Organiseer regionale omroepen anders

Gerard Schuiteman, directeur van ROOS, de koepel voor de regionale omroepen,  ziet kansen voor de leden van zijn club.  Premier Rutte heeft kennelijk succes met zijn boodschap dat bezuinigingen toch vooral verbeteringen zijn.  Ga er maar vanuit dat Van Bijsterveldts ingreep een nieuwe klap voor de regionale journalistiek wordt.

Haar plannen zijn nadrukkelijk bedoeld als besparing. Er gaat via de provincies een kleine 140 miljoen euro rijksgeld naar de regionale omroepen.  Het is onwaarschijnlijk dat dit bedrag helemaal overeind zal blijven. De integratie met Hilversum moet gewoon geld opleveren.

In 2006 onderzocht een commissie onder leiding van professor Paul Rutten het functioneren van de regionale omroepen in opdracht van ROOS en de gezamenlijke provincies.  Het rapport, ‘Kracht in de regio’, geeft een somber beeld. De meeste regionale publieke omroepen hebben niet genoeg geld voor diepgravende (achtergrond)journalistiek en een volwaardige crossmediale strategie, concluderen Rutten c.s.  Dat is er de afgelopen jaren niet beter op geworden en vanaf 2012 zullen de krappe budgetten verder slinken.

Van Bijsterveldt durfde het niet aan de publieke omroep radicaal te hervormen. Bij de regionale omroep heeft ze geen last van de historische zuilenstructuur die zo bepalend is in Hilversum. Dat biedt de kans om het publieke omroepbestel voor de regio nu wel heel anders te organiseren. Daarbij zou de zorg voor de journalistiek met haar publieke functies het belangrijkste uitgangspunt moeten zijn.

De provinciegrenzen zijn nu nog leidend voor de regionale omroepen. Voor provincies met een bevolking met voldoende samenhang is dat prima, maar dat zijn er maar een paar. Voor de meeste provincies geldt dat ze te groot en te divers zijn voor één regionaal nieuwsprogramma. Voor Zuid-Holland is dat probleem meteen onderkend en daarom hebben ze daar twee regionale omroepen, RTV Rijnmond en RTV West. Maar de redactie van RTV Noord-Holland moet een journaal maken dat interessant is voor de mensen op Texel en in het Gooi. De collega’s in Noord-Brabant moeten een gebied bedienen van achter Eindhoven tot Berg op Zoom plus de Betuwe. Een onmogelijke opgave en die wordt nog lastiger als ze straks met hun programma voor een hele provincie een uur op Nederland 3 mogen vullen. Als de regionale omroepen hun eigen kanaal kwijt raken, verliezen ze bereik en de kijkcijfers zijn bij de meeste toch al niet om over op te scheppen.

Journalistiek gezien is het veel beter om niet voor de provincies maar voor samenhangende gebieden te kiezen voor de organisatie van de regionale omroep. De kop van Noord-Holland, Twente, Zuid-Limburg, de agglomeratie Eindhoven enzovoorts. Het is geen toeval dat in deze gebieden vaak nog een eigen regionale krant bestaat of één of meer edities van een regionaal dagblad worden verspreid.

Twee jaar geleden bracht de commissie-Brinkman haar adviezen voor het mediabeleid uit aan minister Plasterk die toen over de omroep ging. Zij vroeg daar niet zonder reden extra aandacht voor de regio. De journalistiek in de regio heeft twee pijlers, de dagbladen en de publieke omroep. Bij de kranten zijn de afgelopen jaren tientallen journalisten verdwenen waardoor de redacties steeds minder toekomen aan wat nodig is voor relevante journalistiek: diepgravende onderzoeken, het vergaren en bijhouden van kennis en het opbouwen en onderhouden van netwerken.  De regionale omroepredacties kwamen daar altijd al te weinig aan toe.

De commissie-Brinkman pleitte daarom voor bundeling van de journalistieke krachten in de regio. Minister Plasterk zag daar veel in en wilde dat een belangrijk deel van de 8 miljoen euro die hij beschikbaar had voor vernieuwende initiatieven in de regio moest worden besteed. Verscheidene omroepen en uitgevers maken daar gebruik van.

De bal ligt nu bij de publieke omroep. Een historische kans om het echt anders te doen. Niet integratie met de landelijke organisatie maar samenwerking met de regionale pers biedt voor de burgers in het land de meeste kans op de beste informatie. Dat moet de minister toch aanspreken.

Rimmer Mulder was lid van de commissie-Brinkman