Freelancers werken onder het minimumloon en - tegen beter weten in - soms zelfs voor niets
De tarieven die aan freelance (foto)journalisten worden betaald zijn zo laag dat in 2018 het grootste deel onder het minimumloon verdient. Dat blijkt uit de 'Monitor Freelancers en Media 2018', een mediabreed brancheonderzoek dat vandaag in Nieuwspoort wordt gepresenteerd.
Beroepsvereniging NVJ vindt dat de noodzaak en urgentie van collectief onderhandelen om deze situatie te verbeteren onderhand wel is aangetoond en maakt zich zorgen over de trage besluitvorming om problemen aan te pakken.
De kloof tussen het gemiddelde jaarinkomen van journalisten in vast dienstverband (gemiddeld 60.000 euro per jaar) en freelance (foto)journalisten (24.300 euro) neemt toe, blijkt uit de Monitor. Per opdracht krijgt de freelance (foto)journalist bovendien ruim tien procent minder betaald dan vier jaar geleden, per foto zelfs 20 procent minder.
Die 60.000 euro gemiddeld betreffen de bruto/bruto loonkosten bij een maandsalaris van 3500 euro. Echt niet een enorm salaris voor academisch/hoger opgeleide beroepsgroep
— thomas bruning (@thomasbruning) June 20, 2019
De NVJ, de Nederlandse Vereniging van Fotojournalisten, de Auteursbond, DuPho en de Kunstenbond vragen de Autoriteit Consument en Markt (ACM) en het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) ruimte om de positie van freelancers te verbeteren, onder meer door collectieve afspraken te maken of adviestarieven te delen.
Nu kan dat forse boetes opleveren. De organisaties wijzen op de situatie in Ierland, waar creatieve zelfstandigen een uitzondering op het mededingingsrecht kregen.
Naar aanleiding van de Monitor-resultaten pleiten universitair docent Mirjam Prenger en hoogleraar Mark Deuze van Mediastudies aan de Universiteit van Amsterdam in de Volkskrant voor betere beloning van freelancers, die een slechte onderhandelingspositie hebben.
“Het is opvallend dat bijna 40 procent van de werkweek van zelfstandigen in de media bestaat uit ‘speculatief werk’, dat wil zeggen: onbetaalde werkuren. Dit soort gratis werk, dat je doet met de hoop dat het in een later stadium alsnog inkomen oplevert, is prettig voor opdrachtgevers, maar duur voor makers”, stellen Prenger en Deuze.
Ze vervolgen: “De noodzaak om onbetaald te werken, de slechte onderhandelingspositie en het uitblijven van voldoende opdrachten om alle rekeningen te betalen, wordt niet gezien als individueel falen dan wel uitbuiting door het systeem, maar als tijdelijke fluctuaties van een onvoorspelbare markt. Dit is een denkfout: de media als industrie exploiteert creatief talent in plaats van het te koesteren.”
Prenger en Deuze wijzen op de winstgroei bij de grote uitgevers (+16 procent in 2018) en het voornemen van de Nederlandse overheid nog eens 20 miljoen te investeren in onderzoeksjournalistiek. Dat maakt “aanhoudende uitbuiting van journalistiek talent door werk- en opdrachtgevers des te meer pijnlijk.”
Praat mee
2 reacties
Bert van Hijfte, 20 juni 2019, 14:29
“De kloof tussen het gemiddelde jaarinkomen van journalisten in vast dienstverband (gemiddeld 60.000 euro per jaar) en freelance (foto)journalisten (24.300 euro) neemt toe, blijkt uit de Monitor. Per opdracht krijgt de freelance (foto)journalist bovendien ruim tien procent minder betaald dan vier jaar geleden, per foto zelfs 20 procent minder.”
En zegt Thomas Bruning: “Die 60.000 euro gemiddeld betreffen de bruto/bruto loonkosten bij een maandsalaris van 3500 euro. Echt niet een enorm salaris voor academisch/hoger opgeleide beroepsgroep.”
