Kranten betalen freelancers hongerloon
Freelance journalist Bart Ebisch (55) maakt zich boos en roept de NVJ op om te starten met een landelijk solidariteitsoffensief tegen de onderbetaling van ZZP'ers in de dagbladjournalistiek. Intussen probeert hij zelf de ratrace te ontlopen en solliciteert hij met de moed der wanhoop naar een vaste baan. ‘Tot mijn spijt moet ik u meedelen dat u niet in aanmerking komt voor de functie van supermarktmanager in de regio Venlo.'
Alle dagbladen in Nederland kunnen de kop boven dit stuk morgen zelf koppen. Zoals ze moeten berichten over misstanden. Dit keer gaat het echter over hun eigen toko. Dan doen ze er collectief het zwijgen toe.
Freelance dagbladjournalisten betalen het gelag van de crisis in krantenland. Eerst hielden de CEO’s de rendementen van 20 procent en meer in stand door massaal werknemers te ontslaan, in combinatie met het verhogen van de prijs van de krant. Over het verbeteren en aantrekkelijker maken van het product werd niet nadacht. Durfinvesteerders speelden de baas. Zij hadden slechts één doel: op korte termijn zoveel mogelijk verdienen in plaats van investeren voor de lange termijn.
Daarna werd er een schil van freelancers rondom de kranten gecreëerd. Dat moest de oplossing worden. ZZP’ers die hun eigen sociale lasten betalen en zelf hun pensioen opbouwen. Lekker goedkoop.
Het probleem van weglopende abonnees en adverteerders los je daarmee echter niet op. Hoe kun je de torenhoge rendementen dan nog veiligstellen? Door te snoeien in de tarieven voor freelancers. Dat is wat nu gebeurt. En met de botte bijl. Met als gevolg een ongekende scheefgroei. Hoofdredacteuren verdienen al gauw twee ton per jaar en ervaren dagbladjournalisten één ton. En een ervaren freelancer? Een tientje per uur. Dat is ziek.
Eind vorig jaar zochten de Brabantse kranten ZZP’ers. Onder meer voor het verslaan van sportevenementen op zondag. Klussen van tussen de 450 en 600 woorden. Bodemtarief: 70 euro. Weekendtoelage: Nee.
‘De Persgroep gaat waarschijnlijk rekenen per teken, waardoor de bedragen meer zullen variëren’, laat de sportredacteur in een mail weten.
Ik pas voor het aanbod: ‘Ik moet van de journalistiek leven. Met zulke tarieven lukt dat niet.’
Kort daarna probeer ik het bij De Gelderlander, ook onderdeel van de Persgroep. De krant zoekt medewerkers voor de ‘speciale bijlagen’. De chef wil me erbij hebben, ‘als je uit de voeten kunt met het teksttarief van De Persgroep’.
Ofwel 13 cent per woord. Omgerekend 130 euro voor een reportage van 1000 woorden. Een uurtarief van pakweg een tientje. Over reiskosten wordt met geen woord gerept.
Dit keer probeer ik een hoger tarief uit te onderhandelen. ‘Hier kan ik geen verzekering voor afsluiten, laat staan pensioen opbouwen. Ik stel 25 cent per woord voor, plus een kilometervergoeding van 0,28 cent.’
Het antwoord: ‘Helaas kan ik aan de tarieven niets veranderen. Die worden door de uitgever bepaald. Bij De Gelderlander kunnen we voor ervaren freelancers in voorkomende gevallen het tarief nog wel eens oprekken naar 16 cent per woord, maar daar houdt het dan wel op. Gelet op je reactie vrees ik dat we dan geen zaken met elkaar kunnen doen.’
De NVJ - de vakbond - staat machteloos tegen de praktijken van Christian van Thillo, de CEO van de Persgroep. ‘Het is verboden om prijsafspraken te maken voor ZZP’ers’, laat de juridische afdeling van de NVJ weten.
In het vernieuwde Het Parool wuift Van Thillo alle problemen weg. ‘Het is echt vreselijk. Niemand is zo goed in het besmeuren van het eigen beroep als journalisten’, zegt hij. ‘Dan gaat het weer over een medium in verdrukking.’
De Persgroep is financieel gezond wil hij zeggen. Alleen vergeet hij erbij te vertellen wie hij daar allemaal voor slachtoffert. Van Thillo besmeurt het vak als geen ander door asociale tarieven te hanteren.
Een collega stelt op Facebook voor: ‘Freelancers bij elkaar roepen en weigeren.’ ‘Wat valt er te weigeren?’, reageert een ander. ‘Als freelancer zeg je “ja” tegen alles - behalve prostitutie wellicht.’ Waarop een freelancer zijn gelijk bewijst: ‘Wanneer kan ik beginnen? Mij is vorig jaar nog 6 cent per woord geboden voor plaatselijke verslaggeving.’
De onderbetaling van ZZP’ers is geen thema op de redactievloeren. Daarom zul je morgen in de kranten niets lezen over de hongerlonen. Dit moet een aansporing voor de NVJ zijn om te starten met een landelijk solidariteitsoffensief. Een rondje langs alle redactieburelen. Inzet: chefs en journalisten in vaste dienst moeten zich solidair verklaren met de freelancers en fatsoenlijke tarieven eisen. Het is ook voor hun eigen bestwil. Freelancers lopen al op hun tenen en moeten nog meer produceren willen ze hun inkomsten op peil houden. Dat werkt oppervlakkigheid en fouten in de krant in de hand.
Intussen probeer ik de ratrace te ontlopen en solliciteer als 55-jarige met de moed der wanhoop naar een vaste baan. ‘Tot mijn spijt moet ik u meedelen dat u niet in aanmerking komt voor de functie van supermarktmanager in de regio Venlo’.
