Cameraman Frank Moll: ‘Het is gewoon werk’

De cameraman heeft een eigen huis, maar huiselijkheid zoekt hij ergens anders. Na een klus valt hij het liefst binnen bij de firma Van Dalen, al veertig jaar gespecialiseerd in cameraverhuur voor film en video. Op het Hilversumse bedrijventerrein Kerkelanden is de onderneming verstopt in een zuinig verlichte, loodsachtige ruimte. Strak opgestelde vitrines met camera’s en toebehoren zijn nergens te bekennen. De diepe ruimte oogt als een verkooplokaal voor curieuze zaken: koperen kandelaars, modelvliegtuigen, behaarde rituele maskers, een stenen hertenkop, een geblinddoekte vergulde vrouw, racefietsen, Feyenoordposters, eikenhouten kasten vol oude boeken en metershoge posters van Dali tegen de muur.

Verspreid in de ruimte kijken drie mannen ingespannen naar schermen. Frank Moll (1956)) heeft in het midden van de zaak plaatsgenomen op een wiebelig, mintgroen kuipstoeltje uit de jaren 60. Daar zit hij vaak. ‘Ik hou van deze informele entourage. Het is net een huiskamer, met mensen die ik goed ken. Thuis heb ik een tafel met een computer, waarop ik mijn foto’s bewerk. En natuurlijk een tv met groot HD-scherm.’

De Van Dalens kent hij al lang. Het zijn bekende spelers in televisieland. Neef René nam de zaak vijftien jaar geleden van zijn oom Martin over. Met Teun, een vakbekwaam medewerker, kan Moll lezen en schrijven. Ze vertrouwen elkaar de regie en montage toe. Een twee-eenheid zijn ze tijdens het maken van producties, zoals dezer dagen een wervingsfilm voor een gehandicaptenorganisatie. ‘Er is tussen ons een symbiose.’ Na afloop kunnen ze met z’n allen heerlijk ouwehoeren. Natuurlijk, pilsje erbij. Vaak gaat het over techniek, maar ook wel over Feyenoord. Ze werken in de schaduw van Amsterdam, maar in hun hart zijn het allemaal Rotterdammers. Moll is er opgegroeid.

De schooltijd doorliep hij struikelend. Dat camera’s zijn leven zouden gaan bepalen, wist hij nog niet. Dat fotografie hem lag, ontdekte hij op vliegveld Zestien­hoven waar hij als 12-jarige jongen vliegtuigen was gaan spotten. Verschillende lycea brachten hem niet verder. Pas in de VS, op 22-jarige leeftijd, voelde hij iets van een hartstocht groeien, toen hij een studie voor fotografie begon. Met vrienden bezocht hij in New Orleans het Mardi Gras, carnaval op z’n Amerikaans. Bij thuiskomst in Nederland sleet hij zijn fotoserie aan Panaroma. ‘Zes pagina’s, tweeduizend gulden’, hij herinnert zich de cijfers nog goed. ‘Met fotografie kon je blijkbaar veel geld verdienen.’

Dat viel tegen. Moll vond het in ieder geval niet genoeg. In zijn vrije tijd had hij zich ontpopt als een meer dan verdienstelijk bergbeklimmer. Inspanning leveren in een magnifieke omgeving, dat vond hij ultiem. Met Ronald Naar bedwong hij de flanken van de Alpen, zijn fototoestel ging altijd mee. Op een dag zei de beroemde bergbeklimmer: ‘Zeg, Frank, jij kan mooie foto’s maken. Dan kun je vast ook een beetje filmen.’ Twee films over de Himalaya volgden. Moll koos daarna voor de film­academie, waarna de televisiewereld zijn inkomen schonk. In 1981 deed hij zijn eerste opdracht als cameraman voor de omroep. Bergbeklimmer Naar wees hem op het pad naar de film, en hij is hem er dankbaar voor.

Verder doet Moll er het zwijgen toe. Over de samenwerking met Naar wil hij geen woord meer kwijt. Hij schreef het van zich af in een boek, ‘Hoog Verraad’. Ja, dat kan hij ook: schrijven. Zijn stelling luidt: ‘Wie creatief is, kan op veel vlakken zijn creativiteit kwijt. Ik kan een roman schrijven. Kwestie van de juiste verhoudingen zien.’