Kortom bedragen waarvan je in een stad als Amsterdam (waar veel journalisten wonen) niet of nauwelijks kunt leven zonder rijke ouders of een werkende partner. Misschien moet het journaille aan de schrijnende positie van de journalist meer aandacht geven ten koste van al die columnisten die human interest als belangrijkste onderwerp hebben. Het zogenaamde opleuken van de kranten om de val in lezers te stelpen heeft nu wel lang genoeg. En van de rendementsoekazes uit België worden de zogenaamde kwaliteitskranten ook al niet beter. In de media verdienen enkel de eigenaren en (hogere) managers geld. Verbazingwekkend dat journalisten omdat ze gek zijn op hun vak dit als makke schapen accepteren. Proletarische journalisten aller kranten verenigt u.
Petra Wijnsema, 20 juni 2019, 20:57
Graag maak ik even een kritische noot: de bedragen van 25-40.000 euro per jaar bruto kloppen ook voor mij. Maar wat ik netto overhoud op mijn bankrekening is mede door de zelfstandigenaftrek vergelijkbaar met wat iemand in loondienst overhoudt.
Ja, ik moet zelf voor mijn pensioen zorgen en een arbeidsongeschiktheidsverzekering regelen, dus dan zou ik netto minder inkomen overhouden. Maar ik werk ook maar 2,5-3 dagen per week en in loondienst is dat 36 uur. Voor mij betekent freelancen iets minder geld en minder zekerheid voor aanzienlijk meer vrijheid. Dat is toch ook een belangrijk gegeven?
En die uren die ik steek in het opzetten van eigen projecten waar mogelijk nooit iets uitkomt doe ik vooral omdat ik van de belastingdienst drie opdrachtgevers ‘moet’ hebben. Zelf ben ik tevreden met een hoofdopdrachtgever. Maar dat mag niet. Verzoek aan de NVJ om daar eens een gesprek over te voeren met de belastingdienst. Waarom die drie opdrachtgevers? Want ook al is spreiding slim, zodra het werk ophoudt, regel ik heus wel ander werk. Anders heb ik toch geen brood? Daarvoor ben ik ondernemer. Als ondernemer kan ik zelf wel inschatten waar ik mijn brood kan verdienen, daar heb ik die dogmatische regels die gelden voor het ondernemerschap van de belastingdienst niet voor nodig. Een uitkering krijg ik immers toch niet zomaar, dus wat is de zorg?
Onderaan de streep denk ik dat ik met iets meer onzekerheid meer plezier heb, want meer vrijheid. En een vergelijkbaar netto inkomen. Excessen daargelaten vind ik daarom dat we als freelancers niet moeten zeuren. Als werk niet betaalt, doe ik het niet. Je hebt ook de keuze om het niet te doen. Dat heb ik zelf meerdere keren in mijn carrière gedaan. Want ons werk moet inderdaad gewoon normaal worden betaald.
Mijn eigen uurtarief heeft jarenlang stilgestaan en is vorig jaar met 10 procent gestegen na onderhandeling (ik ontdekte dat een collega freelancer veel meer verdiende per uur en ben meteen gaan reclameren wegens vergelijkbare ervaring etc. En dat werd per direct ingevoerd).
Als freelancer is het wat mij betreft vooral belangrijk om voor jezelf op te komen. Dus als je denkt dat een te laag geboden tarief het vak uitholt, dan kun je passen. Dat lijkt misschien eng omdat je dan ‘nee’ zegt tegen inkomen, maar op de lange termijn voorkom je daarmee uitholling van het vak en dus een fatsoenlijk inkomen voor jezelf. Daar is moed voor nodig. Ik snap dat dit voor beginnelingen moeilijk ligt, maar als je als nieuwkomer instemt met werken voor een te laag tarief, dan heb je daar niet alleen jezelf mee, maar de hele sector.
Ik wens iedereen succes met zijn of haar eigen overweging. Maar ik ben blij…