mgm nvj maart

— maandag 13 maart 2023, 07:00 | 1 reactie, praat mee

Opinie: Lang leve de papieren krant!

Opinie: Lang leve de papieren krant!
© Tessa Posthuma de Boer

DPG Media en Mediahuis zullen het nooit toegeven, maar het lijkt erop dat zij de print hebben opgegeven, meent Joost Ramaer. De voordelen van digitaal zijn duidelijk: goedkoper om te maken, te verspreiden, en het levert kostbare ‘big data’, dus geld, op. Joost Ramaer gunt print echter een nieuw leven en komt met alternatieven. Laatste wijziging: 14 maart 2023, 14:56

Toen de papieren NRC begin 2022 van de middag naar de ochtend verhuisde, gaf de krant zelf als hoofdreden op dat nog ‘maar’ 51.000 abonnees zes dagen per week de papieren krant ontvangen. In 2000 lag de papieren oplage nog op 250.000 NRC­tjes per dag. Het Parool en NRC waren de laatste Mohikanen van de grotere Nederlandse middagkranten, en werden gezamenlijk bezorgd bij de abonnees. Toen Het Parool naar de ochtend ging, kon NRC niet anders dan dat voorbeeld volgen, aldus hoofdredacteur René Moerland. ‘De kosten van distributie van de middageditie lopen elk jaar verder op.’

Het probleem is, dat mij als lezer nooit iets is gevraagd. Ik ben een van die 51.000 abonnees die nog zes dagen per week een papieren NRC ontvangt. ’s Ochtends lees ik de Volkskrant. Ik was altijd heel content met mijn middag NRC. Wat moet ik met twee kranten in de ochtend? Daar heb ik helemaal geen tijd voor.

Het verhaal dat Moerland vertelt, is de interne logica van de duopolisten op de dagbladmarkt hier: DPG Media (AD, de Volkskrant, Trouw, Het Parool en een waaier aan regiokranten) en Mediahuis (De Telegraaf, NRC, en regiokranten in Noord- en Zuid-Holland, Friesland en Groningen). Zij hebben ooit besloten om hun jachtterrein in Vlaanderen uit te breiden naar Nederland en Denemarken (DPG Media) en naar Ierland en Duitsland (Mediahuis).

De sluiting valt niet los te zien van de eenheidsworst die onze kranten steeds meer aan het worden zijn

Eenheidsworst
Als je in verschillende landen tegelijk schaakt, ga je anders kijken naar je drukkerijen en distributienetwerken – dé grote kostenposten van de papieren krant. DPG Media sloot een jaar geleden zijn Eco Print Center (EPC) in Lokeren, de modernste krantendrukkerij van Europa, misschien wel van de wereld – het EPC drukte vrijwel zonder chemicaliën en met veel minder water, en was daardoor veel klimaatvriendelijker dan traditionele dagbladpersen.

DPG, destijds nog De Persgroep, opende de drukfabriek in 2005, deels dankzij subsidie van de Vlaamse overheid, in de hoop dat andere dagbladuitgevers hun kranten ook in Lokeren zouden laten drukken, vanwege dat milieuvoordeel, en vanwege de hogere kwaliteit. Maar dat gebeurde niet of nauwelijks: helaas was het EPC namelijk ook een stuk duurder dan traditionele drukkerijen.

De sluiting valt niet los te zien van de eenheidsworst die onze kranten steeds meer aan het worden zijn. Voor Vrij Nederland maakte ik ooit rondritjes door het land, om op dezelfde dag de landelijke én regiokranten van DPG en Mediahuis te kopen. ­Gewapend met al die kranten ging ik vervolgens zitten turven. De regiokranten van beide concerns bestaan voor gemiddeld eenderde uit kopij van de grote landelijke broers, zonder dat de lezer dat kan zien. Alleen het Friesch Dagblad vermeldt er netjes bij welke artikelen het heeft overgenomen.

