Reisfotograaf Thijs Heslenfeld start artikel 12 procedure in zaak tegen fotocensuur Facebook
UPDATE Volgens het Openbaar Ministerie (OM) is Facebook niet strafbaar in de zaak die door reisfotograaf Thijs Heslenfeld is aangespannen tegen het social mediabedrijf. De aangifte is dan ook geseponeerd. Daarmee is het echter niet voorbij voor Heslenfeld.
Heslenfeld deed in augustus vorig jaar aangifte tegen het platform omdat onder andere foto’s die hij had gemaakt van de Himba-stam, waar vrouwen geen bovenkleding dragen, werden geweerd op Facebook. De reisfotograaf noemde het beleid discriminerend en een onrechtmatige beperking van de vrijheid van meningsuiting. Ook werd zijn account meerdere keren geblokkeerd.
Op basis van de door hem aangevoerde argumenten heeft het OM echter bepaald dat Facebook niet strafbaar is (.pdf). “De beslissing van het OM is natuurlijk geen verrassing; het Openbaar Ministerie is ongetwijfeld huiverig om voorop te lopen bij een belangrijke principiële zaak tegen een bedrijf als Facebook die - ook internationaal - veel aandacht zou trekken”, aldus Heslenfeld in een toelichting.
Hij kondigt dan ook aan een artikel 12 procedure te beginnen, een procedure waarbij een direct belanghebbende zich beklaagt over een beslissing van de officier van justitie om niet tot vervolging over te gaan. Volgens de reisfotograaf biedt de motivering van het OM enkele goede aanknopingspunten voor zo’n procedure. Zo heeft het OM volgens hem de kern van de zaak (discriminatie) niet goed weerlegd.
Het OM betoogt in het sepot dat de vrouwen op de foto’s van Heslenfeld niet ‘als persoon’ worden uitgesloten: “Enkel de foto’s waarop zij op een specifieke wijze staan afgebeeld worden door Facebook van hun platform uitgesloten”, aldus het OM. “Het handelen van Facebook betreft hier geen feitelijke uitsluiting van een persoon op grond van zijn of haar geslacht, maar uitsluiting van bepaalde foto’s omdat daar ontblote vrouwen en meisjes op staan.”
Volgens Heslenfeld is het punt nu juist dat deze vrouwen (vrijwel) altijd met bloot bovenlijf lopen. “Dat hoort net zo goed bij hun zijn als hun blote ogen, handen en voeten. De vrouwen zijn dus juist niet op een specifieke wijze afgebeeld zoals het OM nu betoogt, omdat ze niet naakt zijn, maar bloot. Ze zijn dus ook niet ‘ontbloot’,“betoogt de reisfotograaf.
“Die drie letters ‘ont’ vormen de crux: die suggereren namelijk dat aangekleed de norm is, en uitgekleed of ontbloot de uitzondering, waarvoor een handeling vereist is, namelijk uitkleden of ontbloten. Deze perceptie van de werkelijkheid klopt in onze westerse wereld, maar in andere delen van de wereld werkt het nu eenmaal anders. De vrouwen op mijn foto’s hebben niet hun BH uitgetrokken, ze hébben geen BH. Een vrouw die haar kleren uittrekt, is naakt. Een vrouw die geen kleren draagt, is bloot. En dat is iets anders.”
Volgens Heslenfeld is het feit dat Facebook dit onderscheid niet herkent en erkent de kern van deze zaak, en maakt het de handelwijze van Facebook dan ook discriminerend. “Het betekent immers dat Himba-vrouwen zelf niet volwaardig deel kunnen uitmaken van de Facebook-gemeenschap als ze zich niet aanpassen aan westerse normen, en dat foto’s van ze door het platform worden verwijderd en bestraft. Het klemt temeer dat het blote bovenlijf van Himba-vrouwen onderdeel is van hun traditionele kleding, die ook een religieuze en culturele betekenis heeft.” Het OM heeft deze essentiële constatering niet weerlegd, stelt de fotograaf.
Praat mee