Oekaze voorlichter VROM onwerkbaar
‘En als die journalist vraagt waarom, dan zeg je maar dat je een lul van een baas hebt.’ Die rauwe ontboezeming wil de persvoorlichter van VROM die ik aan de telefoon heb, nog even kwijt. Zijn baas in kwestie is Tino Wallaart (oud-journalist bij Vrij Nederland en Radio 1, red.), sinds 1 februari eerste woordvoerder op het ministerie.
Diens eerste oekaze pak hem beet twee weken later: geen interviews meer met ambtenaren. Het ministerie haalt de persteugels strak aan, maar Wallaart zegt ‘de duidelijkheid te willen bevorderen’. Achtergrondgesprekken zijn toegestaan, maar geen quotes van beleidsmedewerkers, alleen ‘de woordvoerder’.
Waarmee voor mij als freelance journalist direct een onwerkbare situatie is ontstaan. Ik heb drie interviewverzoeken voor vakbladen bij de jongens en meisjes van CDC liggen, zoals persvoorlichting in het organogram van het ministerie heet. In mijn vijftien jaar lange carrière van milieujournalist heb ik herhaaldelijk VROM-ambtenaren geïnterviewd, van beleidsmedewerker tot directeur-generaal.
Nooit een probleem geweest, meestal plezierige en sportieve contacten. Je spreekt de mensen die kennis van zaken hebben. Wat bij informatierijke achtergrondverhalen onmisbaar is. Bronnen ook die meningen van marktpartijen en belangenclubs stevig van repliek kunnen dienen. Hetgeen weer waardevol is in opinieverhalen. Bovendien, probeer maar eens ‘via de woordvoerder’ een portret te schrijven van een jonge, dynamische VROM-ambtenaar die bij een groot ICT-project van de rijksoverheid betrokken is (een van de drie onderhavige klussen). Wat is er tegen geautoriseerde interviews met beleidsmedewerkers?
Veel blijkbaar, volgens Wallaart die het nieuwe persbeleid strak wil regisseren. Niet louter om zijn mannelijkheid te tonen, doch vermoedelijk vooral om zijn opdracht te vervullen politieke brekebeen Cramer uit de wind te houden, desnoods met semi-stalinistische middelen. Een uiterst onverstandige beslissing die er alleen maar toe zal leiden dat geen enkele journalist nog de moeite zal nemen VROM als bron bij een verhaal te betrekken.
Officiële reacties van woordvoerders staan doorgaans bol van hoogdravende doch doodsaaie beleidsretoriek en halen alle jeu uit een verhaal. Kritische vragen worden steevast met onverwoestbaar soms weinig realistisch optimisme tegemoet getreden ( ‘Dergelijke geluiden zijn nog niet tot ons te komen’ of ‘Het ministerie verwacht die deadline desondanks te halen’). Alle ruimte voor nuance wordt in de kiem gesmoord.
Ik heb maar één boodschap: VROM laat echt je tanden zien en kom tot inkeer.
Praat mee
9 reacties
Michael, 12 februari 2009, 13:20
Oud-journalisten zijn vaak de grootste krengen, als ze ‘de overstap’ hebben gemaakt en voorlichter en/of pr-man zijn geworden. Omdat ze journalisten goed (menen te) kennen?
Hans Heynen, 12 februari 2009, 21:44
Het is in droevig dat een minister in een democratisch land, nota bene een oud voorzitter van Milieudefensie, haar toevlucht neemt tot zulke methodes die vrije nieuwsgaring blokkeren. En zij is niet de enige bewindsvrouw/msn die probeert om zo haar eigen werkelijkheid te creëren. Verontrustend is dat veel organisaties en bedrijven dit voorbeeld volgen. Ook bij zogenaamde geautoriseerde interviews gaan de ‘persguards’ van voormannen of bewindslieden nogal eens over de democratische streep, zij beperken zich dan niet tot het weerleggen van feitelijke onjuistheden of inbrengen van extra argumenten, maar willen onwelgevallige formuleringe schrappen of veranderen, wat niet acceptabel is en leidt tot meningsverschillen. Hier ligt een taak voor de NVJ.
