Huub Evers: ‘Journalist en medewerker inlichtingendienst kunnen als wederzijdse bron fungeren’

Evers reageert op zijn blog op het NRC-artikel van vorige maand over ronselpraktijken van inlichtingendiensten onder journalisten. De twee bekendste diensten, AIVD en de MIVD, werven systematisch journalisten als bron, informant of spion.

Hand- en spandiensten
Hij stelt dat het als journalist ‘niet te verdedigen’ is om informant - en dus handlanger - van een inlichtingendienst te zijn, die al dan niet tegen betaling inlichtingen verzamelt - niet voor journalistieke doeleinden, maar ten dienste van de inlichtingendienst. ‘Dan is de journalistieke agenda naar de achtergrond verdwenen en verricht de journalist hand- en spandiensten voor AIVD of MIVD.’

Waarom zou je als journalist niet een bron kunnen zijn die van tijd tot tijd ‘koffie drinkt’ met een medewerker van de inlichtingendienst?

Maar waarom zou je als journalist niet een bron kunnen zijn die van tijd tot tijd ‘koffie drinkt’ met een medewerker van de inlichtingendienst? ‘Beide gesprekspartners hebben hetzelfde doel, namelijk (achtergrond)informatie verzamelen. Mensen van de media zijn interessant voor inlichtingendiensten omdat ze veel contacten hebben in de samenleving met mensen die, al dan niet anoniem, hun verhaal willen doen en die weten dat journalisten hun bronnen beschermen. Dan kunnen mensen van inlichtingendiensten op hun beurt interessante gesprekspartners zijn voor journalisten.’

Op hun hoede
Evers wijst er nadrukkelijk op dat journalisten hierbij altijd op hun hoede moeten zijn en zich niet voor het karretje van anderen laten spannen. ‘Ze moeten hun journalistieke agenda leidend laten zijn. En zich bovendien niet laten betalen, en evenmin zelf betalen voor informatie.’

Hij adviseert normen op het punt van onafhankelijkheid en belangenverstrengeling in journalistieke gedragscodes op te nemen. ‘In de zin dat journalisten in beginsel niet meewerken aan het werk van inlichtingendiensten. En dat, wanneer ze overwegen dat wel te doen, er altijd overleg met de hoofdredactie plaatsvindt.’

De journalistiek ethische regels maken al onderdeel uit van onze statuten, maar onze inzet is om deze zichtbaarder te maken

Voor freelance journalisten - die niet kunnen terugvallen op redactionele afspraken – zou er volgens algemeen secretaris Thomas Bruning van de NVJ een vertaling kunnen worden gemaakt van het (model)redactiestatuut naar het niveau van de eigen zelfstandigen-praktijk.

De vereniging gaat de ethische regels van het vak de komende tijd actiever promoten onder de beroepsgroep. ‘Ze maken al onderdeel uit van onze statuten, maar onze inzet is om deze zichtbaarder te maken. Bijvoorbeeld als journalisten lid worden van de NVJ, maar ook via onze nieuwsbrieven en het katern in ons vakblad.’