Openbare zorgkosten goudmijn voor journalisten
De zorgkosten in Nederland zijn nog niet tot nauwelijks openbaar. In tegenstelling tot andere landen. De journalistiek kan een belangrijke rol spelen bij het openbaar krijgen van de informatie. Door bijvoorbeeld wob-verzoeken in te dienen en tools te ontwikkelen. Arjan El Fassed , directeur van Open State Foundation laat voorbeelden zien uit binnen- en buitenland.
Begin dit jaar concludeerde de Nationale Ombudsman dat van de overheid verwacht mag worden dat burgers voorafgaand aan een medische behandeling inzicht krijgen in de kosten. Aan deze verwachtingen komt de overheid onvoldoende tegemoet.
Ook de Algemene Rekenkamer heeft meerdere malen geconstateerd dat opeenvolgende ministers van Volksgezondheid er niet afdoende in zijn geslaagd de transparantie in de zorg zodanig te vergroten dat de patiënt de informatie kan gebruiken voor zijn keuze tussen verschillende zorgaanbieders. Dat gaat niet alleen over kwaliteit maar ook over de betaalbaarheid van de zorg. Zelfs het eigen onderzoeksbureau van de Tweede Kamer constateert dat het parlement amper inzicht heeft in de zorgkosten.
In de VS wordt veel data ontsloten over de kosten van zorg. Uit die data bleken enorme verschillen tussen de prijzen die ziekenhuizen rekenen voor hetzelfde zorgproduct. Ook de financiële relatie tussen pharmaceuten en artsen kun je als open data ophalen. De journalistieke non-profit organisatie heeft met deze data bijvoorbeeld onlangs een handige tool gebouwd die meer inzicht geeft in de relaties tussen de producenten van medicijnen en degenen die ze voorschrijven. In Italië maakte journalist Guido Romeo op basis van data van het Nationale Agentschap voor Regionale zorgdiensten een interactieve kaart waarmee lezers inzicht kregen in de kwaliteit van zorg in 1200 ziekenhuizen in Italië.
In Engeland heeft de Nationale Gezondheidsdienst (NHS) de afgelopen jaren flink geïnvesteerd in het openen van data over de zorg. Dat leidde tot betere patiënt informatie, keuzevrijheid, kostenreductie en kon de NHS zelf onder de loep worden genomen. Ook kan met open data over voorgeschreven medicijnen in kaart worden gebracht hoeveel generieke, goedkopere medicijnen worden voorgeschreven ten opzichte van dure merkmedicijnen. Een paar jaar geleden ontdekte een groep artsen en programmeurs dat met deze data een enorm bedrag bespaard kan worden.
Wil je dit doen in Nederland, dan zal meer open data over zorgkosten ontsloten moeten worden. Die data is er wel maar is niet openbaar. Zorgaanbieders werken met een declaratiesysteem waarbij zij voor een medische behandeling een zorgproduct (DBC) aanmaken. In een DBC zitten alle activiteiten van diagnose tot behandeling en wordt gebruikt om het zorgproduct te declareren bij de verzekering. De Nederlandse Zorgautoriteit, een bestuursorgaan die onder de Wet Openbaarheid van Bestuur valt, is verantwoordelijk voor de database. Echter, tot nu toe heeft de NZa steevast geweigerd meer transparantie te bieden. Hierdoor heb je geen inzicht in de daadwerkelijk gehanteerde prijzen voor behandelingen. Ook zijn de verschillen in gedeclareerde kosten niet transparant, terwijl die vrij groot lijken te zijn.
Binnenkort gaat de rechtbank in Amsterdam zich buigen over dit dossier. Er loopt namelijk al anderhalf jaar een Wob-verzoek om meer inzicht te krijgen in gedeclareerde zorgkosten. Het ontsluiten en delen van deze gegevens zorgt niet alleen voor beter inzicht, kwalitatieve en effectieve zorg, het kan ook leiden tot enorme besparingen. Het gaat hier om een groot publiek belang. Velen zullen met mij benieuwd zijn hoe dit afloopt.
Praat mee