Imagoschade, de nachtmerrie van politici en bestuurders
Burgemeester Aleid Wolfsen durft geen kopje koffie meer te drinken met een journalist. Want ‘dat is misschien wel verdacht’, zei hij vorige week, nadat hij in de gemeenteraad door het stof was gegaan omdat hij het huis-aan-huisblad Ons Utrecht onder druk had gezet. Frits Bloemendaal, chef GPD redactie en auteur van het boek ‘De Communicatieoorlog’, meent dat de ‘angst’ van Wolfsen gespeeld is.‘De burgemeester weet heel goed dat het contact met een journalist op zich niet het probleem was, maar de reden en het doel van dat contact: hij wilde de publicatie voorkomen, dan wel naar zijn hand zetten.’
Dit soort contacten neemt helaas hand over hand toe. Wolfsen had er naar eigen zeggen als Kamerlid al een gewoonte van gemaakt, en ging er als burgemeester mee door. Er zijn ook bewindslieden die regelmatig hun mobieltje grijpen om een kritische columnist of journalist te bellen of te sms’en.
Een politicus of bestuurder hoeft niet alles lijdzaam over zich te laten komen. Dat hij in actie komt tegen smaad of oproepen tot geweld is goed te billijken. Daarvoor kan hij overigens ook, en misschien wel beter, de koninklijke weg bewandelen: de gang naar de rechter. Maar hier was geen sprake van smaad of opruiing, en evenmin van een artikel dat wemelde van grove fouten; in dat laatste geval kun je je overigens afvragen of het verstandig zou zijn geweest om voor publicatie in actie te komen. Laat de journalist maar verantwoordelijk zijn voor zijn eigen blunders.
In Utrecht ging het slechts over de interpretatie van een regeling voor vergoeding van pensionkosten. De visie die de journalist optekende uit de mond van een hoogleraar beviel Wolfsen niet, en dat was voor hem reden genoeg om de hoofdredacteur direct te benaderen. En onder druk te zetten.
Een journalist of columnist die stevig in zijn schoenen staat zal zich hier niets van aantrekken. Dat deed de hoofdredacteur ook niet, maar hij werd vervolgens door zijn uitgever in de steek gelaten.
Hoewel het eigenlijk niet goed is, is het voorstelbaar dat iemand toch geïmponeerd raakt door zo’n reprimande van een minister of burgemeester, die zijn bestuurlijk gewicht in de schaal legt om hem of haar op andere gedachten te brengen. Dat is precies waar zo iemand op hoopt, en waarom dit soort contacten niet deugen.
Waarom doen politici en bestuurders zoiets?
Wolfsen was, zei hij in interviews, bang was voor imagoschade. Imagoschade: dat is een term die een politicus niet snel zelf zal verzinnen. Het is jargon van PR-adviseurs, die meer en meer invloed hebben gekregen. Deze PR-adviseurs gebruiken technieken en strategieën uit de reclame-industrie. Zij zien politici en bestuurders als een merk dat zorgvuldig moet worden opgebouwd en gekoesterd.
Voor deze PR-adviseurs staan imago en reputatie voorop. Ze zien het als hun opdracht om het merk met hand en tand te verdedigen tegen alles wat het kan schaden. Reputatieschade is hun nachtmerrie. Een (dreigende) kritische publicatie is al genoeg om in het geweer te komen.
Daarom zijn deze PR-mensen zo tuk op conceptartikelen, omdat ze die nog in de gewenste richting kunnen sturen. Voorkomen is beter dan genezen.
Door zich meer en meer met dit soort adviseurs te omgeven zijn politici en bestuurders zelf ook steeds meer gaan geloven dat hun reputatie, hun imago, van eminent belang is en moet worden gekoesterd. Ze hebben de denkwijze en het jargon van hun adviseurs overgenomen.
Dat verklaart waarom zij zo nerveus worden als iemand iets kritisch over hen zegt of schrijft. En waarom ze denken dat ze er iets aan moeten doen. Hoe druk ministers, burgemeesters of kamerleden het ook hebben, op de een of andere manier lijken ze toch tijd te vinden om critici te sms’en of op te bellen. En anders sturen ze hun PR-mensen er wel op af.
