Wordt het 5 x hetzelfde?

Het is zonder meer een huzarenstukje in de Hilversumse omroepgeschiedenis. In één grote beweging besloten omroepvoorzitters het actualiteitenlandschap drastisch om te bouwen. Nieuws en achtergronden worden bij de NOS en de NPS ondergebracht, de duiding is voor de ledengebonden omroepen.

Een plan dat zeer veelomvattend is en toch in één keer werd vastgesteld en waarvan niemand twijfelt dat het gewoon in september werkelijkheid wordt. ‘Ook al was tot kort voor het besluit nog van alles mogelijk. Elke omroep heeft tot het laatst geprobeerd er het maximale voor zichzelf uit te slepen’, zegt Fons van Westerloo van WNL.

Bij de NCRV-redactie van Netwerk overheerste de eerste dagen een katergevoel. Robbert ter Weijden verslaggever bij NCRV’s Netwerk: ‘Eerst wilde de politiek dat we samenwerkten. Daar is Netwerk uit ontstaan en nu moet alles weer uit elkaar. Omroepen moeten weer leden gaan werven. In dat opzicht is het een stap terug in de tijd. Als redactie zijn we nergens in gekend en nu ontstaat voor ons een onzekere periode.’

De NCRV gaat op vrijdagavond een uur lang een ‘opinieweekblad op televisie’ maken. Aan de invullling wordt de komende twee weken gewerkt. Zeker is dat Ghislaine Plag de presentatie doet en dat er bij de Netwerk-redactie een aantal mensen uit moet. Hoofdredacteur Peter van der Maat: ‘Het is zuur dat Netwerk wordt geofferd voor de profileringsdrang. Er is geen echte reden voor. Op zich is het nieuwe programma een mooie kans. Zoiets is er nog niet in Nederland. En dat 52 weken per jaar. We gaan ook samenwerken met Rondom Tien op zaterdag. Maar dat alle omroepen zelf actualiteiten gaan doen, is een verspilling van energie en talent.’

Bij de KRO is de stemming wel eens beter geweest, ook al probeert de omroep dat krampachtig binnenskamers te houden. Het verdwijnen van Goedemorgen Nederland en Reporter en de terugkeer van Brandpunt wordt niet als een overwinning van de directie gezien.

Bij de EO-redactie van Netwerk was de stemming meteen na de bekendmaking minder somber. Er verandert niet zo heel veel. Twee keer in de week een half uur actualiteiten, net als nu, alleen wel geprofileerd. Dat is aan de EO wel besteed. De EO gaat dat op Nederland 2 doen samen met WNL en de Vara. Een gelegenheidscombinatie. ‘Twee weken geleden stuurde Vara-voorzitter Korvenius me een mail of de rechtse ballen eens wilden praten met die linkse rakkers. Met de EO was hij er toen al uit. We hadden ook iets met de Tros en de Avro kunnen gaan doen’, zegt Van Westerloo.

In drie verschillende decors, maar onder één naam (werktitel is 3D, maar dat wordt het niet) gaan EO, WNL en Vara kun kijk op het nieuws brengen. Met het levensgrote gevaar dat er net als vroeger weer minstens vijf camera’s van de publieke omroep bij grote nieuwsgebeurtenissen staan. Want iedereen wil eigen beelden van de grote nieuwsfeiten. Iedereen wil dat voorkomen, maar hoe weet nog niemand. Ervaringsdeskundige Ter Weijden: ‘Een centraal overleg heeft geen zin. Je gaat niet je onderwerpen en aanpak delen met je concurrent.’

Carel Kuyl hoofdredacteur van Nova, is benieuwd hoe de omroepen daar uitkomen. En hoopt er natuurlijk zelf geen last van te krijgen met zijn Nieuwsuur. Daarover is hij uitermate gelukkig, zeven keer per week vanaf tien uur op Nederland 2. ‘Ik heb daar al jaren voor gepleit. De huidige verdeling past precies in het bestel: de ledengebonden omroepen voor de geprofileerde meningen, de NPS en NOS voor het nieuws en de achtergronden.’

Bij Nova verandert er aan de achterkant weinig. ‘Er werken hier nog vijf mensen op een Vara-contract. In principe kunnen die blijven.’ Voor de gezichtbepalende mensen als Kuyl zelf en ook presentatrice Clairy Polak ligt dat anders. Kuyl: ‘De hoofdredactie van het programma moet nog worden benoemd. (Kuyl is wel kandidaat, red.) En ook Clairy is een punt van discussie. Niet omdat ze links zou zijn. Ik weet dat niets eens. Als ze dat zou laten merken, had ze nu ook al een probleem. Ze is gewoon heel goed. Een parel in de kroon van de publieke omroep. Maar als je een nieuw programma begint, kijk je ook naar de presentatie.’

Polak wil over haar eigen positie niets kwijt. Wel vindt ze dat de publieke omroep met de nieuwe aanpak ‘dertig jaar terug in de tijd stapt’. ‘Journalistiek moet feitelijk en onafhankelijk zijn en niet gekleurd.’ Toch gaat Van Westerloo precies dat doen. ‘We gaan in de ochtend stevig onze eigen agenda neerzetten. Geen kopie van De Telegraaf. En wat de werkgelegenheid betreft: ‘Ik hoop dat mensen die ervaring hebben met een ochtendprogramma ons willen hebben bij het opzetten.’