Zoekspecialist Paul Myers traint journalisten: ‘Ik hoop op hernieuwde aandacht voor verificatie’

Als de wereldconferentie een stand up comedy concours was, zou Paul Myers er keer op keer met de beker vandoor gaan. De online research-specialist paart een fenomenale vakkennis en trukendoos aan het typisch Britse talent om de wereld én jezelf op droogkomische toon te relativeren.

Deze in journalistieke kringen zeldzame combinatie maakt Myers nu al vele jaren tot de publiekslieveling van de journalistieke wereldjamboree. Bij de training van liefst drie uur die hij woensdag in Hamburg geeft, zal geen stoel in de grote collegezaal onbezet blijven.

Myers (55) pioniert al een kwarteeuw in de online research, permanent op zoek naar nieuwe zoekstrategieën en -technieken. Hij is nu lead consultant bij de BBC Academy, deelt daarnaast zijn kennis op zijn eigen Researchclinic.net en reist de wereld rond als trainer in en pleitbezorger van open source intelligence (afgekort osint, wat zoveel betekent als digitaal speurwerk op basis van openbare bronnen), het arsenaal aan zoekmethoden dat onder meer Bellingcat met veel succes inzet.

Let me entertain you zou op conferenties zijn lijflied kunnen zijn, maar Myers is wel een clown met een boodschap. Transparantie is alles voor hem en daarom maakt hij zich in toenemende mate zorgen. “Sinds de Europese invoering van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), vorig jaar, zie ik een groeiende paranoia rondom privacy. En dat leidt tot allerlei ontwikkelingen die onze journalistieke rol als waakhond ondermijnt.”

“Toen Facebook op 6 juni Graph Search uitschakelde, blokkeerde het daarmee een reeks geavanceerde zoekmethoden voor journalisten. Facebook zegt dan dat het de privacy van zijn gebruikers wil beschermen, maar hiermee beschermt het ook oplichters, extremisten, terroristen, want dit belemmert onze mogelijkheden om onderzoek te doen. Zelfs opsporingsautoriteiten hebben geen middelen meer om uit te zoeken wie achter zulke Facebookaccounts zitten.”

Een andere schadelijke ontwikkeling: het is niet meer mogelijk te controleren wie achter een .com-domein zit, omdat de Amerikaanse internetautoriteiten bang zijn voor de AGV. Maar dat betekent dat iedereen nu anoniem websites kan opzetten: oplichters, handelaren in kinderporno, schenders van mensenrechten – zij profiteren hiervan.”

Te vaak worden ook nieuwe technieken oppervlakkig aangeleerd

Een tweede boodschap die Myers op #GIJC19 wil afgeven: de explosieve groei van informatiestromen brengt een nieuwe verantwoordelijkheid voor journalisten met zich mee: beter zoeken én veel beter bronnen verifiëren. Te vaak ziet hij collega’s nog potjes veredeld googelen in secundaire bronnen, in plaats van doelgericht researchtechnieken en -strategieën toe te passen. Te vaak worden ook nieuwe technieken oppervlakkig aangeleerd.

“Bellingcat heeft osint populair gemaakt onder journalisten, maar lang niet iedereen neemt de tijd om zich voldoende in die technieken te verdiepen. En dan wordt zoiets een modisch trucje, een hype, zoals je nu in de supermarkt opeens overal voedsel ziet opduiken met het etiket ‘vegan’. Ik ben al heel lang vegetariër en kijk daar dan toch wat sceptisch naar.”

“Ik hoop op hernieuwde aandacht voor verificatie. Negentig procent van de berichten die we op onze social media feeds voorbij zien komen, kun je niet vertrouwen. Hier ligt bij uitstek een taak voor journalisten: wij kunnen het kaf van koren scheiden, maar dan moeten we dat wel willen.”

In november geeft Paul Myers in Tilburg een masterclass internetresearch voorafgaand aan de VVOJ Conferentie Onderzoeksjournalistiek 2019. Kijk hier voor meer informatie en kaartverkoop.

Lees ook de overige stukken over gijc2019.