mgm nvj maart

— donderdag 18 september 2008, 10:20 | 15 reacties, praat mee

Sportjournalistiek kiest voor medailles

Hoe objectief zijn sportverslaggevers nog? Dat valt vies tegen, betoogt Guus van Holland (sportredactie NRC Handelsblad) aan de vooravond van een MediaDebat over dit onderwerp (maandag 29 september in het Olympisch Stadion). ‘Wanneer Oranje wint, heerst er euforie; wanneer Oranje verliest, heerst er diepe ontgoocheling - zoals het echte supporters betaamt.’

Laatste wijziging: 18 september 2008, 13:00

Nederland telt steeds meer mee als sportnatie en dat wil de Nederlandse sportjournalistiek weten ook. Elk succes van een man, vrouw of team in oranje wordt breed uitgemeten in de krantenkolommen, luidkeels bejubeld op de radiozenders en uitvoerig in beeld gebracht op alle televisiezenders. Alsof er geen buitenlandse sporters met uitzonderlijke talenten meer bestaan. De Nederlandse sportjournalisten gedragen zich meer dan ooit als supporters. Wanneer Oranje wint, heerst er euforie, wanneer Oranje verliest heerst er diepe ontgoocheling - zoals het echte supporters betaamt.

De olympische medaillespiegel moet de dagelijkse leidraad zijn voor iedereen die zich Nederlander voelt. Alweer een plaatsje gestegen. Of: oei, twee plaatsen gezakt. Maar pas op, morgen komen onze wereldberoemde taekwondoka en onze sinds jaren populaire waterpolosters in actie, dan stijgen ‘we hopelijk’ weer als sportnatie. Wanneer een touwtrekteam, een zakkenloper of een koekhapper een gouden medaille in Peking zou hebben behaald (wat best had gekund), was Nederland vast en zeker tot de ‘topvijf’ doorgedrongen. Die tendens werd doorgetrokken tijdens de Paralympics. Wanneer een gehandicapte sporter goud had behaald deed het er niet toe in welke sport, of tot welke handicapcategorie hij of zij behoorde. Ik las, hoorde en zag nergens of er nog andere deelnemers waren. Waren die er wel? Als ze er niet waren geweest, ook niet erg: alleen goud telt immers.

Toen wielrenster Marianne Vos in de Olympische wegwedstrijd om een of andere reden niet won (wat toch volgens de verwachtingen van alle media had gemoeten) werd alleen gememoreerd aan haar ‘falen’. Wie de wedstrijd won, heb ik écht nergens gelezen. Het ging kennelijk alleen om ons meisje. Ons meisje dat baalde en net niet huilde. Had ze maar gehuild, dan was er tenminste een mooi verhaal geweest.

Emoties overheersen steeds meer in de Nederlandse sportjournalistiek. Winnaars en verliezers die huilen, winnaars die groot leed hebben overwonnen, verliezers die er maar niet in slagen verliezer te zijn. In 1984 hebben de Amerikaanse media die trend ingezet. Op de Olympische Spelen in Los Angeles zochten alle Amerikaanse camera’s naar emoties, liefst naar tranen. Inzoomen op de ogen was een nieuwe truc. Het was een reactie op de kille communistische Spelen van Moskou in 1980. Het deed er niet toe hoe werd gewonnen, het deed er slechts toe dat een Amerikaan de aandacht trok. Wie als Amerikaan huilde en pruilde, een menselijk drama kon verteellen. wist de camera’s op zich gericht. Lees: ‘Publieke tranen, de drijfveren van de emotiecultuur’ van Henri Beunders (2002).

Laat de Nederlandse sportjournalistiek zich steeds meer de wet voorschrijven door de sportbeleidsmakers, door premier Balkenende en prins Willem-Alexander die zo graag, teneinde het positieve volksgevoel te bevorderen, de Oranje-polonaise om het gouden kalf leiden? Alsof er geen verliezers mogen bestaan in onze samenleving. Ziet de voetbaljournalistiek alleen nog Oranje voetballen? Volgt de wielerjournalistiek alleen nog de Rabobankrenners? Laten zij zich beïnvloeden door de voorlichters?

