Journalisten negeren feiten als het uitkomt

Wat hebben we hier? Een duo dat er een paar keer niet in slaagt om de corporate boodschap te pluggen van Dela en dat ophangt aan een groot thema: “waarheidsvinding van journalisten”.

Journalisten en voorlichters (zeker PR bureaus) zijn als de kalkoen en de kerstman. Allebei iets met kerst; maar andere belangen. Het artikel van de heren is dus samen te vatten als: “De ene keer kalkoen, de andere keer kerstman.” Such is life. Gewoon je werk blijven doen en de feiten van de organisatie naar buiten brengen in het zweet uws aanschijns.

Wat kost zo’n urn nou nog?

“(...) die uitvaart heeft opa driedubbel betaalt.”
Zeker ook zo’n gratis HBO-diploma gescoord?

Die ‘t’ is nu een ‘d’.

Begrafenisondernemingen zijn niet-zelden investeringsmaatschappijen waarbij de kernactiviteit eerder bijzaak dan ghoofdzaak is.
De doodsangst van Nederlanders is wel zodanig groot dat, ook menigeen meer dan een begrafenisverzekering sluit. En dus de facto mede-potspekker is - maar dan wel zonder revenuen - van enorme geldvoorraaden waarmee door deze firma’s veel, heel veel geld op andere terreinen wordt verdiend.
Kom nou zeg…

Waarom lezen we in hemelsnaam een verhaal van twee boze kraaien hier? Maar dat terzijde… Sorry, maar dat lijkt inderdaad op twee teleurgestelde doodgravers die het niet leuk vinden om door de mangel te worden gehaald door een journalist.

Want bij veel media is het nog volkomen normaal om een stuk niet ter inzage te geven. Het is een ‘recht’ dat er in de loop van de jaren is ingeslopen waardoor zelfs de meest onbenullige stukjes tegenwoordig moeten worden gelezen. Met vaak als resultaat een oeverloos geonderhandel over wat er nou wel of niet in kan blijven en wat onderdeel maakt van de feiten en wat niet.

En dat de schrijver in kwestie zijn eigen stuk heeft getikt in plaats van een fijn promostuk voor de laatste reisbranche lijkt mij geen teken van onethisch handelen. In tegendeel….

Wie voor zijn mening uitkomt, krijgt hoon als beloning. Kalkoen, kerstman, boze kraai, lachen! Ondertussen bevestigen de reacties onze stelling dat journalisten vooringenomen ideeën koesteren. Feitenkennis kan de gevestigde orde verstoren, schreef Jan Blokker. De meeste mensen zijn dol op ideëen, dromen en illusies en andere vormen van geloof en verwachting, veel doller dan op feiten.

@peter… Misschien hebben de kracht van jullie argumenten ook iets te maken met de reacties. Behoorlijk stevige stellingen innemen op basis van twee zwakke casussen vind ik geen degelijk pleidooi. Ook al vind ik dat de beroepsgroep absoluut zelfkritiek moet hebben en open hoort te staan voor kritiek. Vraag is alleen of die moet komen van mensen die hun verhaal proberen te pushen.

Pot of steen?

@ Olof. Wij vinden dat journalisten feiten moeten brengen, hoor en wederhoor toepassen, idee-fixen ontkrachten als ze onjuist zijn. De voorbeelden zijn recent, ze zijn niet uniek, we kunnen ze moeiteloos aanvullen met anderen. Bijvoorbeeld over de journalist van een kwaliteitskrant die wél vooroordelen en ongezouten meningen publiceert over de branche, maar consequent uitnodigingen om geïnformeerd te worden en te praten afslaat. Géén wederhoor, dus. Onze ervaring is dat journalisten de pest hebben aan kritiek. We waarderen de luizen in de pels die ons de oren wassen als onze feiten onjuist zijn. Dat spreekt. Met een dialoog winnen journalisten én communicatiemedewerkers.

