Fotojournalist als frontsoldaat
Fotojournalisten zijn frontsoldaten, letterlijk en figuurlijk. Zij liggen bij veldslagen onder vuur en trekken met oprukkende troepen mee in de voorste linies. Frontsoldaat zijn ze ook in de revolutie die zich nu in de mediawereld voltrekt. Als er één groep journalisten is die de klappen van bezuinigingen en digitalisering voelt, dan zijn dat fotojournalisten, aldus Rimmer Mulder, voorzitter van de sectie NVF Fotojournalisten.
Bij de kleine oorlogen die het moderne voetbal vergezellen, staan de fotojournalisten midden tussen de stenengooiende rel¬schoppers en knuppelende ME’ers. Ze concentreren zich op dat pakkende beeld terwijl er een politiehond aan de broekspijp hangt.
Frontsoldaat zijn ze ook in de revolutie die zich nu in de mediawereld voltrekt. Als er één groep groep journalisten is die de klappen van bezuinigingen en digitalisering voelt, dan zijn dat fotojournalisten.
Een fotograaf in vaste dienst bij dag- of weekblad is langzamerhand een witte raaf. De freelancers zien hun markt afbrokkelen. De budgetten voor beeld zijn de afgelopen jaren met tientallen procenten gekort. De totale omzet voor de zelfstandige fotojournalisten moet in korte tijd met honderdduizenden euro’s zijn gekelderd.
Voor uitgevers en hoofdredacties die wilen bezuinigen zijn de beeldredacties kennelijk een gemakkelijk object. Fotojournalisten zijn meestal moeilijk bij andere deelredacties te gebruiken. Ze kunnen daarom apart worden gezet en vervolgens weggestreept. Aan beeld kom je wel in het digitale tijdperk. Daarvoor hoef je geen mensen in vaste dienst. Freelancers te over en met die apparatuur van tegenwoordig kunnen de schrijvende journalisten en amateurs aardig uit de voeten. In deze winterse weken waant iedereen zich fotograaf. En ze vinden het maar wat leuk hun beelden naar de krant of de omroep te sturen. Eén oproep op de site en het gratis beeldmateriaal stroomt binnen. Daar zit heus wel iets bruikbaars tussen, toch?
Het is een grove miskenning van het vakmanschap van een beroepsgroep met een rijke traditie die al in de negentiende eeuw bij de Amerikaanse burgeroorlog begint. Maar in moeilijke tijden kun je jezelf van alles wijs maken. In dit klimaat zijn de beste ANP-fotografen hun bestaan niet meer zeker en kan zelfs een fenomeen als Werry Crone bij Trouw aan de dijk worden gezet.
Het is weer zo’n paradox. We zijn al aardig opgeschoven van een lees- naar een beeldcultuur. De consument wil, zo zeggen we elkaar na, geen lange verhalen meer maar kort nieuws en vooral beeld. Uitgevers en hoofdredacteuren roepen daarom al jaren dat beeld in de krant steeds belangrijker wordt, en terecht. De ‘beeldrijke krant’ figureert in menig beleidsplan en op de site moet ook veel beeld, bij voorkeur bewegend. Intussen gooien uitgevers en hoofdredacteuren de professionele beeldmakers er uit en zetten ze freelancers op armoetarieven.
Nog even, zo lijkt het, en er is geen fotograaf meer die nog een normaal belegde boterham kan verdienen in de journalistiek. Blijft er dan helemaal geen fotojournalist over? De fotojournalistiek heeft zo lang ze bestaat een wezenlijke, onmisbare rol gespeeld bij de belangrijkste functie van ons beroep: de mensen informeren over wat er in de wereld gebeurt, veraf en dichtbij. Zou dat vak, dat zijn relevantie al zo vaak heeft bewezen en dat nog alle dagen doet, zou dat kunnen verdwijnen?
We kunnen het ons niet voorstellen en dat moeten we ook maar niet proberen, want zo ver zal het niet komen. We mogen er toch vanuit gaan dat uitgevers en hoofdredacties wel beseffen dat je voor goed beeld ook professionals nodig hebt en dat kwaliteit nooit helemaal gratis is. Dat eigen beeld wezenlijk onderdeel is van de identiteit en het onderscheidend vermogen van je dag- en weekblad.
