mgm nvj maart

— vrijdag 16 oktober 2009, 11:58 | 12 reacties, praat mee

Luyendijk: ’Geen nieuws, maar inzicht’

‘Kranten moeten niet gaan over nieuws, maar over inzicht. Niet wat er gebeurt, maar wat er speelt.’ Die mening is Joris Luyendijk toegedaan in een niet-uitgesproken lezing. De schrijver van het boek ‘Het zijn net mensen’ besloot donderdagavond 15 oktober in Dordrecht de negentiende Johan de Witt-lezing alleen in papieren vorm uit te laten reiken. ‘Drie kwartier luisteren naar een persoon die een tekst voorleest, kunt u zich iets voorstellen dat nog saaier is?’ In plaats daarvan sprak de voormalig Zomergasten-presentator losse gedachten uit over de totstandkoming en effecten van zijn wekelijkse column in NRC Handelsblad over de elektrische auto. Laatste wijziging: 19 oktober 2009, 13:53

Na afloop kregen de bezoekers het boekje met de lezing mee, met als titel ‘Naar een nieuwe journalistiek’. Daarin doet Luyendijk de werkwijze van de Nederlandse journalistiek af als achterhaald.

‘Waarom gaat het nog steeds zoals het gaat, terwijl de wereld radicaal is veranderd, en nieuwe technologie allerlei beperkingen heeft opgeheven.’ Volgens hem zijn journalisten blijven steken in de jaren tachtig. ‘Het probleem is dat ze zich kapot werken aan een achterhaalde opdracht’, vindt hij. De indeling van redacties en krantenpagina’s zijn ouderwets, net als de informatievergaring. ‘We moeten het vak van de journalistiek heruitvinden.’ Luyendijk, die zegt nooit door opleidingsinstituten te worden uitgenodigd, meent dat opleidingen voor journalistiek daarin een taak zouden moeten hebben.

Hij ziet sinds de jaren tachtig vijf grote veranderingen: ‘De samenleving zit wezenlijk anders in elkaar, de toegang tot de processen in die samenleving is veranderd, het medialandschap is niet meer dezelfde, de technologie is onherkenbaar getransformeerd en de lezer is niet meer dezelfde.’

Luyendijk meent dat journalisten niet langer achter incidenten en nieuwsfeiten moeten aanhollen, maar zich fundamentele vragen moeten stellen: ‘Waarom moet de lezer iets weten? Op basis waarvan komt een redactie tot zijn keuzes voor onderwerpen en invalshoeken.’ Hij pleit voor bijvoorbeeld een dagelijkse column van een redactiechef,  waarin deze de lezer aan de hand van artikelen bijpraat over de discussies ter redactie over wereldwijde ontwikkelingen van de laatste tijd. ‘Je levert eigenlijk een bijsluiter en een leeswijzer ineens.’ Ook doet Luyendijk de suggestie media te volgen zoals zij de politici volgen. Zo wil hij iedere dag een overzicht van opiniestukken en debatten in Europese landen.

Ten slotte hoopt hij dat ‘intelligente, belezen en stilistische begaafde’ journalisten zich een jaar lang toeleggen op het uitzoeken van één onderwerp, vanaf kennisniveau nul. Hijzelf zegt zich die taak te hebben opgelegd door te schrijven over de toekomst van de elektrische auto.

Download de niet-uitgesproken lezing als pdf.

Bekijk meer van

Tip de redactie

Logo Publeaks Wil je Villamedia tippen, maar is dat te gevoelig voor een gewone mail? Villamedia is aangesloten bij Publeaks, het platform waarmee je veilig en volledig anoniem materiaal met de redactie kunt delen: publeaks.nl/villamedia

Praat mee

12 reacties

Lucette, 17 oktober 2009, 09:21

Op zich een interessante stelling maar ook hoog gegrepen. Filosofische beschouwingen en analyses op basis van de obeservatie dat de wereld traag verandert zijn wat mij betreft meer onderwerp voor een lang achtergrond verhaal in de weekendbijlage.
Als je niet achter het nieuws moet aanhollen, wat ga je dan opschrijven?
Gisteren zei Wouter Bos in Pauw en Witteman (of een ander programma waar hij zat) dat het speodberaad over DSB vorige week zondag uitlekte doordat een journalist ‘s avonds langs het gebouw fietste en nog licht zag branden in de ovenste verdieping. Die is gaan zoeken en stuitte op een nieuwsverhaal dat nu al een week alle media in Nederland beheerst, de ondergang (of wie weet de redding) van DSB.
Zelf vind ik de stukjes van Luyendijk over de elektrische auto’s e.d. best aardig maar om eerlijk te zijn ren ik net naar de brievenbus om te kijken of er weer een in de krant staat.

