— maandag 19 mei 2014, 14:06 | 0 reacties, praat mee

Help, mijn foto mag worden gejat

© Robin Utrecht/ANP

Fotografen vechten tegen websites die hun foto’s pikken. De rechter is de klager niet altijd goed gezind. En dat kan een probleem op zichzelf worden. Laatste wijziging: 27 februari 2015, 11:34

Een website pikt zonder toestemming, en zonder te betalen, een foto van een beroepsfotograaf. De opdrachtgever van de fotograaf stapt naar de rechter. Duidelijke zaak, zou je denken. De dief moet betalen. De praktijk is een andere. De fotograaf krijgt geen cent!

De opdrachtgever in kwestie, eigenaar Jacques Happe van Highlow Communications, wil er niets over kwijt. Zo ook niet zijn advocaat, Kitty van Boven, die gespecialiseerd is in intellectueel eigendom. Het is beter slapende honden niet wakker te maken, redeneert Happe. De uitspraak van de rechter kunnen verweerders in de toekomst gaan gebruiken. De NVJ, op de hoogte van de kwestie, hult zich eveneens in stilzwijgen. Voorzitter Lars Boering van de Fotografenfederatie: ‘Zo’n uitspraak kan de boel verzieken’.

Natuurlijk lekt de kwestie uit. Fotograaf Sjoerd Dijkstra meldt op Facebook de ‘noodkreet van collega Happe’. Het gaat om een interview op YouTube uit 2009 met de bekende voetbaltrainer Foppe de Haan. Als ankeiler bij het filmpje is zonder toestemming een portretje uit 2005 gebruikt van fotograaf Tamara Baart, die werkte in opdracht van Happe. In 2012 stapt Happe naar de rechter. De rechter oordeelt dat hier sprake is van citaatrecht. De foto van postzegelformaat is bedoeld om te verwijzen naar het hoofdonderwerp, de reportage.

‘Tot onze grote schrik en ontsteltenis geeft de rechter in casu een volstrekt eigen – volstrekt misplaatste – interpretatie van het citaatrecht’, aldus Happe’s noodkreet. ‘Haar beoordeling mist ons inziens elke juridische grond en is een klap in het gezicht van eenieder die zich met een creatief proces bezighoudt. Wij kunnen slechts hoger beroep aantekenen bij de Hoge Raad. Dat is een zeer kostbare zaak, waar wij het geld niet voor hebben.’

Bij de NVJ trekken geregeld journalisten en fotografen aan de bel die klagen over diefstal van hun artikelen en foto’s. Vorig jaar behandelde de beroepsorganisatie 86 zaken op het gebied van auteursrecht en kwam ze 245 keer met een advies. Een jaar eerder bedroegen de cijfers respectievelijk 72 en 291.

Onbekend is hoeveel journalisten buiten de NVJ om naar de rechter stappen. Ook is niet bekend hoe vaak de rechter de klager in het gelijk stelt en hoe vaak niet. Niemand houdt de statistieken bij, ook de Fotografenfederatie niet.

Het advocatenkantoor van Van Boven houdt zich jaarlijks met een paar honderd zaken op het gebied van intellectueel eigendomsrecht bezig. Daarvan mondt naar schatting 5 tot 10 procent uit in een rechtszaak, zegt Van Boven, die wel in algemene zin wil ingaan op dit onderwerp. ‘Er is heel veel rechtspraak op het gebied van het intellectueel eigendomsrecht en daar vallen wel grote lijnen uit te trekken. Het lastige alleen is dat alle gevallen net even anders zijn en dat in alle gevallen net even anders geprocedeerd is. De eiser heeft bijvoorbeeld een bepaalde vordering niet voldoende onderbouwd, of de gedaagde heeft een bepaald verweer niet gevoerd. De vonnissen zelf zeggen niet alles.’

Petra Oudhoff van de juridische afdeling van de NVJ weet dat de rechter niet automatisch de leveringsvoorwaarden volgt van de Fotografenfederatie. Die hanteert bij ongeoorloofd gebruik van een foto een toeslag van twee keer het tarief. Ontbreekt de naam, dan volgt een derde toeslag. De dief moet dan vierhonderd euro betalen, mits de rechter akkoord gaat natuurlijk.

Het verweer tegen de eis van de Fe­deratie is toegenomen, constateert Oudhoff. ‘De hoogte van de schadevergoedingen is wisselend. Rechters willen weten hoe groot de werkelijke schade voor de fotograaf is.’

Dat er flink gepikt wordt op internet, blijkt uit een boze blog van schrijver Kluun. In 2008 schrijft hij een column over Johan Cruijff. Op Google Afbeeldingen zoekt hij er een foto bij. Vijf jaar later volgt een rekening van 994 euro van Highlow Communications, blogt Kluun.

De schrijver waardeert het niet dat Happe voor zijn rechten opkomt. De digitale dief moppert: ‘Ik liet meneer Happe weten dat ik de foto zou weghalen en 200 euro wilde betalen, maar me niet liet intimideren. Daarop kwam een schikkingsvoorstel van 510 euro, op één voorwaarde. Dat ik mijn mond zou houden. Helaas. Ik laat me niet de mond snoeren.’