Maar belangrijker nog: de fotojournalisten zelf vechten terug met de mentaliteit van de frontsoldaat. Ze verbreden hun werkterrein. Zij hebben de kennis en het vakmanschap om de beelden, stilstaand en bewegend, te maken waar de moderne media niet zonder kunnen.
Rimmer Mulder is voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Fotojournalisten
Praat mee
18 reacties
Henk, 21 januari 2010, 16:09
Waarom meten fotografen vaak met twee maten? Klagen over collega’s die op professionele wijze meerdere talenten ontplooien (want, beste fotografen, dat is best mogelijk en in andere landen heel normaal), maar zelf wel het werkterrein willen verbreden. Ik hoor ook nooit iemand klagen over fotografen die zelf de artikelen bij hun reportages schrijven.
Robert Mulder, 21 januari 2010, 16:40
Beunhazen vind je in elke beroepsgroep. Redacties verschralen en kunnen nauwelijks nog kwaliteits-oordelen vellen. De professionele foto journalist is meer dan een camera. Naast de kwaliteit van het beeld kan hij/zij zich onderscheiden door de organisatie, benadering en verdieping van zijn thema’s. Ik leer mijn fotostudenten dan ook steeds minder over techniek en steeds meer over hun fotograaf zijn.
Henk, 21 januari 2010, 16:55
Robert Mulder is zo’n multitalent waar ik het over had. Schrijvend journalist en fotojournalist. En in beide disciplines een vakman.
Robert Goddyn, 21 januari 2010, 21:06
The only true photojournalism is one in which the involvement continues. - Gilles Peress
Theresa Schokkenbroek, 22 januari 2010, 10:57
Als vormgever en art director weet ik als geen ander hoe belangrijk eigen beeld is voor de identiteit. En ook wat de inhoudelijk toegevoegde waarde kan zijn (van zowel beeld als vormgeving) - een discussie die ik met menig hoofdredacteur heb gevoerd. Ik kan me volledig aansluiten bij de mening van Rimmer Mulder. Iedereen kan fotograferen. Vormgeven trouwens ook sinds de komst van de pc, dtp, internet en de telefoon uitgerust met camera. En schrijven. Het gaat niet om beunhazerij. Als ik kijk naar de werkstukken die mijn kinderen produceren voor school op de pc, sta ik regelmatig te kijken van de kwaliteiten die ze nu al hebben op het gebied van fotografie en vormgeving. Het zijn nieuwe basisvaardigheden die de internetgeneratie zich moeiteloos eigen maakt. Zowel multitalenten als beunhazen zijn van alle tijden maar beiden steeds meer van de toekomstige tijd, is mijn overtuiging. Simpelweg door de toegankelijkheid van de middelen. Ik kijk naar mijzelf: had ik deze reactie geschreven als er een envelop, een postzegel en een gang naar de brievenbus voor nodig waren geweest? Waarschijnlijk niet. Dat hoofdredacteuren en uitgevers massaal kiezen voor amateur-beeld en / of stock, is de kortste weg richting bezuinigingen. Meer dan ooit zullen kwaliteit en het onderscheidend vermogen afhangen van - inderdaad - vakmanschap. Met enig scepticisme kijk ik naar de hoop die Rimmer uitspreekt dat uitgevers en hoofdredacteuren dit echt wel beseffen en dat daarom niet alles verloren is. Geld regeert en zelfs de credit-crisis verandert daar vooralsnog niets aan.
Ronald, 22 januari 2010, 11:06
Gisteren stond op de website van de NOS een foto van enkele Euromunten bij een artikel over geld. De foto kwam van Flickr van een Italiaanse fotograaf. Voor zo’n foto wordt niets betaald, het is een gratis foto. Flicr is de gratis beeldbank van vandaag. Ook kranten en websites die oproepen foto’s te sturen en deze gebruiken zonder daar voor te betalen leiden tot de ‘kannibalisering van de markt’ en dat begon 10 jaar geleden al.
Dick, 22 januari 2010, 13:00
@ Ronald, En hebben de fotografen daar niet zelf aan meegewerkt? Gratis en voor niets? Door de meest idiote prijzen te vragen voor iets jaag je afnemers die richting op. In het fotografen wereldje zijn er genoeg collega’s die wat afnemen van niet fotografen voor weinig
Ronald, 22 januari 2010, 15:27
In de fotojournalistiek is nog nooit sprake geweest van idiote prijzen. Bij de overgang naar de digitale werkwijze, die ontegenzeggelijk makkelijker werkt dan eerst naar de DOKA gaan en de foto wegbrengen of opsturen, wordt vergeten dat de onkosten van digitaal werken enorm hoog zijn aan camera, computer en programma’s etc. Er moet altijd een redelijke verhouding zijn tussen de geleverde prestatie en de inspanning/onkosten.