‘Wij van WC-Eend spraken met een journalist die over trends in de toiletbranche wilde weten. De journalist stuurde alleen de uitspraken van WC-Eend. Dat was al een teken dat er iets aan de hand was. Vervolgens verscheen er een artikel waarin de journalist niet WC-Eend prees voor de schoonmaakkwaliteiten op het toilet’.

Dit soort ‘opinies’ dienen alleen maar voor mensen die zich benadeeld voelen om hun gram te halen. Het gaat hen schijnbaar om de oogkleppen van de journalist, maar ze hebben een verborgen agenda: ze willen alleen maar de anekdotes waarin journalisten in een kwaad daglicht worden gezet aan de buitenwereld vertellen.

Ik ben - zoals elke journalist - getraind in het filteren van informatie, mede op de bron. Deze auteurs hebben aan alle kanten belangen om dit zo op te schrijven, en het belang van hun bedrijf is daarbij zeker niet de minste. Dit is - gechargeerd gezegd - een schaamteloos stuk propaganda vermomd als opinie.

Ik neem het de auteurs niet kwalijk. Maar wel Villamedia, die de auteurs zo op het oog best wat kritische vragen hadden mogen stellen en - op zijn minst - hadden mogen vragen om andere anekdotes in het stuk.

Feiten zijn helaas zelden zo zwart/wit als de auteurs voorstellen. Feiten zijn weliswaar feitelijk, maar de interpretatie, het moment van gebruik, de selectie van feiten en de woordkeuze zijn allemaal onderhevig aan een menselijk filter en menselijk falen.

De auteurs kunnen best een punt hebben; dat kan ik niet beoordelen, want ik lees een opinie met gekleurde feiten. En gekleurde feiten kun je nooit voor waar aannemen.

En o ja: “Zij koesteren hun ingebakken tegendraadse houding. Als verzekeren voor een uitvaart beter is dan sparen heet het ‘reclame’ en als sparen voor een uitvaart beter is dan verzekeren is dat ‘nieuws’. En ja… daar kun je advertentieruimte voor kopen. “

Als je niet begrijpt waarom het ene nieuws is en het andere niet, dan vind ik niet dat je een podium als dit zou mogen hebben om je opinie te spuien.

@Peter… Mijn punt is dat jullie voorbeelden gewoon niet sterk zijn. Het valt mij als journalist op dat altijd makkelijk het woord feit wordt gebruikt. En dat er per definitie recht op wederhoor en tegenwoordig inzage is. Maar wat definieert u als feit? Dat de gemiddelde begrafenis in ons land bedrag x kost? Of dat een begrafenis elke cent waard is? Het eerste is een feit, het tweede een mening. Maar je moet de woordvoerders de kost geven die ook de meningen van hun kant als pure feiten zien.

Ik vind het geen schande als een journalist met u wil praten over de trends in de branche en daar uiteindelijk iets uithaalt dat hij of zij nieuwswaardig vindt. U vindt dat volgens mij niet door de beugel kunnen.

Hoor en wederhoor zijn de basisprincipes van ons vak. Een journalist moet hierdoor een zo compleet mogelijk beeld krijgen en op basis daarvan zijn verhaal maken. Maar hoor en wederhoor moet niet inhouden dat in elk stuk altijd de beschuldigde altijd naar hartelust mag roepen dat het absoluut onwaar is. Want waarom zou je in een stuk over doden iemand opvoeren die stelt dat overleden mensen nog vaak zo vitaal zijn? Een feit is uiteindelijk gewoon een feit…

@ Arnoud Wokke: De opinie hebben we geplaatst om een discussie op gang te brengen over de relatie journalisten - voorlichters, waarbij de uitkomst van mij niet hoeft te zijn dat journalisten hun werk slecht doen en voorlichters het beste met ons voor hebben.

@ Arnoud Wokke.  U stelt:  journalisten filteren informatie op basis van de bron. Dat is precies de essentie van ons betoog: journalisten negeren informatie als die niet bij hun denkbeelden past. Waar journalisten op voorhand informatie negeren omdat die van een bron met een belang komt, vinden wij dat fout. De journalist zou zijn publiek moeten helpen om feiten en meningen te onderscheiden.