Wie niet meedoet, meehuilt en meejuicht, krijgt immers geen toegang en wordt gestraft en verbannen. Wat dan ook, ik heb sterk de indruk dat het niet meer om sport gaat, maar om chauvinistische motieven. De motieven die oudere sportjournalisten jarenlang verfoeiden als ze Franse, Duitse, Italiaanse, Amerikaanse en Sovjet-media aan het werk zagen. Daar vierde chauvisme en het zo gevaarlijke nationalisme hoogtij. Dat zou nooit in Nederland gebeuren. Maar toch… Nederland werd een echte sportnatie.

De Rabobankwielrenner Michael Rasmussen was een Deen. Toen hij zich onttrok aan afspraken in zake dopingcontroles, trokken bijna alle wielerjournalisten één lijn. Hij was een Deen, de Nederlandse ploegleiding trof geen blaam. Wie sprak de waarheid? Die Deen niet, zo was de algehele interpretatie. De Rus Denis Mentsjov is Nederlander zo lang hij als Rabobankrenner presteert, wanneer hij verliest is dat zijn eigen schuld – en niet die van de Nederlandse ploegleiding.

De verslaggeving vanuit Peking was teleurstellend voor wie de wereld van de sport in het algemeen wil volgen. Deskundigheid was ver te zoeken. Potentiële deskundigen bleven in gebreke. Ze schreven en spraken slechts over Nederlands goud en gemist Nederlands goud. Politieke kwesties, items over mensenrechten die vooraf zo veel aandacht kregen, diepgaande beschrijvingen over trainingsprocessen, het belang van de Olympische Spelen in het algemeen en sport in het bijzonder kregen nauwelijks aandacht. Zoals eerder het EK voetbal werd verslagen, met name nadat Oranje niet meer meedeed.

De voetbaljournalistiek is wat dat betreft allerminst breed en internationaal geörienteerd, en blinkt vooral uit in kroegpraat over niks of niet-opgestelde Nederlandse spitsen. De sportjournalistiek doet weinig anders nog dan het opsommen van platitudes, het beschrijven van chauvinistische emoties en het optellen van Nederlandse successen. De sport in al zijn processen krijgt minder aandacht. Waar zijn de deskundige sportjournalisten, waar de zelfstandige, objectieve en kritische? Ze zijn er zeker, maar wat drijft hen hun opdracht te verwaarlozen? Topsporters verdienen diepgang, onderzoek, analyse. Dat is toch de taak van journalistiek? Supporters staan in de kroeg of het Holland Heineken House.

———————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————
Het MediaDebat op maandag 29 september vanaf 20.00 uur in het Regardz event center in het Olympisch Stadion, Amsterdam. Met Christiaan Ruesink, AD Sportwereld; Maarten Ducrot, oud-wielrenner en sportcommentator (NOS); Alexander Eenennaam, chef-sport ANP; Guus van Holland, NRC-Handelsblad; Jaap de Groot, de Telegraaf; Marije Randewijk, de Volkskrant; Bert Maalderink, verslaggever Studio-Sport, NOS; (waarschijnlijk) Mart Smeets, NOS; Job Twisk, docent sportjournalistiek Hogeschool van Utrecht.

Aanmelden is aan te raden, via redactie@mediadebat.nl. Zie voor meer informatie mediadebat.nl.

Bekijk meer van

Tip de redactie

Logo Publeaks Wil je Villamedia tippen, maar is dat te gevoelig voor een gewone mail? Villamedia is aangesloten bij Publeaks, het platform waarmee je veilig en volledig anoniem materiaal met de redactie kunt delen: publeaks.nl/villamedia

Praat mee

15 reacties

Marko, 18 september 2008, 15:50

Opmerkelijk is het, dat de NOS bij de Paralympische Spelen niet zelf de verslaggeving op de site deed, maar bezoekers zonder waarschuwing naar sport.nl doorstuurde voor de berichten. En sport.nl is een site van NOC/NCF…

wim teeuwen, 18 september 2008, 17:18

Zijn sportverslaggevers bij radio en televisie volgens de meest basale eisen die aan verslaggeving gesteld mogen worden (feitelijk, zakelijk, zo objectief mogelijk, maar nooit saai) eigenlijk nog wel journalisten? Vooral wanneer zij “Hollands Glorie” verslaan veranderen zij in cheerleaders-zonder-mooie-benen.
Gelukkig zijn er nog kranten waar goede sportjournalisten dat mooie oude vak van ons trouw mogen blijven.

