mgm nvj maart

— maandag 30 juli 2012, 12:18 | 0 reacties, praat mee

Maak afspraken met politici openbaar

Journalisten moeten verantwoording afleggen aan lezers, kijkers en luisteraars. Zeker bij politieke berichtgeving, vindt een groep vakbroeders. Op deze site deden zij een oproep voor transparantie tijdens de komende verkiezingscampagne. Reacties uit het veld van Kees Schaepman, Raoul du Pré, Charles Groenhuijsen, Frénk van der Linden en Paul Bots. Laatste wijziging: 9 augustus 2012, 13:10

Transparantie

Kees Schaepman, freelancer bij Buitenhof, VPRO radio
‘Vooraf afspraken maken, vind ik niet erg. Dat gebeurde ook in de tijd dat ik nog bij Vrij Nederland werkte. Een geïnterviewde wil weten waarover het interview zal gaan, dan kan hij zich goed voorbereiden. En hij komt niet voor drie minuten naar Hilversum, maar wel voor tien minuten. Ook dat vind ik heel redelijk. De samenwerking is wel veranderd. Vroeger kon je nog om voorlichters heen. Nu vorm je onderdeel van de mediastrategie van voorlichters en spindoctors. Daar moet je tegenop boksen. Politici zeggen door wie ze het liefste geïnterviewd willen worden. Voorlichters bieden een alternatief aan voor de minister. En na afloop zegt zo’n voorlichter: “wie maakt het persbericht, jullie of wij?” Dat vind ik raar, en verontrustend. Ik ben voor transparantie. Soms weet ik niet waarom een journalist niet doorvraagt. Is hij niet zo goed of zijn er vooraf afspraken gemaakt? Dat zou je op de website kunnen zetten, of tijdens het gesprek aanhalen.’

Raoul du Pré, chef Haagse redactie de Volkskrant
‘De onderhandelingen bij ons gaan vooral over de vraag óf politici zich laten interviewen. Dat is aan de orde van de dag. Maar dat is niet zo interessant meer om te melden als het interview er dan toch is. Als je dat bij ieder interview gaat doen, dan roep je volgens mij juist wantrouwen op bij de lezer. Wat betreft autoriseren: geen gemarchandeer. Wij bepalen de regels. Wat op band staat, kan worden afgedrukt. En geen zeggenschap over kop en fotobijschriften. Alleen als het Koninklijk Huis in het spel komt, gaan er regels gelden die onze journalistieke vrijheid, wat mij betreft, te zeer beperken.’

Charles Groenhuijsen, freelancer en voormalig NOS-correspondent
‘Waarom zou je niet transparant zijn? Het is ons vak om het publiek zoveel mogelijk informatie te bieden. Behalve kennelijk als het om ons eigen wereldje gaat. Dat vind ik niet goed. Maak duidelijk waarom je bepaalde keuzes maakt. Daarmee leg je jezelf een extra verantwoordelijkheid op. Vertel maar op de website hoe een politiek debat tot stand is gekomen en welke afspraken er zijn gemaakt. De meeste mensen zal het niet interesseren, maar er is ook een groep die het wél interesseert. Nog een argument: journalisten genieten weinig vertrouwen bij het publiek. Op de ranglijst van beroepsgroepen staan we in de buurt van de tweedehands autoverkoper. Dat lot dragen we manmoedig. Als we duidelijk maken hoe we werken, dan weten de mensen in ieder geval dat we niet zomaar iets doen.’

Frénk van der Linden, freelancer (print, radio, televisie) en een van de initiatiefnemers van de oproep tot transparantie
‘Ik ben voorstander van een flexibele code. Nu lopen allerlei werkwijzen dwars door elkaar heen. Er zijn interviewers die politici heel veel laten veranderen in hun teksten. Max van Weezel (Vrij Nederland, red.) verklaarde tijdens het Interviewgala dat hij politici veel ruimte geeft voor het aanbrengen van wijzigingen omdat hij anders amper kan werken in Den Haag. Ik snap dat: anders raakt hij zijn bronnen kwijt. Andere collega’s laten alleen controleren op eventuele onjuistheden. Die schrijven alles op – en dat weten de politici.
Wij eisen als media openheid van politici, topsporters, ondernemers en wetenschappers. Dan vind ik dat wij ook transparant moeten zijn. Als je dat niet probeert te zijn, dan lijkt dat op dubbele moraal. Niet dat ik een zedenmeester wil zijn die tegen Frits Wester, Felix Meurders, Andries Knevel of Tijs van den Brink zegt hoe ze het moeten doen. Ik vraag alleen maar; denk mee. Onze loyaliteit moet liggen bij luisteraar, kijker en lezer en niet in hoofdzaak bij onze bronnen.’