@ Olof. Natuurlijk praten journalisten met allerlei bronnen. Natuurlijk selecteren ze op nieuwswaarde. Maar doe dat met open vizier. Nu bedrijft de journalist uit ons voorbeeld patchwork-journalistiek: hij spreekt met allerlei bronnen onder het mom van trends en schrijft over verzekeraars die geld uit de zakken kloppen van de burger. Vanuit vooringenomenheid over verzekeren. Zeg dan dat je daarover wilt schrijven! Dat maakt dialoog mogelijk. Feit 1: wie vanaf zijn geboorte maandelijks de premie voor een natura uitvaartverzekering op een direct opneembare spaarrekening zet met 3,5% rente moet 113 jaar oud worden, wil sparen een hoger rendement opleveren dan verzekeren. Feit 2: wie vanaf zijn geboorte een natura uitvaartverzekering heeft en op hoge leeftijd dood gaat, heeft aan premie ongeveer een derde van de waarde van de uitvaart betaald. Kortom: we rest our case. Gewetensvraag: welke journalist kijkt naar deze feiten, interpreteert ze en gunt zichzelf de ruimte zich te verbazen? Het is anders dan ik altijd heb gedacht…

@Peter… Heeft de persoon om wie het gaat uiteindelijk een verhaal met feitelijke onjuistheden geschreven? Als dat zo is, kunt u natuurlijk gewoon - terecht - om een rectificatie vragen. En als u die niet krijgt, is de weg naar de Raad voor de Journalistiek of als het echt te erg is de rechter open.

Volgens mij is uw voornaamste ergernis dat u met een journalist praat over wat hij of zij trends noemde en vervolgens verrast bent als er een element wordt uitgehaald. Met alle respect; maar als dat je verrast als professioneel communicatieman ben je nogal naïef.

@Dolf Rogmans Een bredere discussie over de omgang van journalisten met woordvoerders is prima. Of dit de beste voorbeelden zijn om die op te baseren, vraag ik me af.. 

Maar ik denk dat alle partijen moeten realiseren dat belangen vaak tegengesteld zijn. En daar moeten we ook niet te moeilijk over doen. De begrafenisondernemer wil een gunstig verhaal terwijl de goede journalist op mooi nieuws uit is. Het is helemaal niet erg als het af en toe botst. Ik ben er juist voor. Al te kleffe omgang leidt tot het soort voorverpakte onderwerpen waarvan er al veel te veel zijn.

@Peter van den Besselaar

Precies wat veel journalisten hebben tegen voorlichters: u leest mijn reactie, neemt er een element uit en pretendeert te antwoorden daarop. Maar dat doet u niet.

Mocht u echt oprecht een discussie hierover willen starten, dan vraag ik u echt te antwoorden op reacties, in plaats van dit op deze weinig inhoudelijke en daardoor tamelijk grievende wijze te reageren.

Ik neem u serieus door de tijd te nemen te reageren. U zou - als initiator van deze discussie - op zijn minst hetzelfde kunnen doen.

@Dolf

dank voor je antwoord. Zou Villamedia dit artikel - indien de tijd kon worden teruggedraaid - opnieuw plaatsen of zou u een andere afweging maken?

Feitenkennis kan de gevestigde orde verstoren, schreef Jan Blokker. Ook journalisten negeren de feiten als het uitkomt. De belangenstrijd tussen journalisten en voorlichters wordt dan een schimmenstrijd. Die strijd lijkt dan een doel op zichzelf. Deze discussie illustreert dat. Je kunt heel goed van mooie journalistiek houden (dat doen wij), elkaars belangen en positie respecteren en toch een duidelijke mening hebben. Was sich liebt, das neckt sich.

@peter

We zijn allemaal mensen - zelf journalisten. En ja, mensen draaien alles - meningen, feiten, de geschiedenis, herinneringen - op een manier dat het hen het beste uitkomt. We kunnen ons brein meesterlijk misleiden.

Maar antwoorden op mijn reactie doe je maar niet. Dat is niet te wijten aan iets menselijks, dat is iets van voorlichters, denk ik ;)