chris, 17 oktober 2009, 10:23

Ik denk dat veel journalisten best meer duiding en achtergrond willen geven. De vraag is of het grote publiek daar op zit te wachten. Als je als krant veel eigen nieuws brengt, is dat nog wel degelijk een toegevoegde waarde. De krant is traag,maar eigen nieuws heb je altijd als eerste…

andre, 17 oktober 2009, 11:35

Een interessante gedachte, die meer uitwerking behoeft. Ik denk dat het nog interessanter wordt als je middelenvrij gaat denken. Ik denk dat je een krant op verschillende manieren zou kunnen opbouwen. Duiding en achtergrond waren ooit voorbehouden aan tijdschriften. Dus kun je je afvragen wat het verschil tussen beide gaat zijn als je de wijze van informatie dragen doubleert. Bovendien laat huffingtonpost.com zien dat internet ook een prima plek is om opinie met nieuws te combineren. Er is dus heel veel mogelijk. Crux voor een krant is en blijft originaliteit, eigen nieuws, verrassende invalshoeken en (leren) doelgroepdenken.

roeland schweitzer, 19 oktober 2009, 10:20

De nieuwe “krant”.
Recent merkte ik dat mijn mailgroep (deining), die bestaat uit circa 300 communicatiewerkers, sneller, interessanter en objectiever is dan vn, elesevier of hp/de tijd. Het betrof de vraag of Agnes Jongerius er juist aan deed met Geert Wilders te willen praten. Er kwam commentaar van links en rechts. Ieder voor zijn eigen mening, dus duidelijk. Een leerzaam debat met voors en tegen, links naar verwante informatie, een debat met begrip en humor, dat zich in de loop van de dag afrolde. Een mooi voorbeeld van de nieuwe “krant”. Een journaal die diverse deskundigen met diverse invalshoeken had geinterviewd en uitgewerkt, had het niet beter kunnen doen. Dit was live en zonder vertekening/interpretatie van de journalist.
De vraag is alleen wat het business model kan zijn van deze nieuwe media. Dit Deining bestaat al tien jaar bestaat en er tientallen samenwerkingen tussen de deelnemers zijn gegroeid, is de levensvatbaarheid wel duidelijk, maar aan deze “krant” zelf, verdient niemand een boterham.
Zoals Joris ‘zijn’ elektrische auto onderzoekt is inderdaad een nieuwe vorm van journalistieke presentatie, die ik half volg en waarvan ik eigenlijk een overzicht nodig heb, zodat ik het dossier in zijn geheel zie.
Misschien is journalistiek als vak wel aan een herziening toe. Het is ook een vrij nieuw vak, in vergelijking met timmerman, soldaat of arts. Schrijver is een ouder vak, meestal in combi met een andere broodwinning, politicus, filosoof, toneelspeler, of rijkeluiskind en veel minder als zelfstandige broodwinning. Ook in de jaren zestig van de vorige eeuw was de dorpsschoolmeester of de dominee de leverancier van het plaatselijke nieuws aan het toen nog overzichtelijke medialandschap.
(Onafhankelijke?) journalistiek als broodwinning is een nieuw vak, dat nog veel tijd nodig heeft om naast de juridische bedding ook een heldere business bedding te krijgen. De journalist als specialist en autoriteit (Joris over elektrische auto’s, Govert Schilling over sterren, Koert Lindijer over Afrika) is een weg.
Villamedia is een andere weg.

Monique, 19 oktober 2009, 13:28

Opinie en analyse waren altijd al onderdeel van het vak journalistiek. Tegenwoordig noemt iedereen die wel eens iets schrijft of op het web publiceert zich journalist. Juist daardoor krijg je minder diepgravende artikelen. Voor onderzoeksjournalistiek en analyses is door de toegenomen werkdruk op redacties van kranten en tijdschriften veel minder tijd en geld beschikbaar. Dat is erg jammer. In dit soort artikelen gaat het met name om wat er speelt en dat is dus veel meer dan alleen feiten opsommen in een leuk verhaaltje.

Pieter, 19 oktober 2009, 16:37

Kan iemand deze open deur van Luyendijk weer even dicht doen? Journalisten proberen niets anders dan te duiden. Het probleem is dat kennis van de generalist, die de journalist veelal is, vaak tekort schiet om voldoende diepgang te krijgen. In zijn eigen krant mag Luyendijk ongegeneerd niemandalletjes over electrische auto’s schrijven terwijl een uitstekend columnist als Margo Trappenburg inmiddels verdwenen is.

Cas, 20 oktober 2009, 11:05

@Pieter: Ik word ook een beetje moe van die riedel van Luyendijk..We weten inmiddels wel wat hij vindt. En die autostukjes in de NRC waren idd. van een dramatisch niveau, ze deden pijn aan mijn journalistieke oog. Hij lijkt het helemaal kwijt te zijn, Joris kan wellicht beter lezingen blijven geven..

Lucette, 20 oktober 2009, 13:03

@1
ik had een paar tikfouten gemaakt in mijn reactie. in de laatste regels staat dat ik net naar de brievnbus kijk of er weer zo’n auto-stuk van Luyebdijk in staat. ik bedoelde dat ik niet naar de brievenbus ren om te kijken of er weer zo’n artikel in staat.
dat het niveau dramatisch is vind ik niet, alleen zie ik geen reden om door te lezen. inde laatste stonden echt rare uitspraken zoals dat hij de man op de eerste rij wilde doodschieten om de aandacht van het publiek te krijgen. daar kan ik echt niks mee.
voor de rest gezanik over power point presentaties. nou thanks for sharing. als de krant vol zou staan met dit oort artikelen zou ik opzeggen. de reden: ik heb er niks aan.

