Publieke omroep: een oude Opel Rekord
Ik ben die linkse kop van Clairy Polak allang zat’, schrijft Marieke uit Bovenkarspel op de website van De Telegraaf naar aanleiding van de aangekondigde opheffing van Nova. ‘Helemaal goed’, juicht Jos uit Eindhoven, ‘Wat goed is voor rood en jood eindelijk van de buis, hoeraa (sic)!!’ En toch: wat opvalt bij de honderden reacties die de krant van Wakker Nederland ontving is, behalve de laffe anonimiteit van al die hartenkreten (‘Prima, de indoctrinatie moet stoppen!’ schrijft ‘Vrouw’ uit Edam), de sympathie die veel reageerders koesteren voor Netwerk en Nova, vindt Kees Schaepman. Juist programma’s met inhoud en diepgang dreigen te verdwijnen, klaagt een opvallend groot aantal Telegraaflezers. En gelijk hebben ze, Godbetere!
De publieke omroep is van iedereen, voor iedereen, zoals Henk Hagoort, voorzitter van de Raad van Bestuur van de NPO (Nederlandse Publieke Omroep) niet moe wordt te verkondigen. In de Wereld Draait Door maakte hij daar niettemin een uitzondering op: programmamakers moeten niet denken dat de omroep van hen is, zei hij daar.
Dat was in de jaren dat ik voor de publieke omroep werkt ook tot mij doorgedrongen. Jarenlang moest ik zigzaggen tussen samenwerking en profilering, al naar gelang de luimen op het Binnenhof. Dat kwam, voorzichtig uitgedrukt, de kwaliteit van met name de journalistieke programma’s niet ten goede.
Ik ben niet ziende blind, ik besef het dilemma van Hagoort nu hij nieuwe zendgemachtigden moet toelaten op de publieke netten waar omroepen elkaar toch al verdringen. Herzuiling van het bestel is wellicht onvermijdelijk. En de omroepvoorzitters verzetten zich niet nu hun journalisten uit de frontlinie van de journalistiek naar de commentaarstudio verbannen worden. Ze zijn al lang blij dat de gevolgen van de komst van WNL en PowNed en de uitbreiding van zendtijd voor Max en BNN voor hen beperkt blijven.
Maar probeer die hinkstapsprong niet aan mij te verkopen als winst voor de journalistiek. ‘Er zal toch hopelijk wel een programma blijven dat de politiek dagelijks kritisch volgt’, schrijft Reiki Teeuwen (ondertekend met voor- en achternaam!) op de site van De Telegraaf.
Een terechte zorg.
Nieuws wordt bij NPS en NOS ondergebracht, duiding wordt overgelaten aan de zuilen. Dat klinkt logisch en verstandig, maar waartoe leidt het in de praktijk? Van Hagoort begreep ik dat in de toekomst niet langer iedere omroep eigen verslaggevers op een natuurramp of een crisis in Den Haag hoeft af te sturen, laat dat maar aan de NOS over. In de studio kunnen dan de erfgenamen van Hiltermann, Neuman en Karel Roskam de fakkel overnemen om de eigen achterban uit te leggen hoe de wereld begrepen moet worden. En, oh ja, dan moeten ze wel netjes afspreken dat niet alle camera’s en commentaren hetzelfde onderwerp onder handen nemen. Dat lijkt verdacht veel op het verfoeide oude claimsysteem (‘Wij doen Plasterk, dus die mogen jullie niet meer vragen!’). Ook onderzoeksjournalistiek moet ‘neutraal’. Betekent dat straks weg met Argos, Zembla en Reporter, lang leve de nijvere speurders van Hans Laroes?
Zelf voel ik me meer aangesproken door de slagzin van Radio 1 (De eerste, de beste!) dan door het slappe mission statement van de NPO. Van iedereen, voor iedereen – dat is een tweedehands Opel Rekord die je zelfs in de eerste versnelling geen berg meer opkrijgt. Journalistiek is geen pure productiearbeid die je met schema’s en prikklokken kunt regelen. Goede programma’s moeten een tikje élitair zijn, die vragen niet om een anonieme stoet lopende bandwerkers die om zes uur ’s middag het nieuws overdragen aan de volgende ploeg, maar om wedijver en om Gideonsbendes die niet rusten voor de onderste steen boven is.
Ik vrees de dag dat journalisten bij de omroep die eretitel moeten inleveren om verder als mediawerkers door het leven te gaan.
Kees Schaepman is freelance journalist
Praat mee
12 reacties
Peter, 26 januari 2010, 10:50
Clairy Polak is allesbehalve links. Vooral als het om moslims gaat, dan is ze zeer ingenomen, en zeker niet objectief.
Kees Cornelder, 26 januari 2010, 11:44
Wat betreft het ochtendblad De Telegraaf bestaat er een GROOT GEHEIM in journalistenland. Wie bij De Telegraaf werkt heeft namelijk per definitie een luizenbaan.