Paul Bots, politiek verslaggever Dagblad de Limburger/Limburgs Dagblad
‘De enige afspraak die ik maak bij interviews gaat over de locatie. Dat is helemaal niet spannend voor de lezer om te weten. Wel heb ik een tijdje terug onder een reportage over de PVV in Limburg gemeld dat het verhaal tot stand was gekomen na gesprekken met meerdere politici, ook van de PVV. Als uitleg aan de lezer. Dat heb ik gedaan, omdat het verhaal was gebaseerd op anonieme bronnen.
In de wandelgangen maak je afspraken met bronnen. De tijd is niet altijd meteen rijp om te publiceren. Daar hoeft het publiek niet van te weten, want dan kun je die primeur wel vergeten.’

Praktijk

Raoul du Pré
‘Politici mogen het verhaal vooraf lezen, daar heb ik geen enkel probleem mee. De oude journalistieke wet luidt: gezegd is gezegd en niet gezegd is niet gezegd. De citaten moeten wel kloppen en in de juiste context blijven staan. Maar ik bepaal wat er wel en wat er niet in de krant komt. De enige uitzondering geldt voor interviews met leden van het Koninklijk Huis. Dan moet je vooraf instemmen met volledige autorisatie. Dingen die wel gezegd zijn, kunnen er dan toch uitgehaald worden.’

Kees Schaepman
‘Het is niet arrogant bedoeld, maar mijn ervaring is vrij beperkt wat betreft het vooraf afspraken maken. Het vooraf lezen van een verhaal vind ik niet een automatisme. Daar moet je vooraf duidelijke afspraken over maken. En wie een minister interviewt op televisie of voor de radio is de verantwoordelijkheid van de redactie. Die autonomie laat ik me niet afnemen door een voorlichter.’

Paul Bots
‘Ik vraag nooit aan een politicus of hij het artikel vooraf wil lezen. In 99 procent van alle gevallen vragen zij er zelf om. Dan loopt er een band mee. Mijn stelregel is: gezegd is gezegd.’

Frénk van der Linden
‘Je komt in je werk in toenemende mate tegen dat er voorwaarden en eisen worden gesteld door politici, voorlichters en paardenfluisteraars. Dat maakt werken steeds lastiger. Met name bij de afhandeling van het schriftelijke interview. Dat lever je in bij de voorlichter. Soms gaat het ook naar een persoonlijk assistent, iemand van de partij en nog naar een eigen mental coach. Op televisie zijn afspraken met politici eerder regel dan uitzondering. Niet alleen wie naast wie mag staan bij een debat, maar ook: welke thema’s komen in een interview aan de orde, en zelfs over het tijdstip van uitzenden wordt overlegd. Soms eist een politicus alle zendtijd voor zichzelf op. Het is zo’n onderhandelingscircus geworden, dat redacties er bij vlagen gek van worden.

Conflicten

Raoul du Pré
‘Met oud-minister Wouter Bos kreeg ik een discussie over een passage in een interview. “Niet gezegd”, beweerde hij. “Wel gezegd”, zei ik. Het bandje werd teruggedraaid en Bos had gelijk. Ander voorbeeld; het interview van een collega met minister Maxime Verhagen. De voorlichter begon zich in toenemende mate met het gesprek te bemoeien. Ook dat kwam in het verhaal. De voorlichter begon moord en brand te schreeuwen. Hij wilde die passages uit het verhaal hebben. Wij vonden dat relevante informatie en hebben het laten staan.’