Zijn grootste talent ligt bij het componeren van een mooi beeld. Alles wat hem voor ogen komt plaatst hij in licht, kleur, compositie, zorgvuldig samengebracht tot een esthetisch aangenaam geheel. Zijn ‘ontvankelijkheid voor schoonheid’, zoals hij het zelf uitdrukt, bestrijkt alle terreinen: bergbeklimmers, het lege Amerikaanse platteland, een gehandicapte in Hilversum en een ondervoed kind in Mozambique. Hoe ellendig de situatie ook is, het beeld moet mooi zijn en communiceren. De cameraman, die graag zelf mee regisseert, is overal inzetbaar. Tot zijn opdrachtgevers behoren al jaren Zembla, KRO Reporter, 2Doc en EenVandaag, maar verleden jaar draaide hij met anderen ook een natuurserie voor de EO, Wildernis onder Water. En hij maakte voor het UWV een bedrijfsfilm over interne communicatie. Totaal andere klus, maar aanpakken, want werk is werk.

Moll leeft voor zijn werk. Natuurlijk, hij toert op zijn racefiets, leest veel, speelt zelf Country and Western-muziek en doorkruist graag de bergen, het liefst in de Alpen. Maar een camera gaat altijd mee. Een beroeps­tic. Stel, hij zou een mooi beeld missen. In principe is hij iedere dag beschikbaar, ook in de avond en in de week­einden. Maar waarom eigenlijk? Van die vraag kijkt hij op: ‘Ik moet wel. Anders kom ik niet aan mijn omzet.’

En de liefde voor zijn vak? ‘Natuurlijk ook wel. Maar ik werk in de eerste plaats om geld te verdienen. Zoals iedereen. Meneer Fentener van Vlissingen kan het zich veroorloven om zijn werk te doen omdat hij het leuk vindt. Maar ik …. ik ben een gepassioneerd cameraman, dat kan iedereen beamen, maar ik wil ook iedere dag omzet halen. De schoorsteen moet roken.’

Zijn telefoon gaat over, hij excuseert zich. Het is werk. Als hij heeft opgehangen, probeert hij de draad van het verhaal terug te vinden. Dan zegt hij: ‘Dit is wel een apart interview, het is behoorlijk psychologisch.’
Het zijn toch essentiële vragen? Waarom hij het werk zo lang al doet, wat hem drijft? ‘Het is geen vreselijk vervelend werk, zeker niet’, reageert hij. ‘De meeste dagen zijn leuk, soms zit er een mindere dag tussen, zoals bij iedereen. Maar ik kom niet meer juichend thuis. Ik doe dit werk meer dan dertig jaar. Weet je, ik ben al twintig keer naar Afrika geweest, ik heb veel gezien.’

Het heeft ook met zijn zelfkritische vermogen te maken. Als een productie af is, ziet hij deze meestal thuis voor het eerst terug. De cameraman zit voor zijn grote HD-scherm, niemand om hem heen. ‘Ik kijk en dan is het klaar. De Performance. Dat was het dan. Het is gewoon werk.’

Behoefte om iets van zijn kijkervaring, positief of negatief, te delen heeft hij niet. Vroeger belde zijn moeder nog om te zeggen hoe trots ze was, maar daar is ze mee opgehouden. Liever belt ze zijn broer. “Heb je dat van Frank gezien?” Dan kan die doodleuk antwoorden: “Ja ma, wat moet ik ervan zeggen. Als Frank in een worsten­fabriek had gewerkt, hadden we dan iedere week zijn nieuwe worstje moeten eten om te zeggen dat ook die weer lekker is?” Zo is het, het is werk. Er is meer dan televisie.’

Zou hij een miljoen of wat winnen in de loterij, dan zou Moll het wel weten. Hij zou uitsluitend voor de lol fotograferen, zijn oude liefde. Ruim tien jaar geleden pakte hij die stiel weer op. Het maakt nu een kwart uit van zijn omzet en uren. Geen fotojournalistiek werk, hij maakt het liefst portretten, van individuen en soms van hele families. De cameraman heeft groot ontzag voor een fotograaf, en zeker voor een fotojournalist. ‘Een goede foto heeft een veel langere levensduur dan film of video. Je kunt er intensiever naar kijken. De eisen die aan een fotograaf worden gesteld zijn hoger dan voor een cameraman.’

Maar Moll zijn de miljoenen nog niet komen aanwaaien. Hij is begin zestig, hij moet door. ‘Mijn pensioen is niet genoeg.’ Klagen over tarieven doet hij niet. Met collega’s praat hij er niet over, en ook niet bij Van Dalens. Hij weet niet eens of er zoiets als een vakvereniging voor camera­lieden is. ‘Dat interesseert me gewoon niet. Ik zoek het zelf uit. Ik hoef niet te praten, ook niet over mijn werk. Ik ben een eenling. Zo zit ik in elkaar.’

Het gesprek is afgelopen. Moll leunt achterover in zijn kuipstoeltje en kijkt de loods in. ‘René, heb ik het goed gedaan?’ Vanuit de achtergrond klinkt het antwoord: ‘Je deed het fantastisch, Frank. De mensen weten nu alles.’