Dit zit zo: de gemiddelde Telegraaflezer - van het type dat de politie belt wanneer jongetjes tegen de zijkant van het huis aan voetballen - is namelijk HEEL DOM. En dat is voor de even gemiddelde Telegraaflezer wel zo prettig.
Want maak je een fout in een stuk, en wat dies meer zij: geen kip die het opmerkt.
Alleen wanneer je een verkeerde foto bij een stuk plaatst, dan kunnen de poppen aan het dansen raken. En massaal.
Dus alles wat je in De Telegraaf aan meningen leest: voilá, zie boven.
Veel emotie, heel veel broeierige onderbuikstank en dus ook een flinke schep anti-semitisme zo nu en dan.
Heerlijk overzichtelijk allemaal.
I love this country.
Paul, 26 januari 2010, 12:46
Kijk Kees, die reactie van jou is nu een voorbeeld van vooringenomenheid. Door te beweren dat de gemiddelde Telegraaflezer heel dom is trap je veel mensen, waaronder mij, op hun ziel. Dus je moet Volkskrantlezer, Pauw en Wittemankijker, Polakaanhanger zijn om voor vol te worden aangezien? Nou mij niet gezien, ik baal van die linkse vooringenomenheid dat zij de wereld wel eens zullen vertellen hoe het moet. Dat alles in het kader van links lullen, rechts vullen. Ik ben blij, dat Wakker Nederland voor tegengas zorgt en met mij miljoenen andere Nederlanders. Of zijn dat allemaal domme mensen?
hans laroes, 26 januari 2010, 13:04
1. nos en nps zullen zeer inzetten op research
2. ieder ander journalistiek programma van iedere andere omroep kan dan ook. niemand heeft volgens mij het verdwijnen van zembla etc aangekondigd (of doen de omroepen dat zelf?)
3 henk hagoort gaat niet over de vraag hoeveel journalisten er naar haiti worden gestuurd. het is wel de vraag (even los van haiti) of alle actualiteitenrubrieken er beter van worden als ze min of meer hetzelfde, maar dan langer, doen als het journaal (,,het laatste nieuws straks in eenvandaag, of in nova’‘, of dat ze compleet andere verhalen maken, dan wel echt andere invalshoeken zoeken
4 wat vooral nodig is is sterke, eigenzinige hoofdredacties van programma’s, die hun eigen koers uitzetten, of het nu omprogramma’s gaat die er nu al zijn, dan wel nieuwe die er vanaf het nieuwe seizoen zullen komen. Het is neitg de taak van de NPO-mensen om vast te stellen welke keuzes hoofdredacties moeten maken. die zijn daar zelf bij: ontwikkel, ergo, een sterk journalistiek profiel op basis van een heldere journalistieke visie en een daarvan afgeleid format voor je uitzending
4 en discussier dan op basis van profielen, visie, en niet met personen als onderwerp. dat vind ik onwaardig, onaardig en onverstandig
Ronald, 26 januari 2010, 16:51
De publieke omroep heeft de kritiek dat ze te links zijn helemaal aan zichzelf te wijten. Vooral de AVRO en de TROS (waar al die presentatoren/ journalisten en bestuurders tot de grootverdieners behoor(d)en) hebben hun achterban in de steek gelaten door hun actualiteitenprogramma’s te laten verdwijnen en daarvoor in de plaats amusement en cultuur te programmeren. Maar ook de veelheid aan zendgemachtigden, met allemaal een eigen bestuur, heeft in decennia tot een onontwarbare kluwe aan programma’s en belangen geleidt. NOVA is een uitstekend programma met twee heel goede journalisten, de meeste mensen begrijpen echter niet dat het stellen van kritische vragen niet links is. Het is te hopen dat beide journalisten weer terug komen en er tevens een ander journalistiek programma komt met een andere insteek voor ‘de Telegraaf lezer’, want een publieke omroep moet iedereen bedienen. De spelletjes, reisprogramma’s (Mevrouw Dessing verdiende ruim twee ton met een reisprogramma) en Amerikaanse series die uit de computer komen kunnen dan wel weg. Er is toch geld genoeg nu de, op zich al hoge, Balkenende norm, weliswaar vele jaren te laat, gaat gelden voor de publieke omroep.
Kees Cornelder, 26 januari 2010, 22:45
@3 Paul Anoniem: door de wereld in te delen in links en rechts - beetje grofmazig, maar alla(h) - bereik je het soort overzichtelijkheid die zo uit een fabriek van massaproducten kan zijn weggelopen.
En dat is, laat ik het anders stellen, niet-slim.
Wel overzichtelijk en ook meteen toepasbaar voor dagelijks gebruik - parate munitie voor scheldkanonades bijvoorbeeld - maar niet-slim. Immers, de nuances zijn geheel foetsie.