Op de website van de Volkskrant rept Kluun vorig jaar zomer over een heksenjacht. ‘Ik ontving tientallen mails van bloggers die claims tot duizenden euro’s hadden gekregen. Wat bleek: alle claims kwamen van dezelfde vier, vijf fotografen.’

Kluun blijkt ook nog eens een hardnekkige pikker van foto’s. Hij schrijft drie claims te hebben ontvangen: van 510, 910 en 994 euro. ‘Dezelfde fotografen die ik in tientallen mails van bloggers tegenkwam. Dezelfde advocaat: Van Boven. Deze vijf fotografen en advocaat hebben er hun business model van gemaakt. Praten? Niet mogelijk. Schikken? Ja. Op één voorwaarde: als ik er niet over zou publiceren.’

Directeur Boering van de Fotografenfederatie steekt niet onder stoelen of banken dat een aantal vakgenoten hun inkomen deels verdienen met procederen. Maar wat is het alternatief? Alles zo maar laten pikken?

Happe, die niet wil meewerken aan dit verhaal, laat via Facebook weten dat het hem in de Foppe de Haan-kwestie niet gaat om de schadevergoeding. De inbreukpleger is waarschijnlijk niet bij machte te betalen. ‘Het gaat om het principe dat onze rechten in de kern aangetast worden door deze volstrekt bespottelijke uitspraak!’ Happe hoopt dat de NVJ en de Fotografenfederatie de zaak voor de Hoge Raad brengen. Dat blijkt ijdele hoop. Bij kleinere zaken met een geldbelang tot 1750 euro is er na een vonnis van een kantonrechter geen rechtsmiddel meer om tegen het vonnis in beroep te gaan. De enige mogelijkheid is om naar de Hoge Raad te stappen voor cassatie, maar de gronden waarop dat kan zijn zeer beperkt.

Advocaat Van Boven: ‘Het is alleen mogelijk om cassatie in te stellen wanneer een vonnis niet voldoende gemotiveerd is. Als een vonnis wel gemotiveerd is maar met onjuiste argumenten, dan is cassatie al niet meer mogelijk.’ De kosten voor een cassatieprocedure zijn in verhouding bovendien zeer hoog. ‘Waar je bij de kantonrechter zelf kunt procederen of met een relatief goedkope gemachtigde, is voor een procedure bij de Hoge Raad bijstand van een (bij voorkeur gespecialiseerde) advocaat nodig.’

Welk advies kunnen Oudhoff en Van Boven fotografen geven die te maken krijgen met bloggers die foto’s pikken?

Van Boven: ‘Mijn advies is om daar actie op te ondernemen. Dat wil zeggen, neem in elk geval contact op en vraag om de inbreuk te staken. Dat is van belang om enerzijds duidelijk te maken aan de gebruiker dat er sprake is van een inbreuk en duidelijk te maken wat dit betekent voor de rechthebbende en anderzijds om verdere inbreuken te voorkomen.’ 

Oudhoff: ‘Probeer het eerst zelf. Leidt dat niet tot een oplossing, raadpleeg dan de NVJ voor juridische hulp.’

Boering wil een gespecialiseerde kantonrechter: ‘De ene rechtbank is de andere niet. Dat leidt tot verschillende uitspraken over hetzelfde onderwerp. Dat kun je voorkomen door een gespecialiseerde dienst in het leven te roepen. Daar gaan wij ons hard voor maken.’

Overigens werkt optreden tegen diefstal wel, zegt Marcus van de Kerkhof. Hij is directeur van Auxen dat voor bedrijven als De Persgroep en Wegener auteursrechtschendingen van artikelen aanpakt. ‘Er wordt aantoonbaar minder gekopieerd van onze klanten sinds onze samenwerking.’ Bij inbreuk op het auteursrecht volgt een waarschuwingsbrief. In een enkel geval wordt ook een vergoeding gevraagd voor de geleden schade. Zelden komt het tot een rechtszaak.

Bekijk meer van

Recht De Dag

Tip de redactie

Wil je Villamedia tippen, maar is dat te gevoelig voor een gewone mail? Villamedia is aangesloten bij Publeaks, het platform waarmee je veilig en volledig anoniem materiaal met de redactie kunt delen: publeaks.nl/villamedia

Praat mee

Colofon

Villamedia is een uitgave van Villamedia Uitgeverij BV

Uitgever

Dolf Rogmans

Postadres

Villamedia Uitgeverij BV
Postbus 75997
1070 AZ Amsterdam

Bezoekadres

Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Factuurgegevens

Villamedia Uitgeverij BV
Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Contact

redactie@villamedia.nl

Redactie (tips?)

Chris Helt, hoofdredacteur

Marjolein Slats, coördinator magazine

Linda Nab, redacteur

Lars Pasveer, redacteur

Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteur

Rutger de Quay, redacteur

Nick Kivits, redacteur

Sales

Sofia van Wijk

Emiel Smit

Teddy van der Laan

Webbeheer

Marc Willemsen

Vacatures & advertenties

vacatures@villamedia.nl

Bereik

Villamedia trekt maandelijks gemiddeld 120.000 unieke bezoekers. De bezoekers genereren momenteel zo’n 800.000 pageviews.

Rechten

Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van beelden en teksten te achterhalen. Meen je rechten te kunnen doen gelden, dan kun je je bij ons melden.