Belangrijker is dat er een kwaliteits inflatie aan de gang is. Iedereen fotografeert en de meeste mensen hebben er helmaal geen verstand van. Het heet niet voor niets foto journalisten, fotograferen is een vak. Maar omdat er gratis foto’s gebruikt worden, worden die steeds meer de kwaliteitsstandaard en daarmee gaat de kwaliteit omlaag. Persoonlijk heb ik van mijn beroep mijn hobby gemaakt, want voor mij is de verhouding tussen inspanning en beloning al jaren zoek.
Gerrit, 22 januari 2010, 16:28
@Henk: Anders dan fotograferende journalisten zijn schrijvende fotografen redelijk uniek. En dat komt niet alleen omdat ze het niet kunnen, maar omdat op de redactie de schrijvende journalist het voor het zeggen heeft. Die bepaalt - al dan niet terecht - dat schrijven een vak is voor professionals. Omdat fotoredacties worden wegbezuinigd is het ook de schrijvende journalist die bepaalt wat een goede foto is. Dat leidt vaak tot hilarische briefings en foto’s die in de jaren zeventig als journalistieke hoogstandjes werden gezien. De journalist denkt nu verstand te hebben van fotojournalistiek en ziet blijkbaar het verschil niet tussen een goede en slechte foto. Het gevolg is bekend. Inmiddels kan ik er om lachen. Niet zo lang geleden zag ik een foto gemaakt door een journalist van AD/Haagsche Courant. Hij had zich gewaagd aan een voetbalwedstrijd. In het onderschrift werden de namen van de twee spelers genoemd die blijkbaar op de foto een duel uitvochten. Ik was blij met het onderschrift. De clichématige uitdrukking ‘een foto zegt meer dan duizend woorden’ ging hier duidelijk niet op.
NIETS was er te herkennen op de foto, die onscherp, onderbelicht en scheef gefotografeerd was. De redactie was dit blijkbaar niet opgevallen, want de foto werd beloond met een plaatsing over 5 kolommen.
Andersom zou zoiets nooit gebeuren. Een fotograaf het stukje laten schrijven zou ondenkbaar zijn. Fotograferen kan iedereen, zeker met die geweldige digitale camera’s van tegenwoordig. En dan is er altijd nog dat geweldige Photoshop. Maar schrijven? Dat is een vak. Of? Iedereen heeft tegenwoordig een prima tekstverwerker. En achteraf een verhaal redigeren is makkelijker dan een slechte foto oppoetsen. Daar kan ook Photoshop niet tegenop. Maar, zoals ik al schreef, de schrijvende journalisten hebben het voor het zeggen.
Henk, 22 januari 2010, 20:22
@Gerrit. Ik heb vroeger als schrijvend redacteur fotografen laten schrijven, omdat ik voor sommige artikelen een andere manier van schrijven wilde. Ikzelf schrijf en fotografeer al van voor het digitale tijdperk (ik ben begonnen met fotograferen, omdat ik voor mijn onafhankelijke journalistieke producties geen enkele fotogaaf bereid vond mee te werken). Ik publiceer mijn foto’s niet meer in de Nederlandse media, omdat ik de domheid hier zat ben, en om de bespottelijke lage honoraria. En als jij denkt dat iedereen met een digitale camera kan fotograferen, dan heb je echt geen benul van fotografie.
henk = beter dan iemand anders, 23 januari 2010, 03:08
zielige Henk
Gerrit, 23 januari 2010, 10:11
@Henk. Uit jouw laatste zin blijkt dat ik mijn punt niet helder maakte. Dat iedereen kan fotograferen was cynisch bedoeld. Het is de opvatting van veel schrijvende journalisten. Maar vergeleken met fotograferende journalisten zijn schrijvende fotografen nog steeds redelijk uniek. Jouw mening dat fotografen met twee maten meten gaat ook niet op. Journalisten kiezen ervoor om -meestal gratis- de foto (‘s) bij hun verhaal te leveren. Dat gaat ten koste van het werk van fotografen, die nu geen andere keuze hebben dan opzoek te gaan naar andere mogelijkheden.