Bange mensen die naar achteren schieten (‘rechts’) of die naar voren schieten (‘links’): ik heb er helemaal niks mee. Maar aangezien jij linkse mensen verbaal op de korrel neemt, dwing je mij zowaar om het voor ze op te nemen. Waar ik dus behoorlijk van baal.
‘Leve links’ dus dan maar, waar de kans op domheid blijkbaar dus het minst is.
(grom)
Henk Boom, 27 januari 2010, 09:19
Jarenlang heb ik mijn collega’s in Spanje gewezen op het ontbreken op de Spaanse tv van een programma als NOVA. Journalistiek van de bovenste plank. Een goede reden om buiten de grenzen trots op Nederland te zijn (zonder op Verdonk te stemmen). Hoe nu verder? Dagelijks een uur nieuws uitdiepen? Ach kom nou, zelfs een analfabeet kan zijn verdiepingsdrang op internet bevredigen. Nog even en Nederland komt aan waar Spanje zich al jaren bevindt: elke avond (nog) meer van hetzelfde op de buis, hier en daar onderbroken door kakelprogramma’s waarin de journalist entertainer wil zijn en de entertainer journalist. Zitten we nou echt te wachten op dat nieuwe poldermodel?
Koos, 27 januari 2010, 10:44
Als het NOS Journaal moet gaan zorgen voor onderzoeksjournalistiek dan zijn we ver van huis. Ik kan mij de laatste scoop niet herinneren. Daarin is RTL veel beter met een stortvloed aan WOB verzoeken waar nieuws uit komt. En die hebben een kleinere redactie en ik betaal er niet voor.
chris, 28 januari 2010, 15:44
Blijf bij dit alles een bijzonder belangrijk gegeven voor ogen houden. Meestal kunnen dingen makkelijk verklaard worden….‘just follow the money’.
Hans Roodenburg, 28 januari 2010, 15:57
Tegenstrijdige reacties genoeg, ook onbehoorlijke. Toch weer een aanwijzing om te modereren. Anonieme reageerders zijn wat mij betreft enorm lafaards.
Bij De T. is een interne discussie losgebarsten in hoeverre de De T. ‘actiekrant’ moet zijn. De eerste slag is wel gewonnen door hoofdredacteur Paradijs met zijn actie ‘weg met de kilometerheffing’. Anderzijds heeft dat ook geleid tot opzeggingen van abonnementen van ‘wakkere’ Telegraaflezers, die dit te ver vinden gaan.
Nicoline Maarschalk Meijer, 29 januari 2010, 10:29
Dat de publieke omroep een oude Opel kadet zou zijn, ligt zeker niet aan de paar ijzersterke journalistieke achtergrondprogramma’s waar we, zoals Henk Boom terecht opmerkt, gerust trots op mogen zijn. Wat de publieke omroep al jaren teistert is de heersende ambtenarenmoraal van bestuurders die zich niettemin de allure aanmeten van private bankers (en we weten hoe het mede door hun toedoen in de financiële wereld is afgelopen), het gekakel, niet zozeer dat in sommige ongelukkige publieksprogramma’s waar mensen beter tegen zichzelf in bescherming zouden moeten worden genomen, maar door de vele zendgemachtigden die niet de mensen (klanten?) maar de kijkcijfers (en dus de adverteerders, kennelijk belangrijker klanten!)als maatstaf nemen. Dát leidt tot eenheidsworst en belegen lolbroekerij van afgetakelde entertainer-journalisten met een te groot ego.
Hoe meer zendgemachtigden (die zich allen op deze artificiële, grote vermeende doelgroep storten van amusements-consumenten) hoe erger, zou ik zeggen. Zorg voor een redelijke verdeling tussen slappe flauwekul ter verstrooiing, journalistieke (en dus -ongeacht kleur- kritische ) achtergrondprogramma’s, want iedereen heeft er recht op kennis te nemen van kanttekeningen bij de wereld waarin wij leven en verder een goede verdeling van nieuws en sport. Dan heeft niemand te klagen. De signatuur van de zendgemachtigde wordt, als er goede producten worden afgeleverd, vanzelf duidelijk. Profilering van grote en kleine omroepclubjes lijkt me dus overbodig. Zo moet het toch lukken??
Olof van Joolen, 29 januari 2010, 11:33
@Koos. Misschien eens wat vaker kijken? NOS Nieuws heeft afgelopen jaar op meerdere dossier prima eigen nieuws gehad. Denk aan het nieuws over dierenactivisten die in Nederland actief zijn wat voor stevige beroering in Den Haag zorgde. De berichtgeving over de Q-koorts die al in een heel vroeg stadium duidelijk maakte hoe ernstig deze problemen zijn en meerdere onderwerpen over de misstanden bij het CBR die voor grote schoonmaak bij dit instituut zorgden. Ik doe niks af aan de prestaties van RTL, maar ik vind dat de NOS meer krediet verdient dan jij stelt.