Lynch-TV

door Karl Hammer Kaatee

Zoals alle sterke programmaformules werd het gekopieerd en uitgebouwd. Hoewel, uitgemolken is misschien een beter woord. Toen de melk echt op was ging iedereen naarstig op zoek naar andere formules waarbij de verborgen camera een rol kon spelen en werd er een koppeling gemaakt met reality tv. Dat leidde tot een formule die ik zelf ‘schandpaal tv’ noem. Bij schandpaal tv gaat het er om dat een redactie zelf de rol van politierechercheur speelt en verdachten opspoort om hen vervolgens ten overstaan van de televisiekijker aan de kaak te stellen. Daarbij schiet men meestal door en vergeet de basisprincipes van een rechtsstaat; onschuldig totdat een rechter het tegendeel uitspreekt. Omdat zo’n juridisch traject geen bevredigende televisie oplevert gaat een redactie vaak zelf op de stoel van een rechter zitten en maakt de kijker met subtiele, of minder subtiele, woordkeuzes duidelijk wat diens oordeel moet zijn over degene die men als dader aanmerkt.

Tot een week geleden had de zaak Van der Sloot niet echt mijn aandacht, het was slechts één van de vele verdwijningen en jeugdmisdaden die de wereld helaas teisteren. Maar net als iedereen hoorde ik over Peter R. de Vries die een bekentenis van Van der Sloot zou uitzenden. Het was gefilmd tijdens “een bloedstollende undercover operatie”, wat natuurlijk mijn interesse wekte. Peter staat bekend als een integere misdaadjournalist die tot het uiterste gaat om de waarheid boven water te krijgen, dus twijfelde ik er niet aan dat hij met een degelijk stuk werk zou komen. Enkele dagen voor de uitzending keek ik naar Pauw & Witteman die zowaar Joran van der Sloot telefonisch in hun uitzending hadden. Wat mij vooral opviel tijdens dat interview waren de borderline-achtige kenmerken die Van der Sloot vertoonde. Stemmingswisselingen, overmatig openhartig gevolgd door geheimzinnigdoenerij, zijn eigen woorden enkele minuten later weer verdraaien, triomfantelijkheid gevolgd door onderdanigheid en vooral dwangmatig liegen. Met de integriteit van Peter in mijn achterhoofd was ik nu alleen nog maar meer benieuwd naar de undercover uitzending.

Als journalist moet het voor Peter niet relevant zijn of Joran wel of niet een misdaad gepleegd heeft, dat is slechts een bijkomstigheid die de uitkomst van een zaak bepaalt. Waar het om moet gaan is integer onderzoek en het vinden van de waarheid. En daar ging het, in mijn ogen althans, gruwelijk mis in de uitzending. Tot mijn grote verbazing zag ik een jongeman die onophoudelijk drugs (wiet, en misschien nog meer?) werd gevoerd door zijn gesprekspartner. Een gesprekspartner die zich tegenover hem voordeed als zwaargewicht in de criminele wereld en die hem, zo zei hij, aan geld ging helpen. Joran zat dus telkens compleet stoned zijn verhaal af te steken en gecombineerd met zijn psychiatrische symptomen en kennelijke drang om indruk te maken op een (in zijn ogen) zware crimineel hing hij het ene na het andere verhaal op. Verhalen die zich telkens tegenspraken. Ik neem de naam van mijn vriend mee in mijn graf’ gevolgd door ‘hij heet Daury’. Na afloop van de uitzending zat ik met kromme tenen voor de buis terwijl naadloos Hart van Nederland begon. Daar bleek dat zich in Drachten een menigte op een plein had verzameld omdat Joran van der Sloot daar kennelijk was. Hoe wist die menigte dat? Doordat het programma het eerder al wereldkundig had gemaakt. Hier schoot bij mij het licht van oranje op rood en beelden van een middeleeuwse heksenjacht doemden op voor mijn geestesoog. Natuurlijk, het was fantastisch dat Peter de undercoveroperatie had gehouden, maar daarna had hij zijn materiaal ter beschikking aan justitie moeten stellen en moeten afwachten wat het vervolgonderzoek opleverde. Pas daarna had hij alles wereldkundig moeten maken en zou hij nog altijd lof toegezwaaid krijgen voor zijn aandeel. Nu echter heeft hij de Nederlandse journalistiek geen dienst bewezen door er bij een miljoenenpubliek twee uur lang op te hameren dat Joran van der Sloot schuldig was. Wat mij betreft was het helemaal geen bekentenis maar een chaotisch wisselend verhaal van een stoned joch waar zijn advocaat gehakt van maakt en dat geen enkele rechtbank zal accepteren. Maar misschien wist Peter dit ook en was dat de reden voor de uitzending? Als dit zo is dan valt hem dat ernstig aan te rekenen en loopt hij het risico om in de geschiedenisboeken in te gaan als de man die schandpaal tv heeft omgevormd tot lynch tv.

Karl Hammer Kaatee
Ebion media
www.ebion.eu