‘Houd de dief!’
Met vijf cent op zak toog ik naar de super om de hoek. Ik liep de winkel uit met een veelvoud van die stuiver aan repen Mars, Nuts, Bounty en repen witte chocolade van het merk Jonny of Johnny. Ik was acht jaar. Het stelen leerde ik van een oudere broer, en ik niet alleen. Mijn broertje van vijf legde bij thuiskomst zijn snoepbuit trots op tafel, bijtend in een Mars. Wist hij veel. Mam wel. Haar kroost biechtte een reeks winkeldiefstallen op, zo ook bij de winkeleigenaar die we een tientje moesten brengen. Haar draai aan mijn oren, een hele pijnlijke waarbij ik op de tenen liep en tranen uit mijn ogen sprongen, zal ik nooit meer vergeten. Dagelijks zie ik in de spiegel dat mijn linkeroor iets verder van mijn hoofd staat dan mijn rechteroor.
Veertig jaar later ben ik zelf enkele keren slachtoffer geworden van diefstal. Vervelend, maar ik weet wel wat me te doen staat, dankzij mam.
Voor het Algemeen Dagblad schreef ik een reportage over de flightsimulator van de KLM op Schiphol. Een dag later stond het verhaal ongevraagd op een commerciële website van vliegeniers. Ik bedong een schadevergoeding. Na twee mailtjes stond het geld op mijn rekening.
Fok.nl nam kort daarna een AD-artikel over van mijn hand, nu over goedkoop bier inslaan in Duitsland. Ook de morrende hoofdredacteur van fok.nl betaalde, al deed hij me daarna wel in de ban. Ik kan de site sindsdien alleen nog via een anonieme proxyserver bezoeken. De derde dief was Adformatie. De Journalist primeurde onlangs over de fusie tussen MGL en Wegener. Een dag later las ik mijn inspanningen terug als copy-plak-bericht op de website van Adformatie Voor de flauwe sier stond er een link bij naar De Journalist.
Hoofdredacteur Léon Bouwman weigerde de schadeclaim – 270 euro; 90 euro voor het bericht en twee keer de som daarvan wegens jatten – te betalen. Na een keurig briefje van een juriste van de NVJ ging Kluwer toch overstag, met als tegengesputter dat de uitgever het geen auteursrechtschending vindt.
Intussen sommeer ik Crimesite.nl te betalen voor het zonder toestemming overnemen uit het AD van foto’s over de Heldense valkuilenzaak. Dat wordt gegarandeerd opnieuw een NVJ-zaak.
Er bestaat geen verschil tussen een reep Mars en een artikel of foto. Voor allebei moet betaald worden. Kranten hebben het probleem jarenlang laten versloffen. In het pre-internettijdperk maakte het ze niet uit wanneer weekbladen en radiostations nieuws overnamen, het geld kwam toch met bakken binnen.
Na de komst van internet gingen de kranten zelf steeds meer geloven dat nieuws gratis is. Met als gevolg dat ze de afgelopen tien jaar wellicht miljoenen euro’s zijn misgelopen van parasieten op het net. En nog erger, daarmee het product krant zelf te grabbel hebben gegooid.
Dat was niet nodig. Internet is helmaal geen ondoorzichtelijke wereld, zeker niet als het gaat om een klein taalgebied als het Nederlands.
Het jatten van berichten is eenvoudig op te sporen. Een klein beetje inspanning – briefje schrijven en desnoods juridisch actie ondernemen – levert kranten gegarandeerd meer op dan de dagelijkse bon in de krant om abonnees mee te werven.
Van het uitbannen van nieuws jatten zal iedereen beter worden, zowel krant als freelancer. Ja, dubbel vangen voor een verhaal zal passé zijn, maar aan nieuws komt wel weer een normaal prijskaartje te hangen.
Bart Ebisch, freelance journalist
Praat mee
3 reacties
Pierre Spaninks (voorzitter FLA), 28 augustus 2009, 07:08
Leuk stukje, Bart! Ik word nog wel eens voor gek uitgemaakt als ik in discussies over het auteursrecht schrijvers met bakkers vergelijk en hun teksten met broden. Misschien moet ik het ook maar eens met Marsen proberen. Hoe dan ook: blijf knokken voor je recht, in print en online. Dat doen wij bij de FreeLancers Associatie ook.
Michael, 4 september 2009, 21:40
Je moet je lezers wel eerlijk voorlichten beste Bart. Een telefoongesprek zo in jouw voordeel verdraaien. Jammer voor jou dat het gesprek is opgenomen. Zullen ze zeker interessant vinden bij het NVJ.
Groetjes van de kommaneuker
verbeter de wereld begin bij jezelf!, 6 september 2009, 14:06
Raar mannetje ben jij Bart Ebisch, doet zelf alles wat verboden is en gaat daarna om er een slaatje uit te slaan anderen verwijten en aanklagen. Kijk eens naar mijn naam, daar zou je nog wat van kunnen leren!