In ‘Het water komt’ mag Winfried Baijens de journaalstudio uit, en dat bevalt héél erg goed

Het gebeurt niet zo vaak dat een documentaireserie meer dan één miljoen kijkers trekt. Zeker niet als die op vrijdagavond om half negen geprogrammeerd staat op NPO 2, recht tegenover programma’s met een groot kijkpubliek. Toch weet Baijens een miljoen kijkers per aflevering te boeien met Het water komt.

Na ruim 1,1 miljoen kijkers voor de eerste aflevering, dacht presentator Baijens dat de kijkcijfers voor aflevering 2 ‘wel een beetje zouden tegenvallen’. Maar het tegendeel bleek waar. Op 13 januari keken er bijna 1,3 miljoen mensen (dat is nog exclusief uitgestelde kijkers). ‘En dat terwijl de uitzending een stuk inhoudelijker was.’

Andere Tijden
De serie wordt gemaakt door hetzelfde team dat ook het televisieprogramma Andere Tijden maakt. ‘De klik was goed. Televisie is een wereld waarin je veel dingen mooier kan maken dan dat ze zijn. Maar als het écht klikt tussen de makers, dan zie je dat als kijker ook.’

Het voordeel is volgens Baijens dat de makers van Andere Tijden ‘niet bang zijn voor de inhoud’. ‘Voor specialistische verhalen is best plek op televisie, als je ze maar met passie vertelt.’ En dat is juist het grappige, met het oog op de hoge kijkcijfers, gezien Andere Tijden bijna noodgedwongen van de beeldbuis verdween en nu nog maar ‘slechts’ tien uitzendingen per jaar mag maken.

‘Als je écht inzoomt in een verhaal en niet ergens in vogelvlucht overheen gaat en échte interesse toont, dan kan dat goed overslaan op een groter publiek’. En ja, Andere Tijden heeft veel klappen geïncasseerd: ‘Ik denk dat het succes van deze serie veel goedmaakt.’

Interview loopt door onder de foto

Geen band
Het was een bewuste keuze van de makers om het verhaal van de documentairereeks rond Baijens op te hangen. Hij vertelt meer, ook vanuit persoonlijk perspectief, dan hij sec presenteert. ‘Ik vind niet dat van alles een ego documentaire gemaakt moet worden’, lacht hij. ‘Het verhaal zelf moet voorop staan. Ik ben hooguit een omlijsting. Dit is geen ego documentaire – het zit er ergens tussenin.’

Opvallend is wel dat het team er gaandeweg achter kwam dat er eigenlijk geen echte band was tussen Baijens en de Watersnoodramp zelf. Zeeuws-Vlaanderen, waar Baijens vandaan komt, werd nauwelijks getroffen door de ramp. ‘Het zegt ook iets over Zeeland’, vindt Baijens, ‘er is niet één Zeeland en er is niet één Zeeuw’. 

Het zegt ook iets over Zeeland’, vindt Baijens, ‘er is niet één Zeeland en er is niet één Zeeuw’

Volle agenda
De laatste twee afleveringen van de serie zijn nog niet beschikbaar op NPO Start. De oorzaak daarvan ligt vooral bij de volle agenda van Baijens zelf, die ook nog ‘gewoon’ het NOS Journaal presenteert. De laatste puntjes moesten nog op de i gezet worden, terwijl de eerste aflevering al was uitgezonden.

Hoeveel uren zitten er in één dag? ‘Gelukkig heb ik geen kinderen’, lacht hij. ‘Ik ben fanatiek in mijn werk en wilde deze serie graag maken. Het was even puzzelen, ik ben niet de grootste held in het beheren van mijn agenda.’

En bovendien was 2022 niet echt bepaald ‘nieuwsluw’ – oorlog, inflatie, u kunt het rijtje dromen. Daarnaast maakt Baijens jaarlijks het jaaroverzicht van de NOS. ‘De hoofdredactie vroeg zich wel af: “Wordt dat niet wat veel, met zo’n documentaire erbij?”’. De reactie was kort maar simpel: ‘Ja, dat wordt veel. Maar het is ook een verhaal dat ik wil vertellen. Dan ga je ervoor en dan lukt het.’

Interview loopt door onder de foto.

Afwachtende overheid
De makers ontvangen veel reacties van kijkers die zich niet of nauwelijks bewust waren van de verborgen ramp in Zeeland. Ook Baijens zelf leerde veel nieuwe dingen. ‘We wisten allemaal de grote lijnen wel. Maar als je goed kijkt, blijkt er veel meer aan de hand te zijn. Zo’n tachtig procent van wat er voorbijkomt, wist ik niet.’

Volgens Baijens komt dat ook door de afwachtende houding van de overheid destijds: mensen die vóór de ramp al riepen dat de dijken verstevigd moesten worden, werden genegeerd. ‘Vanuit overheidswege was er weinig ambitie om iedereen uitgebreid te informeren wat er misging.’

Het was bovendien een andere tijd: geen televisie, de radio zond ’s nachts niet uit, Nederland was nog streng ingedeeld in verschillende zuilen. ‘Mensen keken nog naar het Polygoonjournaal in de bioscoop. Soms duurde het dagen voordat ze doorhadden wat er gebeurd was.’

De nasleep van de ramp
Vrijdag 20 januari volgt de derde aflevering. Volgens Baijens samen met de vierde aflevering ‘de allerbeste’ van de serie. In de aflevering 3 worden de dagen, weken en maanden na de ramp uitgelicht. ‘Dat is een verhaal waar nog niet zoveel over verteld is: de nasleep, de enorme schade, de staat waarin Nederland toen verkeerde. Er kwamen moddermeisjes vanuit heel Nederland om modder op te ruimen. Er waren militairen die verschrikkelijke dingen moesten doen, zoals lijken uit het water pikken. Ongelofelijk aangrijpende verhalen. Het duurde ondertussen maanden voordat de dijken gedicht werden.’

Veel trauma en verdriet in Zeeland als gevolg van de ramp is decennialang niet of nauwelijks besproken, waardoor veel kijkers en veel Zeeuwen weinig wisten van de ramp. In deel 4, het sluitstuk van de serie, wordt er gekeken naar de consequenties van de ramp: de Deltawerken, die de provincie onderling ontsloot omdat veel delen ervan geïsoleerd van elkaar waren. ‘Door de ramp is er een provincie gemaakt en gebroken.’

Vertellende vorm
Smaakt dit alles naar meer? ‘Ja, zeker! De rol van een vertellende presentator heb ik al vaker gehad, alleen toen keek er nauwelijks iemand’, zegt hij over eerdere soortgelijke programma’s, die met een beetje geluk rond de 100.000 kijkers trokken. Maar dat vindt hij niet erg. ‘Dan ben ik ook niet de afgemeten journaallezer. In de journaalstudio is er weinig bandbreedte om van het script af te wijken. De vertellende vorm bevalt mij erg goed – ook nu het grote publiek het ziet.’

Aanstaande vrijdag 20 januari en vrijdag 27 januari zijn de twee resterende afleveringen van Het water komt om 20:30 uur te zien bij de NTR op NPO 2. De eerste twee afleveringen zijn terug te kijken via NPO Start. Op 1 februari presenteert Baijens ook de herdenkingsdienst van de ramp.