Rob van der Hilst, 20 oktober 2009, 23:38

De sympatiekste luis in de pels van de Nederlandse journaille, Joris Luyendijk, merkt op ‘Kranten moeten niet gaan over nieuws, maar over inzicht. Niet wat er gebeurt, maar wat er speelt.’ En hij plaatst kranten in een perspectief waarin nieuwe media een steeds dominanter rol (gaa) spelen wat betreft publieke informatievoorziening.
Het laatste doet mij een beetje denken aan Thomas Alva Edison die meende dat de telefoon - hij was stokdoof trouwens - uiteindelijk de brief zou gaan vervangen. Mis, het was een communicatiemiddel erbij en niet in-plaats-van, zoals dit later meer zou gebeuren.
Dat nieuws en inzicht verstrekken een aantrekkelijke complementaire relatie (blijven) hebben, dat toont Trouw wel aan. In het eerste katern: feiten. In het tweede: duidingen.
Dit zou generatie(s)-gebonden zijn?

Otto Cox, 21 oktober 2009, 12:58

Ik vind het opvallend dat zoveel reacties -volgens mij- een essentie missen. “Duiding van het nieuws” is een begrip dat nog teveel uitgaat van verslaggeving van incidenten en de achtergronden daarvan. Je moet als journalist je eigen agenda bepalen: wat zijn ontwikkelingen die relevant zijn om te volgen en vervolgens berichten over gebeurtenissen die daarbij passen. En dat betekent dat niet iedere quote van Wouter Bos of Geert Wilders meer interessant is. De media (radio en tv incluis) zouden hun Haagse redacties met minstens de helft moeten inkrimpen en de vrijgekomen journalisten op andere onderwerpen moeten inzetten. Dat is relevanter en ook uit het oogpunt van controleren van de macht is Den Haag lang niet zo belangrijk als Den Haag (samen met de media) ons wil doen geloven.
Ja, er zijn voorbeelden van. Maar veel en veel te weinig.

Maarten, 21 oktober 2009, 13:52

Uitleggen hoe de wereld in elkaar zit? De media doen dat al. Elk op zijn eigen manier. Daarom zijn er ook zoveel verschillende media. De enige manier om ‘media uit te laten leggen wat er speelt’ is niet door met eindeloze rechtvaardigingen te komen waarom er wel voor een inzicht is gekozen en niet voor een ander, maar door verschillende media tot je te nemen. Kranten kiezen hun eigen invalshoeken, en hopen dat de lezer intelligent genoeg is zijn eigen mening te vormen. Als je het niet eens bent met een gekozen invalshoek ben je vrij een ander medium te raadplegen. Kranten en journalisten dienen zich NIET alwetend op te stellen. Conclusies trekken is niet aan de media maar aan de lezer.

Maarten, 21 oktober 2009, 13:57

...elke enigszins ontwikkelde lezer, en hier bedoel ik dus niet sensatieslikkers en telegraaflezers mee, weten zelf wel dat een conflict altijd twee of zelfs meer kanten heeft. Laat ze zelf maar uitzoeken wat er speelt. Volgens mij heeft de ‘elite’ waar mevrouw ter Horst laast nog een beroep op deed deze samenleving te redden, geen enkele behoefte aan een alwetende krant die wel even uitlegt hoe het zit. Als een krant eerst gaat uitleggen ‘waarom de lezer dit zou moeten weten’ wordt je als lezer ontegenzeggelijk een bepaalde kant opgetrokken, namelijk de kant die de hoofdredactie wil. Ik zou niet weten wie daar behoefte aan zou hebben. Ik niet in ieder geval.

Colofon

Villamedia is een uitgave van Villamedia Uitgeverij BV

Uitgever

Dolf Rogmans

Postadres

Villamedia Uitgeverij BV
Postbus 75997
1070 AZ Amsterdam

Bezoekadres

Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Factuurgegevens

Villamedia Uitgeverij BV
Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Contact

redactie@villamedia.nl

Redactie (tips?)

Chris Helt, hoofdredacteur

Marjolein Slats, adjunct-hoofdredacteur

Linda Nab, redacteur

Lars Pasveer, redacteur

Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteur

Rutger de Quay, redacteur

Nick Kivits, redacteur

Sales

Sofia van Wijk

Emiel Smit

Teddy van der Laan

Webbeheer

Marc Willemsen

Vacatures & advertenties

vacatures@villamedia.nl

Bereik

Villamedia trekt maandelijks gemiddeld 120.000 unieke bezoekers. De bezoekers genereren momenteel zo’n 800.000 pageviews.

Rechten

Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van beelden en teksten te achterhalen. Meen je rechten te kunnen doen gelden, dan kun je je bij ons melden.