Gerard Bos, sportredactie Friesch Dagblad, 18 september 2008, 18:41

Zoals het een opinie-stuk betaamt, is het bovenstaande prikkelend en niet voorzien van een zouteloze mening. Prima, niks mis mee. Maar het stuk is - zeg ik als (regionaal dagblad-)sportjournalist - wel erg overdreven.

Het gaat om wat de lezer of luisteraar wil. En die wil bijvoorbeeld nu eenmaal weten waarom Marianne Vos geen goud wint, meer dan wie de uiteindelijke winnares wordt.

Toegegeven, er was ook heus ‘supportersgedrag’, maar ook zeker een objectieve, kritische kijk op de zaken. De in het opinie-stuk genoemde ‘diepgang, onderzoek en analyse’ was er in de media - zowel geschreven pers als audiovisueel - mijns inziens op het EK of de Spelen eveneens. Kijk maar eens naar wat er voor, tijdens of na de Spelen is geschreven over doelstellingen voor de toekomst, geld vanuit de overheid, het issue van de mentale begeleiding enzovoort.

Michiel Blijboom, 18 september 2008, 19:12

Ja, ik heb in München gejuicht toen Oranje Europees kampioen werd.
Ja, ik heb in Wenen gejuicht toen Ajax de Champions League won.
Ja, ik heb in Tokyo gejuicht toen Peter Aerts winnaar werd van de K1.
En ja, ik deed dat als verslaggever. En nee, het interesseert me geen reet wat mijn collega’s daar van vinden.

rolf bos, 18 september 2008, 20:01

hele rake constatering - maar het zijn tegenwoordig ook de hoofdredacties die vragen om artikelen (en foto’s) van nederlandse succesjes.

alex, 19 september 2008, 15:44

Bij de NOS laat men zich in elk geval de wet voorschrijven door de jaarlijkse subsidiestroom uit Den Haag, en zijn de kijkcijfers dan ook heilig. Zie hier de verklaring voor het chauvinisme, de weerzin tegen een journalistieke (lees: neutrale) aanpak van de sportevenementen. Remedie? Schaf Stichting Kijkonderzoek onmiddellijk af!

wim, 20 september 2008, 00:06

jack van gelder die in china sporters ‘krities’ ondervraagt en ze vervolgens als medaillewinnaars in het olympisch stadion te amsterdam samen met erica - kanjer - terpstra huldigt. dat is de nl-se sportjournalistiek.

verrot tot in de .... diezelfde jack van gelder die het maar wat lastig vond dat collega ‘bertje’ maalderink lastige vragen stelde aan zijn vrienden…..

Jan Dijkgraaf, 22 september 2008, 09:54

En ik -geboren op vuurpijlafstand van De Kuip- baalde als een stekker toen toenmalige Panorama-collega Michiel Blijboom in Wenen naast me zat te juichen :-)

Komt Mart maandag de 29e trouwens gratis?

alanis, 22 september 2008, 17:17

Paralympics, was toch ontzettend prachtig en ontroerend, Doorzettingsvermogen. Iemand met maar een been en zonder armen die zwom. Prachtige verhalen. Ik kwam deze prachtige verhalen alleen maar tegen in niet-sport programma’s. Zoals wereld draait door. Enige echte sportprogramma is Holland Sport. Verder toch aangewezen op BBC. Degene die echt ontslagen moet worden is Mart Smeets. Hij is structureel sexistisch naar vrouwelijke sporters. En met mannelijke sporters ook slechte interviews. Vergelijk bv een ‘‘interview’ met vd Hoogeband door Mart Smeets (hij mag aan het tafeltje plaats nemen en luisteren naar wat Mart zegt). en vd Hoogeband geinterviewd door De Jong: een wereld van verschil.

