Nieuw wetsartikel verplicht opdrachtgevers transparant te zijn over verdiensten werk freelancers

Het idee achter die transparantieverplichting is dat makers daarmee beter kunnen controleren of de vergoeding die ze voor het gebruik van hun werk krijgen billijk is. Elders in de auteurswet is immers geregeld dat makers recht kunnen hebben op een aanvullende vergoeding. Dat is het geval wanneer hun overeengekomen vergoeding onevenredig laag is ten opzichte van wat het werk de opdrachtgever oplevert. Iets wat vaak het geval is bij een bestseller.

De transparantieverplichting geldt voor alle opdrachtgevers die werk van makers uitgeven of op een andere wijze exploiteren. “Voor auteurs van boeken is dit bijvoorbeeld relevant omdat ze hiermee kunnen controleren of ze ook daadwerkelijk de royalty’s krijgen die ze hebben afgesproken”, legt jurist Marcel Fokkink van de Auteursbond uit. Fokkink vervolgt: “Daarnaast geeft de informatie makers meer inzicht in wat hun werk waard is.”

Geen stortvloed aan data
De overzichten die opdrachtgevers volgens het nieuwe wetsartikel moeten verrekken, moeten ‘actueel, relevant en volledig’ zijn. Fokkink geeft toe dat die termen open staan voor interpretatie. Wat er precies op zo’n overzicht moet staan, kan dus onderwerp zijn van discussie. “Niet alle informatie die beschikbaar is, hoeft worden gedeeld”, aldus Fokkink. “Het is vooral belangrijk dat opdrachtgevers makers niet bedelven onder een stortvloed aan data, waarin ze zelf moeten gaan speuren naar wat relevant is en wat niet. Daar staat tegenover dat het gedeelde overzicht wel volledig moet zijn.”

Fokkink raadt journalisten en auteurs aan om van tevoren afspraken te maken over de gegevens die opdrachtgevers aan hen moeten verstrekken. Hij denkt echter dat freelance makers niet hoeven te verwachten dat ze nu standaard ieder jaar een dergelijk overzicht krijgen. “Er gelden wat uitzonderingen, waar uitgevers zich vermoedelijk op zullen beroepen. De transparantieverplichting geldt bijvoorbeeld niet als jouw bijdrage aan een product, zoals een krant of tijdschrift, niet significant is.” Al heeft een maker in dat geval nog wel het recht het overzicht op te vragen, als ze willen controleren of ze aanspraak kunnen maken op de eerder genoemde aanvullende billijke vergoeding.

Ook als het verstrekken van de informatie aanzienlijk meer kost dan de inkomsten die aan het werk zijn verdiend, hoeft een opdrachtgever de informatie niet te leveren. “Voor veel freelance journalisten die voor kranten en tijdschriften werken, zal dit nieuwe wetsartikel daarom in de praktijk maar zelden iets opleveren. Uitgeverijen kunnen zich ook op de uitzonderingen beroepen als het verstrekken van de data eigenlijk helemaal niet zoveel tijd kost”, aldus Fokkink. “Maar voor auteurs van boeken – waaronder ook veel journalisten – kan het wel helpen. Bijvoorbeeld bij het bewijzen dat ze recht hebben op een groter stuk van de taart, of om hun onderhandelingspositie te verstevigen.” Leer meer over de transparatieverplichting bij de Auteursbond