Ik heb er niets op tegen dat mensen hun talenten willen ontplooien. Sinds een paar jaar schrijf ik ook. Het is een prima manier om een compleet journalistiek product te leveren. Maar ik heb er wel iets voor gedaan. Ik heb cursussen gevolgd en me laten begeleiden door journalisten, omdat ik kwaliteit wil leveren én omdat er bij kranten en bladen nog wel kritisch wordt gekeken naar tekst. De meeste fotograferende journalisten weten amper hoe hun camera werkt en aan nadenken over inhoud of compositie komen ze al helemaal niet toe. Maar hun foto’s worden gewoon gepubliceerd. Ik zou daarom vooral willen pleiten voor een goede fotoredactie (ook een vak apart) bij iedere krant of blad. Zij kunnen bepalen of een foto goed is of niet. Het maakt mij niet uit of de foto gemaakt is door een journalist of de tekst geschreven door een fotograaf. Dat is een ontwikkeling die niet tegen te houden is. Maar zorg dan wel dat de kwaliteit behouden wordt of liever: omhoog gaat.
Henk, 23 januari 2010, 10:46
@Gerrit Helemaal met je eens. High five :-)
Henk, 23 januari 2010, 10:58
@Ronald.
En Ronald, maak van je hobby weer gewoon je werk. Maar volgens mij doe je dat al. :-) Goed weekeinde.
Ronald, 23 januari 2010, 12:25
Ik doe mijn best, maar ben al aan het omscholen. Overigens wilde ik vroeger ook artikelen bij foto’s gaan schrijven, maar moest erkennen dat dit mij niet goed afgaat. Goed weekend.
Henk, 27 januari 2010, 21:23
Beste mensen. Kijk hier een naar. Dit soort ontwikkelingen schept mogelijkheden voor goede professionele fotografen. Er is een toekomst.
http://www.youtube.com/watch?v=ntyXvLnxyXk
Ronald, 28 januari 2010, 10:20
Schitterend apparaat! A4 is groot genoeg om te lezen en handzaam om mee te nemen. Ideaal voor krant en weekblad: met draadloos internet de hele dag het laatste nieuws beschikbaar, een artikel lezen als het klaar is. De papieren krant kan weg.
Waar we met al die snelheid wel voor moeten uitkijken is de hype. Nieuws gaat zo snel dat fouten kunnen ontstaan. Tevens zal er een tweedeling komen tussen de mensen die zo’n Tablet hebben en de velen die dit niet kunnen of willen bijbenen. Vroeger heette het kennis is macht, nu is het techniek (en dus informatie) is macht.
Evert, 18 maart 2010, 13:49
Wij schrijven en fotograferen al meer als 20 jaar, zowel qua tekst als foto’s loopt de markt hard terug. Het is eigenlijk gewoon heel simpel wat er in de markt gebeurd.
Er is geen uitgever die nog goed verdiend (zoals een paar jaar geleden), door teruglopen van de advertentiemarkt storten de inkomsten snel in. Aandeelhouders dus cijfers zijn prioriteit, freelancers zowel schrijvend als fotograverend zijn hier de dupe van.
Wat voor idee je ook hebt zowel tekst als foto, er is geen geld. Niets is makkelijker als op freelancers te snijden, je hebt immers geen vaste verplichting naar ze. Het is immers makkelijker en goedkoper iets over te nemen en te bewerken met een archief foto, goed voor de aandeelhouders. Dit heeft alles te maken met internet en het niet willen betalen (en geen inkomsten krijgen) voor dit medium.
Kijk naar het Telegraaf contract (wurgcontract)ze bouwen nu zelf een archief op. Zolang er collega’s zijn die hun materiaal op deze manier weggeven is het eind zoek. (schrijvend en fotograverend) Dit soort contracten leveren de uitgever uiteindelijk tonnen op. We versnellen hiermee ook het dalende imago het vak, we vinden immers zelf dat het werk gratis weggegeven kan worden . Het is een slim spel van managers, die ook de recensie als stok gebruiken. Daarnaast Internet is immers gratis voor iedereen en het betaald niet levert niets op, mooier argument om iets gratis te krijgen is er niet. De website’s zijn ook vast omdat ze het leuk vinden gemaakt ze hebben er ook geen verdien idee bij ;-)
Groet evert