Alex, 22 september 2008, 18:13

Tsja, het moet voor mensen als Guus van Holland wel heel vervelend zijn dat Nederland, zoals hij zelf zegt, steeds meer meetelt als natie. Als dat al zo is. In het voetbal in ieder geval niet. Toen ik nog een abonnement op de NRC had - dat is lang geleden - moest ik al breeduit glimlachen nog voordat ik aan de bijdrage van Van Holland in de maandagsportbijlage begon. Hoe groter een overwinningsroes in het land, hoe groter het chagrijn van Van Holland. Heel vermakelijk, en hij heeft vast wel een punt, maar chagrijn verkoopt nu eenmaal niet zo lekker. Is helemaal niet erg. Als een mens ergens zonder kan, is het sportjournalistiek.

Remko, 24 september 2008, 14:43

Onderstaande bijdrage schreef ik voor een select groepje sportfanaten in de Achterhoek en sluit aan op de door Guus van Holland opgestarte discussie.

===

‘Lang leve Ara Abrahamian’

De Olympische Spelen zijn voorbij, hoera. Nu zie ik u denken, houdt deze sportliefhebber niet van de Spelen. Wis en waarachtig wel, maar waaraan ik mij groen en geel geërgerd heb is die ‘Oranje TV’ welke twee weken lang op een televisiescherm mijn niet onaardige woonkamer bevuilde.
Ik betaal belasting en een deel van dat geld gaat naar de publieke omroep. Die kunnen het onder meer gebruiken om de kijkers op de hoogte te houden van het wel en wee van de Olympische Spelen.
Een beetje vaderlandslievend is iedereen, dus een procentje meer oranje kan ook ik best begrijpen. Wat ik niet begrijp is dat ónze omroep’ als een soort afdeling van de Rijksvoorlichtingsdienst dag in dag uit met ongepast enthousiasme de oranje feestmuts heeft opgezet om maar zoveel mogelijk gejuich de beeldbuis op te slingeren. Het geringe protest tegen deze parodie op journalistiek heeft mij bevreemd.
Ik vernam dat Radio1 werd uitgezonden vanuit een hokje in het Heineken Holland Huis en op een nabijgelegen dakterras verhaalde Mart Smeets elke avond. Logisch dat er veel joligheid aan tafel voorbij kwam, logisch dat kritiek met een vergrootglas gezocht moest worden. Soms was het een-tweetje met NOC-NSF echter te opzichtig. De programma’s waren nog net niet hup-holland-hup getiteld. Ik wil achtergronden, feiten, hulde, gejuich maar ook kritiek.
Waarom komt het verhaal van de Einzelgängers Sno en Drenthe pas na de Spelen aan de oppervlakte, twee voetballende blagen die het woord spelen iets te letterlijk namen. Waar was de NOS toen? Ik kan het gemist hebben, want de BBC, Sporza en een Duitse zender waren alternatieven van formaat, dus ik heb niet alles op de Nederlandse staatsomroep gezien.
Ik heb respect voor de energie die de NOS-equipe in Peking aan de dag heeft gelegd. Ik weet dat het geen makkie is en dat hard werken voor op het draaiboek staat. Ik hoop alleen dat televisiekijkend Nederland de volgende spelen een reëler beeld van het evenement te zien krijgt. Ik biljart en dat is niet Olympisch. Gelukkig maar, want bij de gedachte van Jack van Gelder rollend over het biljart, krijg ik kippenvel.
Tot slot nog even de bronzen plak van de Zweedse worstelaar Ara Abrahamian. Deze ‘tanker’ betwiste de uitslag in de halve finale, won het brons, klom tegen zijn zin op het podium en verbaasde de Olympische familie met zijn voortijdig vertrek van het ereschavot en het deponeren van zijn ongewenste medaille op de worstelmat. Een mooie actie, hetgeen echter wel een diskwalificatie opleverde.
IOC-preses Jaques Rogge beweerde dat Abrahamian zich had moeten beheersen, dat dit de olympiade onwaardig was, een smet. De Belgische arts vergiste zich. Een sporter die vier jaar alles in het teken zet van een evenement, kan niet binnen een half uur na een discutabele beslissing die hem zijn droom ontnam (Olympisch goud) blij zijn met brons.
Door zijn woedeuitbarsting en het weggooien van de medaille liet hij echter een miljard Chinezen zien dat vrijheid om te doen en te laten wat hij wil, een groter goed is dan een medaille. 
Juist dat gedrag verdient in mijn ogen een medaille. Hij heeft waarschijnlijk in die tien seconden meer bereikt in China, dan de hele Olympische Spelen bij elkaar. Lang leve Abrahamian!
===

