— donderdag 12 december 2019, 09:00 | 0 reacties, praat mee

Samenwerking waterschappen en regionale omroepen onder de loep

Zeven van de dertien regionale omroepen en één lokale omroep ontvingen in totaal 250.000 euro van waterschappen om in aanloop naar de verkiezingen van 20 maart 2019 televisie- en online­series te kunnen maken over de waterschappen. De schappen hadden daarbij een stevige redactionele inbreng. Dat blijkt uit onderzoek van Villa­media. Laatste wijziging: 12 december 2019, 23:11

Dit artikel wordt met je gedeeld door NVJ-lid Marjolein Slats. Ook lid worden?

‘Deze uitzending werd mede mogelijk gemaakt door ….’, lazen we in de aftiteling van een tv-programma van een regio-omroep in aanloop naar de verkiezingen voor waterschappen en Provinciale Staten. Dat riep vragen op. Hoe vaak gebeurt dit? Gaat het om betaling? En om hoeveel dan? Hoe verhoudt zich dat tot de Mediawet en tot de journalistieke ethiek? We dienden op de dag van de verkiezingen Wob-verzoeken in bij alle waterschappen en provincies. Steunden zij in de aanloop naar de verkiezingen redacties? We vroegen alle overeenkomsten en communicatie op. Alles bij elkaar duurde het zeven maanden voor de gevraagde informatie compleet op tafel lag.

Provincies blijken omroepen in zeer beperkte mate te steunen, zij maakten uitslagenavonden en/of tv-debatten mogelijk. Bij waterschappen ligt het anders. Dat is ook niet vreemd. Waterschappen moeten keer op keer uitleggen wat ze doen en waarom iemand daarvoor naar de stembus zou moeten. Om die boodschap te verspreiden, gingen waterschappen soms samenwerkingen aan met omroepen.

AT5
‘Waarom zijn de waterschapsverkiezingen belangrijk voor jou? Wat doet het Waterschap Amstel Gooi en Vecht (AGV) precies? Op tv, online en social antwoord op de vraag: “Waarom ik ga stemmen voor het Waterschap”!’ Het is de eerste zin van het ‘Voorstel miniserie Droge Voeten’ dat de Amsterdamse zender AT5 het waterschap voorlegt. Dat voorstel vormt het begin van een wel heel erg hechte samenwerking. ‘AT5 stelt een redactie samen. Waterschap AGV bepaalt de thema’s, de onderwerpen per aflevering en de te interviewen sprekers’, lezen we in de offerte van AT5.

Manager concepten & projecten Mark Pier van AT5 laat desgevraagd weten dat de omroep een wettelijk vereiste overeenkomst tot cofinanciering sloot met het waterschap. ‘Daarin staat dat wij eindverantwoordelijk zijn. De offerte was slechts het begin van het gesprek. We laten dit soort programma’s door de afdeling externe producties maken. Alle regionale omroepen hebben zo’n afdeling en er is een mededeling aan het eind dat de uitzending tot stand kwam met medewerking van het waterschap. Ik geef toe: het is een dunne lijn of de kijker dat allemaal duidelijk is. En ja, je kunt de verkiezingen ook op een andere manier verslaan.’

Omroep Rijnmond
Waterschap Hollandse Delta en het Hoogheemraadschap Schieland en Krimpenerwaard werken nauw samen met regio-omroep Rijnmond bij het maken van de serie ‘De Stand van ons Water’. Hollandse Delta gaat enthousiast aan de slag: ‘In de afleveringen komen zoveel mogelijk ambtelijke medewerkers van het waterschap en hoogheemraadschap aan het woord. Ook laten we ter zake deskundige medewerkers van andere organisaties of bedrijven aan het woord.’

Hoofdredacteur Ib Haarsma van Rijnmond: ‘Zo’n samenwerking die we met het waterschap hadden komt niet heel erg vaak voor. Wij hebben hier de keuze gemaakt dat nu wel te doen. Per slot hebben wij ook een voorlichtende rol. We maken soms ook de keuze, zoals bij de gemeenteraadsverkiezingen, om het alleen te doen. Dat kostte ons toen best veel geld, maar dat is een keuze.’

Omroep Zeeland
Omroep Zeeland mailt aan waterschap De Schelde­stromen: ‘De voorbereidingen gaan in goede harmonie en in een fijne flow (…). Ik heb er alle vertrouwen in dat we samen een mooie reeks gaan maken die beide organisaties veel goeds brengt.’

Omroep Brabant
Uit de correspondentie die we ontvingen na ons Wob-­verzoek blijkt dat Omroep Brabant zich ook in de praktijk netjes aan de samenwerkingsovereenkomst houdt. ‘Voor de repo’s hebben we wel jullie input nodig’, zo mailt Omroep Brabant de Brabantse waterschappen. Maar: ‘onze maker moet wel de ruimte hebben om zijn verhalen te maken. Hij zal wel met jullie overleggen, scripts of opzet lezen is prima, maar de eindredactie ligt wel bij de maker en bij ons.’ Omroep Brabant is wel karig in de aftiteling: ‘De vermelding zal niet beeldvullend en niet wervend zijn’. Curieus is voorts dat Omroep Brabant als enige de samenwerkingsovereenkomst niet openbaar wil maken. De omroep laat daarin een geheimhoudingsclausule opnemen. ‘Dat doen we standaard bij alle samenwerkings­overeenkomsten, waarvan we er drie à vier per jaar hebben’, aldus Renzo Veenstra, hoofdredacteur. Even curieus is dat de Brabantse waterschappen daarmee in eerste instantie akkoord gaan. Bezwaar maken loont: de waterschappen maken de overeenkomsten na een beroepsprocedure alsnog integraal openbaar.

