Stegeman overtrad wet met reden

Eind 2008 deed Alberto Stegeman met zijn redactie een geslaagde poging om aan te tonen dat de beveiliging van Schiphol en het daar gestationeerde regeringsvliegtuig van alle kanten rammelt. De uitzending leidde tot Kamervragen en een nederig antwoord van minister Hirsch Ballin, waar¬in deze beterschap beloofde.

Een mooi voorbeeld van de waardevolle functie die de journalistiek kan vervullen: de journalist ziet een misstand, maakt er een programma over, en voordat er enig werkelijk kwaad geschied, worden er maatregelen genomen om de misstand aan te pakken. Eind goed, al goed, zou je zeggen.

Toch niet, want op 15 april aanstaande moeten Stegeman en een redactielid zich melden bij de rechtbank Schiphol, een nevenvestiging van de rechtbank Haarlem. Valsheid in geschrifte en aanwezigheid op verboden terrein wordt hen ten laste gelegd. Een dossier ter grootte van vijf telefoonboeken is samengesteld om deze wakkere journalisten achter de tralies te krijgen, waarbij de inzet van forse dwangmiddelen, zoals het opvragen van telefoonverkeergegevens, een huisdoorzoeking en inbeslagname van computers, niet zijn geschuwd. Het dossier lezend krijg je het gevoel dat het hier een serieuze moordzaak betreft.

En dit alles terwijl de hoofd¬verdachte live in de uitzending niet alleen zijn misdaden bekent, maar daarbij ook nog eens expliciet laat zien hoe kinderlijk eenvoudig hij zijn misdaden begaat; het vervalsen van het toegangspasje en het betreden van het vliegtuig.

Je zou er bijna om moeten lachen als het niet diep triest was.

Natuurlijk, ook journalisten moeten zich aan de wet houden, normaal gesproken.Maar Stegeman overtrad de wet niet zomaar, hij had daarvoor een goede reden. Als een terrorisme gevoelige locatie als Schiphol haar beveiliging niet serieus neemt, dan is er reden voor zorg. Als een regeringsvliegtuig kinderlijk eenvoudig kan worden betreden, dan roept zoiets vragen op over de door de overheid gepretendeerde veiligheid op en rond Schiphol.

Maar toon dit maar eens aan, zonder zelf de wet te overtreden. Stegeman werd getipt door een medewerker van Schiphol, die bij zijn eigen baas geen gehoor kreeg over de ernstige lekken in de beveiliging van de terreinen rondom de luchthaven.

Vervolgens heeft Stegeman zo zorgvuldig mogelijk het lek in beeld gebracht, waarbij hij niemand in gevaar heeft gebracht. Hij heeft immers keurig voor de uitzending Schiphol over het beveiligingsprobleem ingelicht en volstrekt duidelijk gemaakt dat het hem om één ding te doen was: het aantonen van een systeemfout in de beveiliging.

Het feit dat de NVJ en het Persvrijheidsfonds Stegeman principieel steunen is dan ook geen aanmoediging aan de beroepsgroep om lichtvaardig de wet te overtreden of in alle gevallen verborgen camera’s te hanteren. Het is een journalistiek middel dat gebruikt kan worden als het evident is dat er geen andere mogelijkheid is om een ernstige misstand in beeld te brengen en bovendien daarbij alle mogelijke zorgvuldigheid in acht is genomen.

Nu in deze kwestie overtuigend aan deze voorwaarden is voldaan, is het extra schrijnend om te constateren dat de tipgever, dankzij het opvragen van telefoonverkeergegevens bij de redactie en diverse redactieleden, zijn baan kwijt is, de redactie een celstraf boven het hoofd hangt en de noodzakelijke vertrouwelijkheid van dit soort journalistiek werk ernstig is geschonden.

Een volgende klokkenluider denkt wel twee keer na, voordat hij een journalist benadert, als hij weet dat justitie via het opvragen van verkeersgegevens van journalisten zo vlot achter de adresgegevens van een anonieme tipgever kan komen.

Als zorgvuldig journalistiek speurwerk, uitmondend in de onthulling van maatschappelijke misstanden voortaan strafrechtelijk wordt vervolgd in plaats van toegejuicht, dan is er iets ernstig mis in de hoofden van de mensen van het Openbaar Ministerie. Wij wensen de rechter in Haarlem veel wijsheid toe!

Thomas Bruning is algemeen secretaris van de Nederlandse Vereniging van Journalisten en Ron Abram is voorzitter van het Persvrijheidsfonds