guus slim, 13 februari 2009, 12:20
Tino werkt anders als journalist al jaren voor de PvdA, hoor, zie zijn openbare LinkedIn-cv er maar op na (Zoek op ‘tino wallaart pvda’ via Google, eerste link)
Daar zie je al dat hij actief was vóórdat hij bij VN begon, en al die tijd actief bleef
L. Koopmans, 13 februari 2009, 12:31
Geen goede ontwikkeling. Schrijf zelf regelmatig over duurzame energie en interview af en toe een medwerker van VROM. Je zou juist zeggen dat goede interviews met beleidsmedewerkers van VROM wat tegenwicht bieden tegen het matige mediaoptreden van Cramer.
André Vermeulen, 13 februari 2009, 20:26
De aanduiding ‘voorlichter’ is een eufemisme, zeker voor deze man. Iedere journalist weet toch dat voorlichters allang niet meer bestaan…Wie kent er nog een echte?
syl, 14 februari 2009, 00:05
Is dit allleen voorbehouden aan VROM. Volgens mij hanteren V en W en Financien (douane) al 1,5 tot 2 jaar dezelfde regels. Hoewel daar niet formeel een oekaze is uitgesproken weigert bv de douanevoorlichter van financien interviews. Vragen dienen tot in detail (incl subvragen, komma’s en punten) aangeleverd te worden en je krijgt ze via haar op dezelfde wijze genummerd en beantwoord (vaak nietszeggend) weer terug. Vorige keer moest ik bv 29 vragen aanleveren. Als die antwoorden veel nieuwe vragen opleveren moet dat opnieuw schriftelijk. Ambtenaren spreken is er ondanks meerdere verzoeken niet bij.Van de douaneambtenaren die ik soms toch nog in de wandelgangen spreek hoor ik dat ze niet gelukkig zijn met de nieuwe werkwijze, maar blijkbaar wprden ze op het matje geroepen als ze toch worden geciteerd in de media.
Bij V en W overigens exact hetzelfde, in ieder geval wat betreft hoge ambtenaren, staatssecretarissen en ministers.
MMaas, 17 februari 2009, 16:48
Het loopt flink de klauw uit met censuurlust van persvoorlichters, zo is ook mijn ervaring. Bij verschillende ministeries, provincies en gemeenten worden voortdurend vertragingstechnieken gebruikt en verzoeken tot het stellen van simpele vragen aan een specialist domweg geweigerd. Zelfs, of juist, als het gaat over niet-politieke zaken. Ik heb regelmatig een vrolijk pratende ambtenaar aan de telefoon die zich ineens een rondgestuurde email herinnerd waarin uitdrukkelijk werd verboden om zelf met de pers te praten. Tot mijn stomste verbazing worden vragen van burgers daarentegen wel keurig beantwoord.
Daarom denk ik dat dit soort organisaties het recht op een journalist met open vizier hebben verloren. Bel dus gewoon een dienst en identificeer je niet als journalist, maar als belanghebbende of omwonende oid. Confronteer de persdienst met je bevindingen, of laat dat helemaal achterwege. Schrijf gewoon je verhaal, maar laat naam van de ambtenaar in kwestie weg (wat kan hij of zij er tenslotte aan doen). Schrijf er vervolgens bij hoe en waarom je op deze manier aan je informatie bent gekomen.
Dit soort technieken zijn weliswaar een uiterste maatregel, maar hard nodig om een persdienst op de knieen te krijgen. Uiteindelijk gaat het om informatie voor de lezer, niet om een pamfletje voor een ministerie.
Peter, 18 februari 2009, 19:20
‘Voorlichting’, dat heet toch gewoon ‘afdeling ontkenning en loochening’? De afdeling die vrijdag om 16:59 uur nog even snel een berichtje rondstuurt en vervolgens een heel weekend onbereikbaar is?
Monique, 19 februari 2009, 11:08
VROM? Bestaat dat ministerie wel? Vragen gesteld aan de voorlichters van de M van Milieu worden, of twee dagen later, of helemaal niet beantwoord.