‘De hoofdredacteur gooit me er echt niet zomaar uit’

‘Een inbreker gooit een briefje in de bus en schrijft: als u niet reageert, dan accepteert u dat ik vannacht uw huis kom leeghalen.’

De analogie met de inbreker werd geplaatst op de Villamedia-community, waar honderden freelancers de discussie volgen over de nieuwe licentieregeling van Sanoma.

De grootste tijdschriftenuitgeverij van Nederland herziet haar algemene voorwaarden, waarbij twee zaken in ’t oog springen: de licentie wordt uitgebreid van Sanoma Nederland naar alle buitenlandse zusterbedrijven, zonder betaling van een extra vergoeding. Daarnaast krijgt Sanoma het recht om materiaal door te verkopen aan derden. Sanoma moet in het concrete geval toestemming krijgen van de freelancer en met de freelancer overeenstemming bereiken over de aanvullende vergoeding die de derde voor dat gebruik moet betalen.

Aanvankelijk wilde Sanoma de nieuwe licentie met terugwerkende kracht laten gelden voor al het materiaal dat de freelancer in het verleden voor Sanoma heeft vervaardigd, maar onder druk van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) en de NVF Fotojournalisten heeft de uitgever afstand gedaan van dit punt.

Sanoma heeft alle freelancers een brief gestuurd om hen op de hoogte te brengen van de nieuwe algemene voorwaarden. Wie niet reageert voor 1 december, gaat akkoord met de nieuwe licentieregeling en geeft, zo vindt de freelancer op de community, de inbreker vrij baan om de boel leeg te halen.

Freelance journalist Lara Aerts vraagt zich af of Sanoma de freelancers zomaar iets kan opdringen zonder dat zij daarvoor hoeven tekenen. ‘Ik heb nog nooit iets van Sanoma ondertekend en zal dat nu weer niet doen. Wel denk ik dat ik deze keer een briefje stuur waarin ik aangeef dat ik op de hoogte gebracht wil worden wanneer mijn verhalen opnieuw worden geplaatst of worden doorverkocht. Ook zet ik er dan in dat ik verwacht dat daar een redelijke vergoeding tegenover staat.’

Aerts werkt onder andere voor de Sanoma-bladen Yes, Viva, Esta en Grazia. Ze vindt dat er nogal wat bezwaren kleven aan de nieuwe regeling, maar vraag zich tegelijkertijd af in hoeverre zij er in de praktijk last van zal hebben. ‘Ik werk al een tijdje voor Sanoma en heb tot nu toe maar één keer meegemaakt dat een verhaal werd herplaatst. Toen heb ik bezwaar gemaakt, een factuur ingediend voor de helft van het oorspronkelijke bedrag en die factuur is ook betaald. Dus op dit moment is het vooral een theoretische discussie. Maar goed, de media zijn volop in beweging, dus in de toekomst zou het zo kunnen zijn dat je flink wat inkomsten misloopt door akkoord te gaan met de nieuwe voorwaarden van Sanoma. Het is een beetje koffiedik kijken.’

Peter Blok fotografeert al jaren voor Sanoma-bladen Panorama en Nieuwe Revu. Hij weigert akkoord te gaan met de nieuwe licentieregeling. ‘Als mij een opdracht wordt aangeboden, zal ik aangeven dat ik die alleen aanneem onder mijn voorwaarden. Het gevolg zal vrijwel zeker zijn dat mij geen opdrachten meer worden aangeboden. Het zij zo, de portefeuille bij Sanoma was toch al erg dun geworden. Gelukkig ben ik financieel niet afhankelijk van Sanoma.’

Collega-fotograaf Robert van Willigenburg denkt dat de soep uiteindelijk niet zo heet zal worden gegeten. Van Willigenburg werkt voor het Sanoma-blad Fiets en heeft een goede verstandhouding met de hoofdredacteur. ‘Dus ik word er echt niet zomaar uitgegooid als ik niet akkoord ga met de nieuwe regeling.’

Van Willigenburg regelde nooit zoveel omtrent de rechten van foto’s. ‘Ik ga altijd uit van fair use. Als een opdrachtgever een foto van mij opnieuw plaatst, heb ik daar over het algemeen niet zoveel moeite mee. Ja, tenzij mijn beeld opeens op de cover komt, dan wordt het een ander verhaal. Ik vrees dat ik nu toch iets zakelijker zal moeten worden. Daarom ga ik voor de zekerheid een extra regeltje op mijn facturen zetten, namelijk dat de NVF-voorwaarden gelden.’

Net als Van Willigenburg was ook Aerts gewend om kwesties rondom rechten in redelijkheid af te handelen. ‘Op een gegeven moment zag ik dat Yes een aantal van mijn verhalen op internet had gezet. Je kunt daar dan heel moeilijk over gaan doen, maar zo liggen de verhoudingen helemaal niet. Als ik een goede klant heb, hoef ik echt niet voor elke cent op de barricade.’

Als de freelancers die voor Sanoma werken, collectief zouden weigeren met de nieuwe voorwaarden akkoord te gaan, heeft de uitgever een groot probleem, denkt Aerts. ‘Ik schat in dat 50 tot 70 procent van de Sanoma-bladen door freelancers bij elkaar wordt geschreven. Voor de NVJ ligt er een schone taak om de freelancers te mobiliseren. Eigenlijk zouden ze een tooltje op de site moeten plaatsen waar je kunt invullen of je wel of niet akkoord gaat. Dan kun je zien hoe de freelancers erover denken. Nu denk je als freelancer misschien: als ik niet akkoord ga, ben ik straks de enige.’

Toch lijkt er weinig animo te zijn onder freelancers om zich te mobiliseren. Waar Sanoma in het verleden nog wel eens geteisterd werd door een e-mailbombardement of een andere ludieke actie, lijkt daar nu weinig sprake van te zijn. ‘Een opstandje van freelancers zou goed zijn’, vindt Barbelijn Bertram, die samen met Elleke van Duin het tekstbureau Mevrouw van Dale vormt. ‘Ik denk alleen dat die opstand er niet komt doordat veel freelancers te veel afhankelijk zijn van Sanoma. In deze magere economische tijden zijn ze al blij dat ze überhaupt een opdracht hebben.’

Bertram en Van Duin gaan akkoord met de nieuwe licentieregeling – zij het schoorvoetend. Van Duin: ‘Als freelancer kun je toch niet op tegen zo’n partij als Sanoma. Wij doen leuke klussen voor de Sanoma-bladen Marie Claire en Cosmopolitan, maar hebben ook veel andere, commerciële, klanten in onze praktijk. Op die manier zijn we niet afhankelijk van de grillen van Sanoma.’

——-