Robbert Minkhorst (sportverslaggever Leidsch Dagbl, 25 september 2008, 13:57

Kennelijk is het niveau van ons vak al zo ver gezonken dat we Bert Maalderink als de kritische uitzondering beschouwen. Lees Youp over deze NOS-reporter, en u kent ook mijn mening.

Jaap Stalenburg, 25 september 2008, 15:50

Ik heb er onlangs op de site van de NSP maar een column tegenaan gegooid.

Jaap Stalenburg, persvoorlicher TVM ploeg - 15 augustus 2008


Ik behoor alweer een jaar of 8 tot het gilde der voorlichters. Of zoals we elkaar wijs maken: we doen aan ‘corporate communicatie’ of ‘public relations’.  Prima, what ever. Als journalist ben ik nog uit de tijd dat we op vrijdagmiddag in het Ajax-stadion een biljartje konden leggen met voetballers en trainers en dat tante Sien nooit te beroerd was om een broodje met kaas te smeren. Those were the days. Mixed-zones waren er niet en voorlichters vlogen nog niet als angstige parkieten rond in hun kooi uit angst dat hun voorzitter of brullende trainer zaken zouden lezen die ze brandend maagzuur zouden bezorgen. Ik heb met veel plezier de Hard Gras-special gelezen over Vitesse en ik kan met mijn huidige voorlichterervaring werkelijk niet 1 zinnig argument bedenken waarom de in mijn ogen wat al te slaafse Vitesse voorlichtster als een juf van de bewaarschool met rood potlood ieder interview met welke speler dan ook moet corrigeren. Of met de almachtige Johan Derksen over ieder punt en komma in een interview wil onderhandelen. Het is lachwekkend. Iemand die zich leent voor dergelijke slavenarbeid heeft een chronisch te kort aan zelfrespect. Wat mij betreft gaan we vanaf heden weer normaal doen. Ik weet werkelijk niet meer wanneer ik een verhaal met een voetballer gelezen heb dat me is bijgebleven. Ja, ik weet het wel: een zeer lezenswaardig stuk in De Stentor met Jaap Stam. Maar die is dan ook gestopt en zijn fraaie woorden konden niet worden verknald door voorlichtercensuur. Het argument is dat voetballers en ook andere sporters tegen zichzelf in bescherming moeten worden genomen. Hoezo? En waarom? Hooguit dient de bezopen censuur om alle opgepoetste ego’s van bestuurders en trainers niet al te zeer te beschadigen. Een sporters die zelf even kijkt bij een langer interview of er juist is geciteerd is een ander verhaal.De voetballers bijvoorbeeld blijven grijze muizen voor het volk. Spraakmakende interviews zoals vroeger met een Mario Been of een Rene van der Gijp kunnen vandaag de dag niet meer. Oprecht stomverbaasd was ik toen in de prima Blog van Telegraafverslaggever Luuk Blijboom las dat zelfs bij een persconferentie voorafgaande aan een oefenwedstrijd van het Nederlands Olympisch Team interviews ter goedkeuring moesten worden voorgelegd aan de KNVB-voorlichtster. Veel gekker moet het niet worden en ik citeer hierover met instemming Luuk Blijboom:’ Of ik maar zo snel mogelijk de ruimte wilde verlaten, want ik had van tevoren toch echt aangegeven dat ik met Drenthe van gedachten wilde wisselen en niet met Babel. En, oh ja, of ik mijn verhaal Drenthe vooraf even naar de persdienst van de KNVB wilde e-mailen. Want zonder toestemming van Zeist komen er géén verhalen in de krant. Het zal je immers gebeuren dat er iets geschreven wordt dat de heren voetballers onwelvoeglijk is. Niets daarvan! ‘  En nog gekker:’ ‘Welke repercussies daar op staan, ondervond ANP-collega C. aan den lijve. Braaf overlegde ze na de persconferentie haar stukje, met daarin Babels opmerkelijke uitspraken over Ronaldinho. De letterlijke weergave van het gesprek ten spijt, werd geen toestemming verleend voor publicatie. ‘Uit de context getrokken woorden’, luidde het argument waaronder een rode streep door de tekst werd gezet.’