Juist met dit door angst gedreven gedrag maken ze het probleem erger: het voedt het wantrouwen en het gevoel dat er meer aan de hand is.
Als politici en bestuurders zich weer als mens gaan gedragen, en niet als merk of product van mannetjesmakers, is er al veel gewonnen. Ze moeten niet zo benauwd zijn om af en toe in de wind te staan. Kritiek hoort bij het vak, ook als die niet terecht is of de plank mis slaat.
Wie niet weet hoe hij daarmee om moet gaan, kan in de leer gaan bij schrijvers of een acteurs. Die weten dat het dom is om met de recensent in discussie te gaan.
Praat mee
8 reacties
jos goos, 22 april 2009, 11:21
Dit betoog van Bloemendaal en mijn stukkie over journalistieke ijdeltuiterij vullen elkaar aan, vormen bijna een geheel. Lijkt mij. In elk geval zie je dan dat de ‘schuld’ van dit soort gedoe aan twee kanten ligt.
jos goos, 23 april 2009, 09:42
Werkelijk, ik ben stomverbaasd dat niemand op dit artikel ingaat, terwijl het beter is dan het mijne. Of ligt het juist daar aan? Zijn we er over uitgepraat? Niet best dan.
jurg, 26 april 2009, 22:47
gaat het nog een beetje meneer Goos?
hans taling, 26 april 2009, 23:23
goed stuk, prima onderbouwd. PR-adviseurs hebben het helaas teveel voor het zeggen in ons land. het lijkt me niet zozeer om de schuldvraag gaan, als wel om de vraag hoe de journalistiek gaat zorgen haar gezag weer terug te krijgen
sander, 27 april 2009, 11:12
die strijd heeft de journalistiek al lang verloren
Kaj, 29 april 2009, 11:29
Ik denk dat het probleem juist is dat Aleid Wolfsen zijn eigen PR-adviseur is. Want een echt góede PR-adviseur had Wolfsen verteld dat het niet erg slim is om het aan te pakken zoals hij deed.
Ten eerste is het ronduit dom om iets in een lokaal krantje zo’n enorm gewicht te geven. Ik betwijfel zeer sterk of iemand het opgepikt had als deze storm niet was opgestoken - door toedoen van Wolfsen zelf.
Twee: de schrijver van het stuk en zijn hoofdredactie kregen waarschijnlijk pas het idee dat ze op een spoor zaten toen Wolfsen zich er persoonlijk mee ging bemoeien.
Drie: de grootste fout die Wolfsen maakte, was naar de uitgever stappen toen de hoofdredactie geen gehoor gaf. Vanaf dat moment werd niet de inhoud van het stuk, maar de ‘cover-up’ het verhaal.
Dus werd de essentie van het: machthebber probeert pers te controleren vanwege mogelijke malversaties, aangestipt in een stuk. Smullen!
Echt ongelooflijk stom van Wolfsen. Maar het tekent wel zijn ego, en ik verwacht daarom in de nabije toekomst nog véél meer leuke verhalen dankzij de man.
Rien van den Anker, 29 april 2009, 17:23
Kunnen we deze belangrijke discussie niet iets professioneler maken door reacties (heel normaal) met een volledige naam te onderteken?
Kees Cornelder, 2 mei 2009, 16:13
Dank voor de bodemrakende analyse van Frits Bloemendaal.
‘Vervreemding’ en ‘verinstitutionalisering’ bij concrete mensen die een ambt bekleden, dat is op zichzelf al een beroepsrisico - ‘We rule this country’ klonk ooit uit de mond van een CDAparlementariër - maar het wordt helemaal serieus wanneer persoon in kwestie (Wolfsen) zijn persoonlijke habitus (ongetwijfeld carrièreplanning) voor zijn ambt en ambtsuitoefening plaatst.
Om hem nu af te schilderen als een soort ‘slachtoffer’ van doldrieste PRmensen binnen zijn organisatie gaat toch even te ver.
Overigens, wat heeft de man nog meer aan onoordeelkundigs uitgevreten richting pers of wat of wie dan ook?
Gelet op de majeure enormiteit van zijn handelen richting een keurig h.a.h.blad in het Utrechtse (en vermoedelijk ook richting het AD-Utrechts Nieuwsblad) kan dat bijna niet alleen staan.
Even gaan graven dames en heren.