Lia van Bekhoven werd nooit een échte Engelse, maar werpt daarom ontnuchterende blik op correspondentschap

Het was ook helemaal niet het plan om in het Verenigd Koninkrijk te eindigen. Verre van zelfs. In een zoektocht naar het antwoord op de vraag ‘wat wil ik nou met mijn leven?’, eindigde ze in een Israëlische kibboets. En zo ook Martin, ‘een Britse jood die ik daar ontmoette’.

‘Nederland zoals net na de Tweede Wereldoorlog’
Voor de liefde zette Van Bekhoven in 1976 voor het eerst voet op Britse bodem. Maar het was geen liefde op het eerste gezicht. ‘Er hing een lucht van zwavel en van onvrede en teleurstelling. Engeland zag eruit zoals ik me Nederland net na de Tweede Wereldoorlog voorstelde. Grauw, somber, inefficiënt en ouderwets, vol dichtgespijkerde huizen en bedrijven. Alsof het hele land op de bon was.’

En werk was er – in eerste instantie – ook niet voor haar: niet bij de Britse media, noch bij de Nederlandse pers.

Het is volgens Van Bekhoven ook lastig om te wonen in het land waarvan je houdt: ‘In de loop der jaren heb ik nogal wat buitenlandse journalisten voorbij zien komen die zich de standplaats Londen aanmaten, juist omdat ze een band hadden met het Verenigd Koninkrijk. Dat liep soms lelijk af. Het geïdealiseerde beeld van het leven in Engeland loopt gemakkelijk stuk op de dagelijkse praktijk’. En een zekere afstand past volgens Van Bekhoven ook bij haar metier: ‘Beroepshalve is het volgens mij een vereiste afzijdig te blijven, zoveel mogelijk een buitenstaander te zijn’. Desondanks werd Van Bekhoven wel een Brits staatsburger, mede door de Brexit, zo erkent zij in haar boek.

Nederlandse of Vlaamse tv? Dat is NV-tv. De initialen staan voor No Votes-televison

En wie denkt dat de rode loper in het buitenland uitgaat voor een buitenlandse correspondent, komt algauw van een koude kermis thuis, zo ontdekte ook Van Bekhoven. Zo omschrijft ze het vrij unieke moment dat ze premier Tony Blair voor de camera weet te trekken tijdens het Labourcongres in kuststad Brighton. ‘Maar nee, hij heeft geen tijd, zei zijn woordvoerder, en zeker niet voor ons. Want Nederlandse of Vlaamse tv? Dat is NV-tv. De initialen staan voor No Votes-televison. Wij leveren toch geen stemmen op.’ Dat Van Bekhoven de premier uiteindelijk wist te spreken, was alleen te danken aan het feit dat de premier ‘mijn sneue gesmeek hoorde’.

‘Beroepshalve is het volgens mij een vereiste afzijdig te blijven, zoveel mogelijk een buitenstaander te zijn

Verwacht, kortom, geen lofrede van Van Bekhoven over haar nieuwe thuisland – ze noemt zichzelf ook liever ‘een Nederlandse in Londen’. Maar het levert wél een ontnuchterend en realistisch inkijkje in het leven van een correspondent in den vreemde – iets dat dikwijls geromantiseerd wordt en de stoute droom van menig student journalistiek is.

Het boek biedt ook een ontluisterend beeld over de Britse sensatiepers. Natuurlijk zijn de royals daar een groot onderdeel van, maar ook de Britse regeringen kunnen onmogelijk om kranten zoals The Sun of Daily Mail heen: ‘Wat Boris Johnson drijft, zegt zijn vroegere adviseur Dominic Cummings, is hoe het morgen in Daily Mail staat’.

‘Quite okay’
De Engelsen zijn door de bril van Van Bekhoven een bijzonder volk: dat Londen overspoeld wordt door de rijken der aarden terwijl verderop rijen voor de voedselbank staan, deert de Engelsman niet. Maar daarentegen zijn ze overgevoelig voor de klassieke stokpaardjes: de verschillende klassen waardoor je aan woordgebruik kunt horen waar iemand vandaan komt. En je krijgt natuurlijk ook te maken met de heilige drie-eenheid: de Queen, de BBC en de tegenstrijdigheden in de taal, waardoor ‘quite okay’ – in Nederlandse oren klinkt het als ‘best prima’ – net zo goed ‘heel erg slecht’ kan betekenen.

En dat is nog afgezien van de bijzondere drankcultuur waarin het normaal lijkt gevonden dat de schooldirecteur er op een ouderavond beschonken bijloopt: gewoonste zaak van de wereld, tot verbazing van Van Bekhoven. Het zal vast geen toeval zijn dat Van Bekhoven op de achterflap van het boek op de foto staat in een onmiskenbare Engelse pub.

Oog voor detail
Als je het boek leest, beklijft al gauw de vraag waarom Van Bekhoven toch de voorkeur heeft voor radio en televisie in plaats van de geschreven pers, want ze heeft een opmerkelijk scherpe én grappige pen, met bijzonder veel oog voor detail. En hoewel Van Bekhoven over het Verenigd Koninkrijk schrijft, signaleert ze een zekere rot in de democratie en het rechtssysteem dat ook elders in de wereld - en ook in Nederland - plaatsvindt. ‘De crisis is ontstaan omdat het oude aan het sterven is en het nieuwe nog niet geboren, in dit vacuüm verschijnt een groot veelvoud aan morbide symptomen’, citeert Van Bekhoven de Italiaanse marxist Antonio Gramsci.

Na het lezen van het boek beklijft vooral het idee dat het ‘Verenigd’ Koninklijk weliswaar bestaat op papier en een machtige partij is in de wereldorde, maar in praktijk deze ‘eenheid’ helemaal niets voorstelt. Terwijl Engeland zich blindstaart op de Brexit en nostalgie van het Britse wereldrijk dat allang vergaan is, knabbelen Schotland, Wales en Noord-Ierland stukje voor stukje op het gezag vanuit Londen.

Van Bekhoven schetst een situatie waarin er in een korte tijd - misschien wel binnen tien jaar - allang geen sprake meer is van een ‘Verenigd’ Koninkrijk, gelet op de hernieuwde spanningen die de Brexit en coronapandemie aanwakkerden in Schotland, Noord-Ierland en Wales. De enige constante factor die dit alles bijeenhoudt, is dat een onafhankelijksverklaring waarschijnlijk pas doorgang vindt als Queen Elizabeth overleden is. Geen enkel element van de Britse cultuur weet de verschillende landen van het Verenigd Koninkrijk zo met elkaar te verbinden.

Maar ondanks dat Van Bekhoven zichzelf weliswaar geen Engelse voelt en daarom ook met enige afstand naar het land waar ze per toeval verzeild raakte kan kijken, is ze anderzijds wel gek op de Engelsman, met zijn zelfspot, cynisme en laissez-faire houding.