mgm nvj maart

— vrijdag 7 november 2014, 14:19 | 0 reacties, praat mee

Een PriX Europa win je van je vrienden

Een PriX Europa win je van je vrienden

Jacqueline Vugt was voor Nederland een van de juryleden tijdens de PriX Europa verkiezing in Berlijn. Voor Villamedia hield zij een dagboek bij. Met een mengeling van Duitse grundlichkeit en Zuid-Europese chaos vechten de juryleden zich door de inzendingen heen. Waarbij het voor Vugt bijzonder was om zowel inzender als jurylid te zijn. Is de PriX Europa meer dan een zichzelf waarmakende voorspelling? Laatste wijziging: 10 november 2014, 17:18

Het Haus des Rundfunks, “het radiohuis”, aan de ring van voormalig West Berlijn ademt nog de Nieuwe Zakelijkheid van de jaren ‘30. Voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog was dit de radiocentrale van het Duitse Rijk, der Großdeutschen Rundfunks, geleid door Joseh Goebbels. Nu vindt in het Haus des Rundfunks, de jaarlijkse PriX Europa verkiezing plaats.

De PriX Europa is geen festival maar een samenkomst, zo propageert de organisatie, van makers en producenten uit Europa met ieder een radio of tv-programma onder de arm. Tot mijn grote verbazing is er geen jury, maar beoordelen de makers en betrokkenen uit de verschillende landen elkaars werk. Bijna had ik me teruggetrokken, maar na enige reflectie heb ik me gewaagd aan dit experiment in de categorie tv-documentaire; de slager die zijn eigen vlees keurt.


Het startschot van de PriX Europa werd genomen op zaterdag 18 oktober jl, door radio coryfee Peter Leonhard Braun. Hij is de grondlegger van de Prix Europa. Leonhard Braun is beroemd om zijn radiodocumentaires. Dit genre heeft hij de wereld in gebracht. Radio en radiodocumentaire zijn bij de PriX Europa dan ook een belangrijk onderdeel. “Geloof in de kracht van je idee, geloof in je eigen kracht als maker”. Mooie woorden, gesproken door een prachtige stem,  uit een ander tijdperk.

Vanaf de eerste verdieping sprak hij een handvol makers en genodigden toe in de vierkante hal van het “radiohuis”. Velen waren nog niet aangekomen door een staking van de Berlijner ondergrondse. Ook op het spoor van Nederland naar Duitsland waren wat haperingen. Zo kwam de eveneens geselecteerde Nederlandse documentairemaakster Monique Nolte, van de film “Het Beste voor Kees” te laat voor de opening door een ebola-alarm. In haar trein van Utrecht naar Berlijn was een donkere vrouw onwel geworden en de inzittenden moesten vanaf Hengelo over naar de bus.

Op zondagochtend 19 oktober zitten we dan allemaal om 9.30 uur precies, in de stijve stoeltjes van een studio. Hier moeten we 5 dagen lang 4 tot 5 films per dag kijken. Wie een film mist wordt gediskwalificeerd. Koffie en thee zijn alleen in de centrale hal te koop, er staat nog geen kannetje water. De Berlijnse kilte van de openingsavond is nog niet uit de lucht. De coördinatoren stellen alleen zichzelf voor; de Duitse programmamaker Benedikt Fischer en de internationaal georiënteerde Ann Julienne, die de PriX Europa beiden “highly prestigious” noemen.
Niemand kent iemand, het is 9.30 uur, de eerste film wordt gestart, uit België.

Wel mag de producent van de film, Jesse Fabre nog even gaan staan. We knikken hem toe; de kop is er af. Spannend, het gaat beginnen. Twee tv-schermen staan opgesteld in de studio met ieder 1 box. Het geluid waaiert uit in de ruimte, een ieder hoort slechts één kant van de zaak.

‘Difficult Destinations’, is een serie voor de Belgische TV. Onder het mom van een toeristisch programma reist tv-presentator Tom Waes naar diverse dictaturen; dit keer Turkmenistan. Het is een fantastisch concept waarin de presentator en crew door gidsen en politie worden rondgeleid op “toeristische” plekken. In Turkmenistan blijken ze de eerste buitenlandse filmploeg te zijn sinds jaren. In de hoofdstad is alles van marmer, maar er is geen mens te zien. Surrealistisch is de nacht als de gebouwen een lichtkunstwerk vormen, maar helaas ook dan geen bewoners te zien in dit Turkmeense Las Vegas. Mensen, inwoners, komen we nergens tegen, alleen de gids is in beeld. Als de filmploeg na veel aandringen, dan toch bij de paardenraces mag filmen in het Nationale Stadion, worden ze in een leeg vak neergezet. Een half uur later wordt dit vak opgevuld door 200 Turkmenen in identieke trainingspakken; hilarisch en veelzeggend, dictatuur zet zichzelf te kijk.