Paul Bots
‘Ruth Peetoom van het CDA vertelde tijdens een CDA-bijeenkomst in Limburg dat er geen strengere immigratieregels mogen worden afgesproken bij de onderhandelingen in het Catshuis. In een gesprek na afloop herhaalde ze die boodschap. Toen vroeg ze me of ik het artikel nog even wilde toesturen. In mijn enthousiasme zei ik ja. Had ik toen maar een bandje laten meelopen. Meteen wist ik dat er gezeik van zou komen. Aan de telefoon volgde een discussie met een woordvoerder, die er niet bij was geweest. Daarna nog een gesprek tussen haar en mij. Ik heb het in de krant gezet.’

Frénk van der Linden
‘Onlangs interviewde ik Neelie Kroes voor Vogue. Je weet dan dat zich meerdere voorlichters van de Eurocommissie met het artikel gaan bemoeien. Gelukkig is Kroes wat je noemt een echte kerel. Ze belde mij zelf op. “Ik ben te ver gegaan, en dat is stom van me, maar daar ga je me niet over horen. Een man een man, een woord een woord.” Ze zei er nog bij: “ik weet dat het tegenwoordig anders gaat in Den Haag. Voorlichters met rode potloden die tekeer gaan in teksten. Aan dat Haags gemiezemuis doe ik niet mee.”’

Kees Schaepman
‘Er was ophef over het hoge salaris van de directeur van Foster Parents. We zouden het thema aanstippen, werd vooraf afgesproken, maar het vooral over zijn beleid hebben. Op de eerste vraag over het salaris reageerde hij als in de wiek geschoten. De verslaggever vroeg daarop door. Na afloop was de directeur woedend op mij. Hij voelde zich genaaid. “We zouden het er niet over hebben”, riep hij. Dat was niet zo. Het was zijn eigen schuld. Had hij maar niet zo vreemd moeten reageren.’

Spijt

Frénk van der Linden
‘De toenmalige minister van Justitie, Hilbrand Nawijn, zei in een interview met Pieter Webeling en mij voor Revu dat hij voor invoering van de doodstraf was. Bart Bakker, Nawijns perschef, begon zich steeds meer met het gesprek te bemoeien, tot vervelens toe. De minister was het op een gegeven moment ook zat. Dat schreven we allemaal op. Bakker heeft me daarna 25 tot 30 keer gebeld om passages uit het verhaal te krijgen. Zei zelfs: “Als je dat niet schrapt, dan zorg ik ervoor dat je geen congressen meer mag voorzitten van de Speakers Academy, want daar heb ik contacten.” De directeur van de Academy zei dat ik me niet moest laten chanteren. Om slapende honden niet wakker te maken – mij ging het om die passage over de doodstraf – heb ik toen een paar van die cabaretpassages geschrapt. Daar heb ik achteraf spijt van. Want het was zoals het was.’

Foto: Jan van Breda/anp

Discussieer mee op: http://tek.st/2u

Bekijk meer van

Tip de redactie

Logo Publeaks Wil je Villamedia tippen, maar is dat te gevoelig voor een gewone mail? Villamedia is aangesloten bij Publeaks, het platform waarmee je veilig en volledig anoniem materiaal met de redactie kunt delen: publeaks.nl/villamedia

Praat mee

Colofon

Villamedia is een uitgave van Villamedia Uitgeverij BV

Uitgever

Dolf Rogmans

Postadres

Villamedia Uitgeverij BV
Postbus 75997
1070 AZ Amsterdam

Bezoekadres

Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Factuurgegevens

Villamedia Uitgeverij BV
Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Contact

redactie@villamedia.nl

Redactie (tips?)

Chris Helt, hoofdredacteur

Marjolein Slats, adjunct-hoofdredacteur

Linda Nab, redacteur

Lars Pasveer, redacteur

Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteur

Rutger de Quay, redacteur

Nick Kivits, redacteur

Sales

Sofia van Wijk

Emiel Smit

Teddy van der Laan

Webbeheer

Marc Willemsen

Vacatures & advertenties

vacatures@villamedia.nl

Bereik

Villamedia trekt maandelijks gemiddeld 120.000 unieke bezoekers. De bezoekers genereren momenteel zo’n 800.000 pageviews.

Rechten

Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van beelden en teksten te achterhalen. Meen je rechten te kunnen doen gelden, dan kun je je bij ons melden.