Praat mee
6 reacties
Inge Heuff, 11 februari 2016, 16:05
Twee jaar geleden heb ik de eer aan mezelf gehouden en het ‘vast’ freelancen voor Wegener, nu de Persgroep, gestopt. In de net niet vijftien jaar dat ik voor de PZC schreef, zijn de tarieven alleen maar naar beneden bijgesteld. Hoe leuk het werk ook is, en er liggen meer dan genoeg verhalen te wachten, ik kan er niet van leven. Ik heb ook niet echt het gevoel gehad dat de tariefstelling voor zzp’ers bij elke chef nieuwsdienst die ik voorbij heb zien komen, leefde. Voor mij nog steeds veel anderen. Het zij zo en ik gun ze de ervaringen van de dagbladjournalistiek van harte; het blijft een mooi vak.
harald de haas, 11 februari 2016, 16:47
Het relaas van Bart Ebisch toont andermaal aan dat journalist een vrijwel dood beroep is, de enkeling die een vaste betrekking heeft uitgezonderd. Voor het gros van de freelancers is geen droog brood meer te verdienen.
Des te schandelijker zijn daarom de vele opleidingen die studenten met mooie verhalen binnenlokken, puur omdat ze per student beloond worden door het ministerie. Maar feitelijk worden 9 van de 10 studenten klaargestoomd voor de WW. Minister Bussemaker moet ingrijpen en driekwart van de opleidingen sluiten.
Rosa Garcia Lopez, 11 februari 2016, 17:24
Uitstekend stuk! Het offensief zijn we begonnen zie (onderstaande link) . Journalisten in vast dienstverband en zzp’ers hebben aangegeven dat de tarieven van zelfstandigen sterk verbeterd moeten worden. Gelijke beloning voor gelijk werk! Een fatsoenlijk uurtarief. Daar zijn we voor en dat gaan we uitdragen. In maart starten we campagne zij aan zij met alle vaste medewerkers en zzp’ers die hebben aangegeven dat ze hiervoor actie willen voeren! https://www.nvj.nl/nieuws/enquete-gelijke-beloning-voor-gelijk-werk
J.C. Roodenburg, 11 februari 2016, 21:13
Spijker op de kop geslagen. Ik pleit al jaren voor veel hogere freelancetarieven. Het wordt alleen maar erger. In mijn tijd in vaste dienst bij dagbladen (tot september 2005) werden freelancers al uitgeknepen. Maar nu is het nog erger geworden. Ik heb zelf nog de goede tijd meegemaakt van vaste dienst. Mijn topsalaris (belastbaar inkomen) in vaste dienst was in 2005 circa 62.000 euro bruto per jaar, inclusief jubileumuitkering en oprotpremie. Met mijn vele ervaringen in verslaggeving en opinies op financieel-economisch terrein was ik daar tevreden over. Ik hoefde niet zo nodig chef of adjunct te worden. Zelfs een beginnend freelance journalist zou per uur thans circa 20 euro moeten krijgen exclusief onkosten. En dan is het nog onderbetaald ten opzichte van beginnende journalisten bij dagbladen in vaste dienst. Een ervaren freelancer zoals Bart zou minimaal 45 euro per uur betaald moeten worden of 45 cent per woord. Dat heb ik bij een vakblad, dat wel enige ervaring en kennis eiste, ooit gekregen. Inmiddels is dat topfreelancetarief gedaald naar hooguit 25 cent per woord. Ik bedank ervoor! Hoef het ook niet meer te doen voor het geld. Doe alleen nog vrijwilligerswerk .
Theo Dersjant, 11 februari 2016, 22:41
Misschien tijd voor een ‘Fair Deal’ keurmerk? Voor bedrijven die bereid zijn een fatsoenlijk honorarium te betalen voor fatsoenlijk werk? En vervolgens freelancers te ontraden om voor bedrijven zonder zo’n keur te werken (die krijgen het ‘No Deal’-predikaat.
Cisca van Bommel, 11 februari 2016, 23:15
Ik schrijf nu zo´n drieënhalf jaar als freelancer voor huis aan huisbladen van Wegener, thans De Persgroep. Voor een artikel op een van 330-500 woorden op een binnenpagina kreeg ik €40,- en €30,- als het op de voorpagina stond. Ik ben ook fotograaf van mijn vak en kreeg €10,- voor een bijgeleverde foto. Soms was ik voor een item een halve dag bezig (interview, foto, reizen…). Die bedragen waren bruto en inclusief onkosten. Bij uitzondering kon €10,- onkosten gedeclareerd worden, maar dan moest je het wel erg bont gemaakt hebben (het gedurende enkele uren bijwonen van een vergadering van de Deelgemeenteraad b.v.). Als ik dus een artikel met foto had ingeleverd, kreeg ik in het gunstigste geval €50,-. Daar moesten nog mijn kosten vanaf. De belastingdienst wilde van het bruto bedrag van €50,- ruim de helft hebben. Uiteindelijk werk je dus voor de kat z’n gat. Omdat ik niet van de fotografie en journalistiek alleen kan leven, heb ik noodgedwongen een deeltijdbaan in een totaal andere branche waarvoor ik eigenlijk niet ben opgeleid. Inmiddels kan iedere burger via de website van de huis aan huisbladen een artikel, evenement of foto plaatsen. De rompredactie stroomlijnt de boel zodat het nog enigszins leesbaar en verteerbaar is voor de lezer. De krenten uit de pap op de website worden bij geschiktheid doorgeplaatst in de papieren versie. Er is nog een handvol freelancers dat journalistiek verantwoorde artikelen aanlevert. Die werken dus voor die lage tarieven. Zo help je dus als uitgever de het vak om zeep.