Verslag uitreiking Fonds BJP: keihard werkende journalisten

Minder geld, hardere onderwerpen

Feestredenaar in het Tolhuis in Amsterdam-Noord en FBJP-medeoprichter Geert Mak herinnerde aan de gouden jaren van subsidieverlening toen er altijd potjes aan te boren waren. Eind 1989 rolde de aanvraag voor ministerie van OCW uit de printer, dat vanaf 1990 geld voor onderzoeksjournalistiek verschafte.

Het Fonds BJP kreeg sinds de oprichting ruim 4.000 subsidieaanvragen, waarvan er ruim 1.200 zijn gehonoreerd. Het eerste jaar dienden enkele tientallen journalisten een aanvraag in en een jaar later meer dan honderd. In 2014 werden een kleine 190 projecten ingediend, waarvan er ruim een kwart geld kregen. Het totale subsidiebudget bedraagt een kleine vier ton.

Geld voor rariteiten is er niet meer: te honoreren reportages moeten nu meer nog maatschappelijk relevant dan bijzonder zijn. Dat tonen ook de nominaties dit jaar voor de prijzen voor de beste journalistieke boeken, de prijs voor de beste freelancer correspondent en presentaties gisteren. Zoals van Maite Vermeulen en van geslaagde projecten van inmiddels - mede dankzij die bijdrage - gevierde journalisten.

De onderwerpen van de beste boeken van 2014, genomineerd voor de Brusseprijs 2015 (10.000 euro) waren het Internationaal Strafhof (Tjitske Lingsma), SNS Reaal (Tom Kreling & Esther Rosenberg), Jos van Reij (Hans Goossen en Theo Sniekers), Mocro Maffia (Wouter Laumans en Marijn Schrijver), Koerden in Turkije (Fréderike Geerdink) en portretten van Rusland (Michiel Krielaars).

Het dankwoord van winnaars Goossen en Sniekers van het Limburgs Dagblag/Dagblad de Limburger en de lange, urenlang vergende reeks van presentaties, loftuitingen en bedankjes hadden één kenmerk gemeen: dat journalisten godvergeten hard werken om tot mooie reportages te komen.

De Limburgers vonden het vooral nodig hun families verontschuldigingen aan te bieden. Ze waren weinig thuis en, erger nog, als ze eens in de huiskamer zaten, waren ze meestal aan het peinzen en malen over haakjes in hun onderzoek. Het is herkenbaar voor vele journalistieke onderzoekers op wie het cliché ‘nimmer aflatende ijver’ van toepassing is en voor wie de 40-urige werkweek een lachertje is.

Weg bij De Correspondent

Ze schrijven over postbestellers, schoonmakers en andere uitgebuite beroepsgroepen, maar behoren daar inmiddels ook zelf toe. Zo luidde er in het Tolhuis snoeiharde kritiek van de winnaar van de Lira Aanmoedigingsprijs (2.500 euro) voor jonge correspondenten, Monique Samuel. De 25-jarige schrijver beloond voor fantastische verhalen uit Noord-Afrika en het Midden-Oosten voor ondermeer De Groene Amsterdammer, De Correspondent en een levendig blog, heeft het helemaal gehad met de uitgave van Rob Wijnberg. Ze braken wegens een volgens haar schandalige behandeling en omgang met haar werk en afschuwelijk slechte beloning.

Samuel veegde de vloer aan met vaste redacties die volgens haar freelancers als voetveeg en slaaf behandelen en niet in staat blijken om buiten hun geijkte kaders te denken om creatiever aan publiceren.

Overigens bekende ze ook dat ze aan haar al complexe identiteit (Egyptisch, Amersfoort geboren) nog een element toevoegt: na een zware depressie die haar ondanks succes teisterde, ontdekte ze in een ander geslacht verder te willen leven en werken, onder de naam Mounir Samuel.

Liever het traditionele werk

Er plonsden gisteren meer stenen in de vijver op de Avond van de Bijzondere Journalistiek, wat zelfgenoegzaamheid hielp dimmen. De winnaar van de Lira Correspondentenprijs (5.000 euro) voor de beste freelance correspondent van 2014, Remco Andersen, heeft het niet zo op het uitgangspunt van het fonds.

De maker van fenomenale reportages over het Midden-Oosten en Noord-Afrika (voor Volkskrant, Elsevier, De Morgen) hield een pleidooi voor het traditionele werk boven de ‘bijzondere projecten’. Liever de grote kwesties goed verslaan, die heel veel mensen raken en ook een groot publiek interesseren. Vindt de even bescheiden als moedige en ook al vreselijk hard werkende Andersen.

Nederlandse journalistiek kan zich internationaal meten. Dat bewijst bijvoorbeeld ook Thomas Erdbrink die vanuit Iran schrijft voor The New York Times. Tegelijkertijd is hij een van de weinigen die in het Engels schrijft en dat is een makke van Nederlandse journalistiek: heel weinig wordt vertaald in het Engels.

Ook het wereldwijde web vermag Nederlanders niet aan te zetten tot meer vertaling om het publiek te verveelvoudigen. Wellicht dat de internationalisering van kiosk Blende een handje zal helpen.