedrijf zijn wij genoodzaakt om uw totale openstaande vordering over een langere periode terug te betalen’, laat operationeel directeur Jos van Emmerloot in een brief weten. ‘Nieuwe facturen worden vanaf heden met een betalingstermijn van 45 dagen door ons voldaan.’
Er volgt een grote ontslagronde waardoor het bedrijf er weer gunstiger voor komt te staan. Vanaf dat moment ontvang ik iedere week netjes 66,76 euro. En ook de nieuwste factuur wordt binnen de termijn betaald. Tot begin juli. Ik check mijn bankrekening als een verslaafde junk die wacht op zijn uitkering waarmee hij een nieuw shot kan betalen. Maar het geld komt niet.

Als ze de week daarna opnieuw verzaken, gaat de advocaat van de NVJ weer aan de slag. We eisen het openstaande bedrag direct op, maar dat leidt tot niets. Dat het nu echt fout gaat merk ik ook doordat een andere freelancer me opeens belt en dat ik via-via hoor dat werknemers hun salaris niet hebben ontvangen. Op dat moment besef ik dat de kans groot is dat ik voor niets hebt gewerkt.

Op het moment dat het faillissement wordt aangekondigd heb ik twee interviews liggen, die alleen nog maar uitgewerkt hoeven te worden. Om de kans op een doorstart groter te maken werk ik ze uit, maar nieuwe opdrachten neem ik niet meer aan. Gratis schrijven? Daar pas ik voor.