De verschillen binnen Europa tekenen zich onmiddellijk af. De tweede film komt uit Groot-Brittannië, een spannende BBC-documentaire over een doodstraf zaak in de VS. Voice-over, suspense en wervende muziek begeleiden de kijker naar de ontknoping. De derde film lijkt een studentenfilm uit Polen over de vriendschap tussen mens en dier, maar is blijkbaar gemaakt door een “well established” Poolse filmer. Zo tellen de films van die dag op tot ‘Before the last Curtain Falls’, een peperdure Duits-Belgische co-productie; een toneelstuk en portret van oudere transseksuelen. Het zijn mooie persoonlijke portretten maar gezet in een ongrijpbaar verstild toneelstuk van Alain Platel.  Dit was de enige film van die dag die tenminste van een conceptueel idee was uitgegaan.

Stemmen
Het systeem werkt als volgt. Iedere dag moeten we 4 of 5 films kijken, dan volgt de discussie en daarna moet je stemmen. Alle makers stemmen dus over elkaars films. Als je een film mist word je gediskwalificeerd. De stijve rijen met grijze stoeltjes worden in een kring gezet. Voorzichtig geeft een ieder van de 21 verzamelde makers commentaar, een tip of een eigen anekdote. De Duitse coördinator Benedikt Fischer, blijkt een zeer uitgesproken mening te hebben; tv- documentaire en een conceptuele film zijn twee genres apart en niet verenigbaar. Nou dat belooft wat voor de viewing straks van mijn film Borders, een conceptfilm bij uitstek. De stemformulieren worden verdeeld. We jureren op 5 onderdelen; idee, uitwerking, regie/productie, techniek en smaak. Opeens blijkt dat enkele uitgerangeerde Europese filmvrouwen op leeftijd, die geen inzending hebben, zoals de “associate-professor” van de organisatie New Bulgaria… , ook mee mogen stemmen. Duitse striktheid wordt hier opeens met voeten getreden.

Dag twee begint weer stipt om 9.30 uur. De rij voor de koffie in de centrale hal is lang en loopt streng van rechts naar links. Twee minuten te laat is de deur van de studio al dicht en ze klemt. Toch komen we binnen met rammelende kopjes en we haasten ons naar een vrije stoel, voor 1 van de 2 schermen. Het geluid is nog net zo slecht als op de eerste dag, ondanks de vele klachten. Gek, want techniek is toch een van de onderdelen die in het juryrapport zijn opgenomen. Presentatoren en voice-overs passeren weer de revue. Dan begint mijn film Borders.

Bij de eerste conceptuele overgang van grens naar grens, knijp ik mijn billen even bij elkaar, om dan snel te ontspannen; de film is goed als je bereid bent over de grens te stappen. Na afloop waren de meningen dan ook extreem verdeeld. De Fransen en Serviërs waren super enthousiast, de Engelsen verrast. De coördinator Benedikt Fischer is duidelijk; je kunt geen film maken met de grens als protagonist. Toch heeft de film Borders enkele maanden geleden nog de Fipresci Award gewonnen, de prijs van de internationale filmcritici. Maar goed, grote opluchting na deze viewing en de daaropvolgende discussie met collega-makers, want het is altijd weer spannend je werk te laten zien.

’s Avonds belandden we weer in de kroeg, Monique Nolte en ik uit Nederland, Jesse van België en natuurlijk de twee Engelse filmmakers. In de loop van de week groeit de groep aan met de Poolse regisseurs en de Serviër Dragan Nikolic van de film ‘The Undertaker’; een bij vlagen zelfs grappig portret van een begrafenis ondernemer in Servië, die uit heel Europa dode Servische emigranten terug haalt. De voormalig Oost-blokkers laven zich tot diep in de nacht aan ouzo’s en wodka om toch s’ochtends om 9.30 uur stipt, schijnbaar fris en fruitig op de grijze stoeltjes plaats te nemen, in het Duitse schema.

Het stel uit Bella Russe , Wit Rusland, is opmerkelijk. Hij, een albino-uitvoering van Theo van Gogh, beoordeelt de films met ogen dicht – een kunst apart - terwijl zijn deels in klederdracht gestoken prinses, de Engelse ondertitels voor hem simultaan en fluisterend vertaald in het Wit-Russisch. Een grote leren tas troont zijn enorme buik. De hele week heeft hij niets gezegd en we hebben zijn ogen nauwelijks gezien.