Mag ik voorstellen om weer gewoon te gaan doen. Profsporters zijn niet dom en de mediaconsument wil mensen van vlees en bloed zien en horen. Journalisten zijn vrijwel altijd professionals en voorlichters horen te faciliteren en hun club bekwaam in de media te representeren. Niet meer niet minder. De NSP zou meer tegengas moeten geven aan de Sovjetpraktijken in de voorlichting, journalisten moeten minder bang moeten zijn voor repercussies en meer Woodward en Bernstein zijn dan relatiebeheerders met een uitpuilend adressenboek in hun mobiele telefoon.

De NSP zou op haar beurt ook die mooie perskaarten alleen nog moeten verstrekken aan echte mediarepresentanten en niet meer aan voormalige huisschilders die tijdens sportevenementen alleen oog hebben voor de bekende koppen op de ere tribune of Groningse politieagenten die na schaatswedstrijden gratis foto’s aanbieden op internet. Gewoon doen en elkaars professionaliteit erkennen en meteen stoppen met rode-potlood-praktijken. Sporters zijn geen domme buiksprekers. Laat in godsnaam in de sportjournalistiek niet de angst regeren.

Michiel, 16 oktober 2008, 23:55

Als we nou gewoon allemaal (maar dan ook echt ÁLLEMAAL) niet langer toestaan dat persvoorlichtertjes en voetballertjes in onze stukken strepen, dan is dit probleem binnen zes maanden uit de wereld. En als Van Gaal eíst dat hij een interview van kop en intro wil voorzien, dan doet u dat uitsluitend op voorwaarde dat u dat weekeinde de opstelling van AZ mag maken.

Luuk Blijboom, 29 december 2008, 10:48

Hoe het óók kan:
vorige week een twee uur durend dubbelinterview gehad met Maarten van der Weijden en Pieter van den Hoogenband, samen goed voor vier stuks olympisch goud. Afspraken vooraf waarover gesproken mocht worden? Vragen voor het interview indienen? Onderwerpen die tijdens het gesprek taboe zijn? Het verhaal vooraf inleveren, zodat er naar hartelust geshrapt en gecorrigeerd kon worden?
Niets van dat alles. Is de NSP-persprijs voor 2008 al vergeven?

Colofon

Villamedia is een uitgave van Villamedia Uitgeverij BV

Uitgever

Dolf Rogmans

Postadres

Villamedia Uitgeverij BV
Postbus 75997
1070 AZ Amsterdam

Bezoekadres

Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Factuurgegevens

Villamedia Uitgeverij BV
Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Contact

redactie@villamedia.nl

Redactie (tips?)

Chris Helt, hoofdredacteur

Marjolein Slats, adjunct-hoofdredacteur

Linda Nab, redacteur

Lars Pasveer, redacteur

Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteur

Rutger de Quay, redacteur

Nick Kivits, redacteur

Sales

Sofia van Wijk

Emiel Smit

Teddy van der Laan

Webbeheer

Marc Willemsen

Vacatures & advertenties

vacatures@villamedia.nl

Bereik

Villamedia trekt maandelijks gemiddeld 120.000 unieke bezoekers. De bezoekers genereren momenteel zo’n 800.000 pageviews.

Rechten

Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van beelden en teksten te achterhalen. Meen je rechten te kunnen doen gelden, dan kun je je bij ons melden.