Ook de regionale journalistiek valt dus ten prooi aan de interne logica van de duopolisten. Regionale kranten brengen minder op, vanwege hun lagere oplagen, én zijn duurder om te maken, vanwege hun vele lokale edities. Natuurlijk wordt die precaire balans langzaam nog slechter, door gestaag dalende oplagen – advertenties staan er toch al bijna niet meer in de papieren kranten. In de rechtszaken die DPG Media aan de broek kreeg van onderbetaalde freelance regiojournalisten, deed de uitgever het voorkomen alsof de regiokranten een schip van bijleggen zijn.

Big data
DPG staafde zijn zaak onder meer met een rapport van KPMG, met interne cijfers van Tubantia en het Brabants Dagblad. Maar daaruit bleek juist dat die kranten in 2018 en 2019 nog altijd een bedrijfswinst maakten van 17 tot 18 procent van hun omzet. Laat dat vier jaar later 15 procent zijn, of 12 procent, door dat tweesnijdende zwaard van dalende inkomsten en stijgende kosten. Dat is nog altijd een heel behoorlijke winst. Netto maken beide titels alleen maar kleine verliesjes omdat DPG Media ze zwaar aanslaat voor de goodwill, de premies die het concern betaalde voor zijn vele overnames van de laatste jaren, zoals van Sanoma en Independer.

De uitgevers zullen het nooit hardop toegeven, maar het lijkt erop dat zij de papieren krant al hebben opgegeven, en hun lezers richting puur digitale abonnementen proberen te duwen. De digitale krant is niet alleen veel goedkoper om te maken en te verspreiden, hij levert ook de ‘big data’ op, de NAW- en leesgedraggegevens die zij voor veel geld kunnen verkopen aan adverteerders. Zo verkopen zij ook hun almaar groter willen worden aan nationale en Europese wetgevers en toezichthouders: we moeten wel, willen we Google en Facebook het hoofd kunnen blijven bieden.

Ik ben het zat, al die digitale reuzen die hun aanbod afstemmen op wat zij denken dat wij willen lezen, dankzij de data die zij ons gratis ontfutselen

Vrije oase
Maar zitten wij als lezers erop te wachten dat onze kranten digitale dataplunderaars worden als Facebook en Google? Ik weet niet hoe het met u is, maar ik niet. Natuurlijk consumeren wij ons nieuws hoofdzakelijk in digitale vorm. We zitten al de hele dag naar de beeldschermen van onze smartphones en laptops te turen. Ik ben het zat, al die digitale reuzen die hun aanbod afstemmen op wat zij denken dat wij willen lezen, dankzij de data die zij ons gratis ontfutselen.

Ik wil een vrije oase naast het digitale universum: een papieren krant, waarin we kunnen bladeren, en die ons verrast met wat wij daarin aantreffen. Het nieuws- of onderzoeksverhaal, die ene columnist met een gouden pen, waar wij juist niet naar op zoek waren, omdat wij niet wisten dat ze bestonden, totdat wij bladerden in ons papieren krantje.

Anders dan wat de duopolisten ons willen doen geloven, ís de papieren krant helemaal niet op sterven na dood. Editor & Publisher, een Amerikaans vakblad dat al sinds 1901 bestaat, voorspelde onlangs dat de wereldmarkt voor printmedia in 2027 bijna vijfhonderd miljard dollar waard zal zijn, een toename met 12 procent sinds 2021.

‘Dooie bomen’? Laat me niet lachen. Fuck de media, red de pers.

Te duur om te bezorgen?
Wie dat ritje wil meemaken, moet wel creatief zijn. Wordt een middagkrant te duur om aan huis te bezorgen? Laat de abonnee hem dan ophalen bij een kiosk of supermarkt dicht in de buurt. Geef hem de keus zich niet op heel NRC te abonneren, maar alleen op de film-, boeken- en kunstbijlagen. Naast bijvoorbeeld een abonnement op de Leeuwarder Courant. Ga pasjes verkopen, waarmee lezers losse kranten kunnen aanschaffen bij tankstations of andere winkels. Zo verzamel je als uitgever ook nieuwe, waardevolle marketinggegevens, geheel buiten de digitale dwangbuis van Google en Facebook om. Win-win, in managersjargon.