Das Madchen
Een interessante Duitse inzending voor de PriX Europa vond ik “Das Madchen”, over een Duitse studente in Argentinië, die verdween tijdens de Videla-dictatuur. Duitse Ambassade en Buitenlandse Zaken wisten er van, maar deden niets en de geheime dienst van de Duitse ambassade bleek actief mee te hebben meegewerkt met de Argentijnse junta. Prachtig archiefmateriaal had de film, maar ze was te lang door een overvloed aan bewijsdrift. Dit is de Hamburg-school, verklaarde de maakster Silke Schutze in de discussie na afloop. Door in opeenvolgende interviews meer en meer van dezelfde bewijslast naar voren te brengen, ondersteunt het bewijs zichzelf.

De discussie tussen de makers komt de hele week niet echt op gang. Als je op elkaar moet stemmen is het immers ook beter elkaar te vriend te houden. Wat me opviel was dat bij zeker de helft van de films het camerawerk te wensen over liet en de montage niet strak was; niet genoeg tijd, of niet genoeg kennis van de montage en het filmvak bij de makers annex juryleden? Zijn dit dan de beste tv-documentaires van Europa? Of is de PriX Europa slechts een zichzelf waarmakende voorspelling. 

Op de film “Het Beste voor Kees” van Monique Nolte, over de 49-jarige autist Kees Momma, wordt goed gereageerd en veel gelachen, ondanks het specifieke taalgebruik dat in het Engels vertaald behoorlijk overeind bleef. Toch wint de film geen PriX Europa. Deze gaat naar ‘Burqua’s behind Bars’, een Zweedse film met een opmerkelijke toegang tot een Afghaanse vrouwen-gevangenis. Vreemd genoeg bleek de afwezige regisseur een man. De Iraans-Zweedse productie-assistente verdedigde het project met verve en haalde twijfels over de “echtheid” merendeels uit de lucht.

Zelf was ze alleen niet bij het draaien noch in de gevangenis geweest. Was het documentaire of toch fictie? In ieder geval is het een mooie film, waarin de verhaallijnen uit De Vliegeraar, van Khaled Hoesseini terug te vinden zijn.

De vrijdag was vrij. Eindelijk konden we Berlijn verkennen om ’s-Avonds, in de kleur blauw, de prijsuitreiking op te luisteren. Deze duurde gelukkig niet te lang en hierna was er zowaar lekker en goed verzorgd eten en drank in overvloed. Helaas haperde de DJ, waardoor Michael Jackson pas ingezet werd op het moment dat we deur uit werden gebonjourd. De Polen wilde nog wel even door, maar voor mij was het ‘t weekje wel.

Terugdenkend aan de woorden van radio mastodont Leonard Braun mis ik bijna mijn vlucht naar Amsterdam. “Volg de kracht van je eigen idee”. Natuurlijk zolang we kunnen moeten we in Nederland bijzondere en eigen(wijze) documentaires blijven maken, maar binnen de selectie van de PriX Europe tv-documentaire 2014, was het grabbelen naar de auteursfilm.

 

 


Bekijk meer van

Prix Europa

Tip de redactie

Logo Publeaks Wil je Villamedia tippen, maar is dat te gevoelig voor een gewone mail? Villamedia is aangesloten bij Publeaks, het platform waarmee je veilig en volledig anoniem materiaal met de redactie kunt delen: publeaks.nl/villamedia

Praat mee

Colofon

Villamedia is een uitgave van Villamedia Uitgeverij BV

Uitgever

Dolf Rogmans

Postadres

Villamedia Uitgeverij BV
Postbus 75997
1070 AZ Amsterdam

Bezoekadres

Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Factuurgegevens

Villamedia Uitgeverij BV
Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Contact

redactie@villamedia.nl

Redactie (tips?)

Chris Helt, hoofdredacteur

Marjolein Slats, adjunct-hoofdredacteur

Linda Nab, redacteur

Lars Pasveer, redacteur

Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteur

Rutger de Quay, redacteur

Nick Kivits, redacteur

Sales

Sofia van Wijk

Emiel Smit

Teddy van der Laan

Webbeheer

Marc Willemsen

Vacatures & advertenties

vacatures@villamedia.nl

Bereik

Villamedia trekt maandelijks gemiddeld 120.000 unieke bezoekers. De bezoekers genereren momenteel zo’n 800.000 pageviews.

Rechten

Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van beelden en teksten te achterhalen. Meen je rechten te kunnen doen gelden, dan kun je je bij ons melden.