Cofinanciering en ethiek
In alle gevallen sloten waterschap en omroep keurig een cofinancieringsovereenkomst waarin de bepaling dat de omroep inhoudelijk eindverantwoordelijk is. Maar in de praktijk klom het waterschap wel heel dicht op de schoot van de omroep. De Mediawet verbiedt cofinanciering van politieke programma’s, tenzij de partner een overheidsorganisatie is. Dat zijn waterschappen. Daarmee voldoen deze programma’s formeel aan de Mediawet.

Maar hoe zit het met de ethiek? Alle journalistencodes ter wereld veroordelen betaling om berichtgeving te bevorderen. Zeker als dat gebeurt door het onderwerp van berichtgeving. Zo ook de Code voor de journalistiek van het Nederlands Genootschap van Hoofdredacteuren: ‘De journalist neemt geen materiële of immateriële vergoedingen aan die bedoeld zijn berichtgeving te beïnvloeden, te bevorderen of tegen te gaan’. Hoe verhoudt zich dat tot cofinancieringen?

‘Als je heel zuiver op de graat bent, neem je geen geld aan van de overheid. Ik zou wel willen dat het anders was en het is ook een serieuze vraag. Ik zou het liefst helemaal onafhankelijk zijn’, aldus hoofdredacteur Haarsma van Rijnmond. ‘Maar dan kan Den Haag Vandaag niet meer gemaakt worden, want de NOS krijgt ook overheidsgeld. Soms financieren we projecten uit eigen middelen en soms met hulp van een partner. Ik heb daar niet veel op tegen, maar waak er wel over dat wij de regie niet uit handen geven. Daar heb je bovendien ook nog eens een redactiestatuut voor.’

Veenstra (Omroep Brabant): ‘De serie “Wie Wat Water” is geheel buiten de reguliere nieuwsuitzendingen gemaakt. Het principe dat je je niet laat betalen door het onderwerp waarover je bericht gaat hier niet op. Ook voor de kijker was het duidelijk dat dit geen journalistieke serie was, maar één gericht op kennisbevordering over de waterschappen. Dit soort cofinancieringen vindt, in algemene zin, bij alle media plaats, ook bij kranten.’

Allard Berends van Omroep Flevoland doet ondanks zijn geringe budget principieel niet aan dit soort projecten. ‘Laat allereerst duidelijk zijn dat ik me geen oordeel aanmatig over het werk van collega’s. Maar wij hebben hier geconcludeerd dat we niet gefinancierd willen worden door instanties die je ook journalistiek volgt, zeker wanneer het je controlerende taak betreft, zoals bij gemeenten, provincies of waterschappen. Want als ze betalen gaan ze er uiteindelijk toch ook iets voor terugvragen. Ze betalen immers niet voor niks.’

Haarsma van Rijnmond: ‘Uiteindelijk laten alle omroepen zich financieren. Geloof me: ook Omroep Flevoland van Allard Berends.’

Ambtshalve uitspraak
Zou de kwestie iets zijn voor een zogenoemde ‘ambtshalve uitspraak’ van de Raad, vooral nu de minister dit soort partnerships aanmoedigt? Guikje Roethof, voorzitter van het stichtingsbestuur, meldt desgevraagd: ‘… slechts tot een ambtshalve uitspraak te kunnen komen op voorstel van een of meer leden van de Raad of op verzoek van een van de aan de Stichting Raad voor de Journalistiek deelnemende organisaties.’ Om eraan toe te voegen: ‘Voor de goede orde attendeer ik u erop dat in de Leidraad onder de uitgangspunten in hoofdstuk A. is opgenomen dat journalisten hun werk in onafhankelijkheid behoren te verrichten en (de schijn van) belangenverstrengeling dienen te vermijden.’

Bekijk meer van

Tip de redactie

Wil je Villamedia tippen, maar is dat te gevoelig voor een gewone mail? Villamedia is aangesloten bij Publeaks, het platform waarmee je veilig en volledig anoniem materiaal met de redactie kunt delen: publeaks.nl/villamedia

Praat mee

Colofon

Villamedia is een uitgave van Villamedia Uitgeverij BV

Uitgever

Dolf Rogmans

Postadres

Villamedia Uitgeverij BV
Postbus 75997
1070 AZ Amsterdam

Bezoekadres

Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Factuurgegevens

Villamedia Uitgeverij BV
Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Contact

redactie@villamedia.nl

Redactie (tips?)

Chris Helt, hoofdredacteur

Marjolein Slats, coördinator magazine

Linda Nab, redacteur

Lars Pasveer, redacteur

Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteur

Rutger de Quay, redacteur

Nick Kivits, redacteur

Sales

Sofia van Wijk

Emiel Smit

Teddy van der Laan

Webbeheer

Marc Willemsen

Vacatures & advertenties

vacatures@villamedia.nl

Bereik

Villamedia trekt maandelijks gemiddeld 120.000 unieke bezoekers. De bezoekers genereren momenteel zo’n 800.000 pageviews.

Rechten

Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van beelden en teksten te achterhalen. Meen je rechten te kunnen doen gelden, dan kun je je bij ons melden.