Al deze initiatieven zijn al jaren geleden voorgesteld door de meer verlichte geesten in de vaderlandse dagbladpers. De uitgevers hebben ze allemaal hooghartig van de hand gewezen. Net zoals ze nooit hun kostbare drukkerijen hebben afgezonderd in een apart bedrijf dat alle Nederlandse kranten drukt, en waarin ze zelf voor de noodzakelijke controle een klein strategisch belang aanhouden. De meeste Engelse kranten deden dat al in 1988. Sindsdien konden zij hun investeringen beperken tot de hoofdzaken: hun titels, en hun redacties.

Er zijn ook nieuwe technologieën voorhanden, die de druk- en distributiekosten drastisch kunnen terugdringen. Zoals de digitale drukpers, die is uitgevonden in Japan, om de vele afgelegen eilanden in de Japanse archipel te kunnen bedienen. Vanuit een centrale redactie stuur je een pdf naar zo’n digitale drukkerij, en die drukt er kranten van. Een digitale drukpers kost een paar miljoen euro, in plaats van de honderd miljoen die DPG Media ooit investeerde in het EPC in Lokeren.

DPG Media heeft nu nog twee klassieke dagbladdrukkerijen over, in Best en in Amsterdam. Mediahuis ook, in Amsterdam en Leeuw­arden. Eens moeten de persen daar worden vervangen, wederom voor honderden miljoenen. Waarom niet door digitale drukkerijen in Limburg, Noord-Brabant, de Randstad, Gelderland en het noorden van Nederland, voor bij elkaar een fractie van dat bedrag? Digitale drukpersen kunnen maar kleine oplagen aan, van zo’n vijfduizend per stuk. Maar is dat niet juist waar de huidige tijd om vraagt, met zijn teruglopende oplagen?

Met zulke innovaties zouden papieren kranten een nieuw leven kunnen krijgen. Vooral in de regio. Ze maken nog veel meer edities mogelijk, tegen drastisch lagere kosten. ‘Dooie bomen’? Laat me niet lachen. Fuck de media, red de pers. Leve de papieren krant!

Tip de redactie

Logo Publeaks Wil je Villamedia tippen, maar is dat te gevoelig voor een gewone mail? Villamedia is aangesloten bij Publeaks, het platform waarmee je veilig en volledig anoniem materiaal met de redactie kunt delen: publeaks.nl/villamedia

Praat mee

1 reactie

Bob Lagaaij, 14 maart 2023, 11:16

Hulde voor de goed geinformeerde manier waarop Joost
Ramaer blijft opkomen voor een diverse - gedrukte - pers.
Toen NRC onlangs stopte met het afdrukken van tv-programma’s
en ook voor het weerbericht naar de website verwijst, schreef ik de ombudsman, dat ik het idee had als (ook) papieren abonnee langzaam maar zeker te worden ,,uitgerookt’‘. Absoluut niet het geval, antwoordde hoofdredacteur Rene Moerland. Maar ja:
digitale abonnees zijn nu eenmaal in de meerderheid en het
werk, dat dit soort kopij kost, kan beter in belangwekkende
journalistiek worden gestoken. Kortom: nog een jaar of vijf
(als ik optimistisch ben) en die heerlijke papieren krant is verdwenen.

Colofon

Villamedia is een uitgave van Villamedia Uitgeverij BV

Uitgever

Dolf Rogmans

Postadres

Villamedia Uitgeverij BV
Postbus 75997
1070 AZ Amsterdam

Bezoekadres

Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Factuurgegevens

Villamedia Uitgeverij BV
Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Contact

redactie@villamedia.nl

Redactie (tips?)

Chris Helt, hoofdredacteur

Marjolein Slats, adjunct-hoofdredacteur

Linda Nab, redacteur

Lars Pasveer, redacteur

Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteur

Rutger de Quay, redacteur

Nick Kivits, redacteur

Sales

Sofia van Wijk

Emiel Smit

Teddy van der Laan

Webbeheer

Marc Willemsen

Vacatures & advertenties

vacatures@villamedia.nl

Bereik

Villamedia trekt maandelijks gemiddeld 120.000 unieke bezoekers. De bezoekers genereren momenteel zo’n 800.000 pageviews.

Rechten

Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van beelden en teksten te achterhalen. Meen je rechten te kunnen doen gelden, dan kun je je bij ons melden.