mgm nvj maart

— maandag 23 december 2019, 09:00 | 0 reacties, praat mee

Frits van Exter: ‘Journalist moet robot de baas blijven’

Frits van Exter: ‘Journalist moet robot de baas blijven’
© Paul Ryding

Frits van Exter denkt met je mee over dilemma’s in de journalistiek. Dit keer: kan een algoritme ook mores hebben? Laatste wijziging: 27 december 2019, 09:19

Met gepaste trots meldde de medewerker van RTL Nieuws op 14 november dat de nieuwste collega productiever is dan alle anderen bij elkaar. De redactierobot kan in een oogwenk meer dan 2400 unieke en onberispelijke berichten produceren over de verkeersveiligheid in alle woonplaatsen.

Je hoeft alleen maar de plaatsnaam in te tikken en hij vergaart de bijbehorende data van Rijkswaterstaat en zet ze op de juiste open plekken in een van de templates. Nieuwkoop bijvoorbeeld: ‘In drie jaar tijd zijn er in (Nieuwkoop) (57) ongelukken geteld. (17) keer moesten er slachtoffers naar het ziekenhuis. Kruispunt (Provinciale Weg, Achttienkavels) is met (5) ongelukken het gevaarlijkste kruispunt van de stad.’ En daarop volgen nadere details met twee graphics ter illustratie.

En dat is nog maar het begin. Verschillende nieuwsorganisaties beproeven toepassingen van geautomatiseerde journalistiek. Zij is tot nog toe het bruikbaarst in het opstellen van korte berichten op basis van kale feiten: sportuitslagen, kwartaalcijfers, verkiezingen, enz.

In andere takken van bedrijvigheid is de automatisering verder gevorderd. Als een machine een auto kan besturen, een blindedarm kan verwijderen of je vertelt welke film je wilt zien voordat je dat zelf hebt bedacht, kun je eigenlijk niet verbaasd zijn dat een machine ook in staat is een zes-regelig verslag van een voetbalwedstrijd in de vijfde klasse amateurs te fabrieken.

Tot nog toe luidt de belofte dat de journalist er alleen maar beter van wordt: hij krijgt er een handige assistent bij voor het saaie werk. Maar wil die rolverdeling zo blijven, moet de journalist tenminste snappen hoe het werkt. Hij zal natuurlijk weerzin tegen technologie moeten overwinnen om te voorkomen dat de robot er met zijn vak vandoor gaat. Hij moet zelf de kwaliteit en beperking van datasets kunnen beoordelen. Hij moet de instructies kunnen schrijven en herschrijven opdat machines leren de goede keuzes (wat is nieuws en wat niet?) te maken, overeenkomstig zijn mores. Hij moet geautomatiseerde vooroordelen kunnen herkennen en uitbannen. Hij moet weten dat veel nieuws niet in data is te vangen. En dat journalistieke dilemma’s zelden binair zijn. De journalist moet bewijzen dat hij de baas is.

Hoe zorg je dat je de robot de baas blijft?

• Zorg dat de redactie niet alleen in naam verantwoordelijk is voor geautoma­ti­seerde berichtgeving, maar dat zij die verantwoordelijkheid ook in de praktijk kan dragen.
• Als je je eigen systeem bouwt, kun je het beter de baas blijven.
• Stel criteria vast voor het vaststellen en bewaken van de kwaliteit van je data.
• Licht je publiek in over je werkwijze. Je hoeft de codes niet prijs te geven, maar je kunt duidelijk zijn over je bron en de methodes van rangschikking.
• Maak duidelijk welke berichten geheel of gedeeltelijk automatisch zijn geproduceerd.
• Lees ook het ‘ethische controlelijstje voor robotjournalistiek’ van Tom Kent.

Tip de redactie

Logo Publeaks Wil je Villamedia tippen, maar is dat te gevoelig voor een gewone mail? Villamedia is aangesloten bij Publeaks, het platform waarmee je veilig en volledig anoniem materiaal met de redactie kunt delen: publeaks.nl/villamedia

Praat mee

Colofon

Villamedia is een uitgave van Villamedia Uitgeverij BV

Uitgever

Dolf Rogmans

Postadres

Villamedia Uitgeverij BV
Postbus 75997
1070 AZ Amsterdam

Bezoekadres

Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Factuurgegevens

Villamedia Uitgeverij BV
Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Contact

redactie@villamedia.nl

Redactie (tips?)

Chris Helt, hoofdredacteur

Marjolein Slats, adjunct-hoofdredacteur

Linda Nab, redacteur

Lars Pasveer, redacteur

Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteur

Rutger de Quay, redacteur

Nick Kivits, redacteur

Sales

Sofia van Wijk

Emiel Smit

Teddy van der Laan

Webbeheer

Marc Willemsen

Vacatures & advertenties

vacatures@villamedia.nl

Bereik

Villamedia trekt maandelijks gemiddeld 120.000 unieke bezoekers. De bezoekers genereren momenteel zo’n 800.000 pageviews.

Rechten

Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van beelden en teksten te achterhalen. Meen je rechten te kunnen doen gelden, dan kun je je bij ons melden.