Sander ‘t Sas over zijn podcast De Amsterdamse Taxioorlog: ‘De ME stond klaar, net als het waterkanon’

Zestien jaar nadat we elkaar voor het laatst spraken, belde taxichauffeur Jan den Hartog mij op. Ooit hadden we dagelijks contact. Het was alsof de tijd had stilgestaan. Anderhalf uur zaten we met elkaar aan de telefoon. Hij wilde, samen met mede chauffeur Cees Meester, nog één keer zijn verhaal doen. Over de taxioorlog, waar ik ooit tientallen reportages over had gemaakt. En over alles wat daarna volgde. Zou EenVandaag misschien interesse hebben?

Voor een kort tv item leek me dat niet geschikt. Er was bovendien geen aanleiding. Maar waarom maken we er niet een podcast van? Een mooi intiem medium met onbeperkte spreektijd. En ik kon mijn oude vak als radioverslaggever weer ‘s oppakken. Bovendien had ik nog dozen vol met krantenartikelen, rapporten, proces verbalen en vooral bandjes en minidiscs uit die tijd, dus archiefmateriaal genoeg.

En zo geschiedde.

Jan en Cees leerde ik kennen op 26 januari 2000. Of ik even naar het Centraal Station wilde gaan die avond. Iets met rellende taxichauffeurs, aldus de dienstdoende eindredacteur. Natuurlijk. Spannend!

De ME stond klaar
Als 24-jarige reporter trok ik, met de Marantz-recorder om mijn schouder, naar het centrum van Amsterdam. Honderden chauffeurs hadden zich daar verzameld en liepen demonstratief naar het politiebureau op de Warmoesstraat waar ze een collega die vastzit wilden ‘bevrijden’. Jan en Cees waren chauffeurs die voorop liepen. De ME stond klaar, net als het waterkanon op het Damrak. In de nauwe Warmoesstraat werden ze gewaarschuwd. “Er wordt geweld toegepast”, klonk het. Seconden later werden charges uitgevoerd en al knuppelend verdreef een groep ME-ers de taxichauffeurs. Ik stond er midden tussen en ving zelfs klappen op als naïeve beginneling in de journalistiek. Het was het begin van de taxioorlog, en sinds die dag bleef ik alles volgen.

Maar wat was nou de oorzaak van die oorlog? Aanvankelijk had Amsterdam slechts één taxicentrale, de Taxi Centrale Amsterdam (TCA), die een beperkt aantal auto’s had rondrijden. Aangesloten chauffeurs hadden zich voor tonnen in de schulden gestoken om voor TCA in de hoofdstad te mogen rijden. Door die schaarste leverde zo’n vergunning, een aansluiting bij de TCA, gegarandeerd geld op: er was namelijk een overvloed aan werk en de prijzen waren kunstmatig hoog.

Maar door de nieuwe taxiwet werd de markt in 2000 geliberaliseerd en konden ook anderen ineens een taxibedrijf beginnen, tot grote woede van de chauffeurs die hierdoor hun investering in rook zagen opgaan. TCA chauffeurs reden deze concurrerende auto’s uit woede klem en sommige taxi’s werden zelfs in de brand gestoken.

Jan en Cees, die het aanvankelijk opnamen tegen de nieuwe concurrenten, vochten later tegen corruptie en wanbeleid binnen de eigen organisatie. Het heeft ze bijna alles gekost: hun gezondheid, hun geld, en voor Jan zijn huwelijk. En dat terwijl OM en politie de strafzaak jarenlang lieten versloffen en zij in deze vergiftigde omgeving moesten blijven werken..

De hort op
De podcast maakte ik de afgelopen maanden tussen de bedrijven door, naast mijn dagelijkse werk bij EenVandaag. Meestal ging ik op woensdagavond de hort op, dit keer met een nieuw digitaal audio opnameapparaat. In totaal negen keer heb ik met Jan en Cees op band gesproken, en daarnaast had ik Jan vrijwel dagelijks aan de lijn.

De opnames vonden aanvankelijk bij Jan thuis plaats. Later zijn we ook met de taxi door de stad gaan rijden. Het was voor mij een feest der herkenning. Een kleine twintig jaar geleden reed ik ook zo rond met het duo.

Later ben ik ook andere betrokkenen gaan benaderen en gaan interviewen. Helaas wilde niet iedereen meewerken, maar dat wordt ruimschoots goedgemaakt door het vele audiomateriaal dat ik nog in bezit had. Ik kreeg voor het eerst een goed overzicht en werd verrast door nieuwe feiten.  Ook vond ik het bijzonder om te kunnen reflecteren op hoe ik als jonge journalist te werk ging, en werd gegrepen door dit verhaal. Hoe ik mijzelf soms ook liet meeslepen. En hoe ik wellicht voor een karretje werd gespannen. Bijvoorbeeld door concurrent Taxi Direkt die doelbewust journalisten uitnodigde om de rellen op beeld en audio te registreren.

De Taxioorlog is vanaf 22 maart te beluisteren.