‘Een tikje minder sensatie is geen overbodige luxe’

Het is een frisse en zonnige lentedag. Met z’n fraaie monumentale villa’s uit de negentiende eeuw ligt het Noord-Groningse Loppersum er rustig en vredig bij. Ook het gemeentehuis baadt in een oase van rust. Dat was wel anders op 17 januari van dit jaar. Dat was de dag dat minister Henk Kamp van Economische Zaken namens het kabinet kwam vertellen dat de gaskraan gedeeltelijk zou worden dichtgedraaid. Wie thuis het live-verslag volgde via RTV Noord of Radio 1, hoorde en zag dat de speech van de minister werd overstemd door joelende boze burgers die hun tractoren vervaarlijk lieten ronken. Zo op afstand leek het op een situatie die wel eens uit de hand had kunnen lopen.

Heeft Albert Rodenboog, sinds 2003 burgemeester van Loppersum, dat zelf ook zo ervaren? ‘De temperatuur was hier behoorlijk hoog opgelopen, zeker omdat niet lang daarvoor bekend was geworden dat aluminiumbedrijf Aldel failliet was gegaan. Een jaar daarvoor was Kamp ook al langs geweest, toen was van het verminderen van gaswinning of compensatie voor de schade van de aardbevingen nog geen sprake. Dus het zat hier best hoog, ja. Heel even was het echt vervelend op die zeventiende januari, dat was toen een groepje mensen door de hekken brak. Gelukkig duurde dat moment kort en keerde daarna de rust terug.’

Door de massaal aanwezige media werden de emoties nog eens extra versterkt, vindt Rodenboog. ‘Dat is geen verwijt, hoor, zo gaat het nu eenmaal. Maar het is wel waar ik mee te maken heb. Ik vind het goed dat de media erbij waren, sterker nog, ik heb RTV Noord gevraagd de faciliteiten voor de persconferentie in de raadzaal te verzorgen, wat ze perfect gedaan hebben. Maar ja, toen ging Goos de Boer, een betrokken journalist van RTV Noord die goed in dit dossier is ingevoerd, naar buiten om allerlei reacties te vragen van de grootste oproerkraaiers en toen dacht ik toch even: Goos, doe dit nou niet. Die jongens zijn alleen maar bezig de boel op te stoken.’

Ruimhartig
De laatste jaren werd het noorden van Groningen geregeld opgeschrikt door aardbevingen als gevolg van de gaswinning in de regio. Het epicentrum bevond zich vaak binnen de gemeentegrenzen van Loppersum. In eerste instantie was de journalistieke belangstelling niet heel groot, maar op een gegeven moment was er een kantelpunt waardoor het onderwerp plotseling op de landelijke politieke en journalistieke agenda kwam te staan. Rodenboog: ‘Op 16 augustus 2012 was er een heftige aardbeving die gevoeld werd tot in de stad Groningen. De volgende dag stond Rienk Kamer van het Radio 1 Journaal om 7 uur ’s ochtends op de stoep van het gemeentehuis. Toen heb ik ervoor gekozen om te zeggen: “Het is genoeg geweest, NAM. Jullie moeten een betere schadevergoeding regelen.” En ik heb het woord “ruimhartig” in de mond genomen. Via de NOS is die boodschap goed aangekomen bij de NAM en de politiek. Sindsdien is er steeds meer publiciteit gekomen.’

Het is taaie materie, die over gaswinning, aardbevingen en de relatie daartussen. Dat de paar honderd aardbevingen die de regio sinds 1986 hebben getroffen, het gevolg zijn van de bodemdaling die wordt veroorzaakt door de gaswinning, daar zijn de deskundigen het nu wel over eens. Maar daar is dan ook zo ongeveer alles mee gezegd. Over zaken als de kracht van mogelijk toekomstige aardbevingen, of de gevolgen van het verminderen van de gaswinning, lopen de meningen flink uiteen. ‘Ik vind dat journalisten over het algemeen behoorlijk adequaat berichten over dit toch ingewikkelde onderwerp’, zegt Rodenboog. ‘Ik zit geregeld aan tafel bij de NAM en de minister, maar ook voor mij is het nog vaak behoorlijk complex. De NOS en RTV Noord coveren dit onderwerp op een nette manier. Ook bij de schrijvende pers zitten mensen die zich al langer met dit onderwerp bezighouden. Wubby Luyendijk van NRC Handelsblad is er al in een vroeg stadium ingedoken en schrijft uitstekende verhalen. Hetzelfde geldt voor Ana van Es van de Volkskrant. Zij stelt kritische vragen, maar zonder sensationele ondertoon.’

Nuance
Bij andere media ligt de sensatie soms wél te veel op de loer, vindt Rodenboog. ‘Dan doel ik vooral op programma’s als Hart van Nederland. Die maken in mijn ogen te eenzijdige items. Kijk, ik sta altijd de media te woord, ik loop daar niet voor weg. Ook voor Hart van Nederland heb ik een keer een interview gegeven na een aardbeving. Ik bereidde me voor en besteedde er een uur van mijn tijd aan. Maar toen ik die avond het item terugzag, bleek ik er uitgeknipt te zijn. Nu is het niet zo dat Albert Rodenboog altijd maar met zijn hoofd op televisie moet, maar ik ben wel degene die de nuance aanbrengt. Nu zag je alleen maar boze burgers en mensen van actiegroepen. En dat geeft toch een eenzijdig beeld van de Groningers, vind ik. Als je naar Hart van Nederland kijkt, lijkt het of ze in Groningen alleen maar schreeuwen en de kont tegen de krib gooien. Mensen als John Lanting van de actiegroep Schokkend Groningen hebben veel media-aandacht gekregen. Ik gun het John, maar op een gegeven moment was ik er een beetje klaar mee – en de mensen hier ook, merk ik. Ze willen rust en weer positief naar de toekomst kijken.’

De focus in de media ligt volgens Rodenboog soms te veel op de emotie. ‘Mensen maken zich ernstige zorgen over hun veiligheid. Terecht. Maar ik had wel het gevoel dat die zorgen groter werden naarmate de individuele gevallen breed werden uitgemeten in de pers. Doordat mensen de angst van anderen zagen, werden ze zelf ook weer banger.’

Een ander punt van kritiek is de keuze van deskundigen. Voorbeeld is een verhaal op NOS.nl, waarin drie deskundigen aan het woord werden gelaten over het besluit van het kabinet om de gaswinning rond Loppersum met 80 procent terug te brengen. Onverantwoord, vonden de deskundigen. ‘Veiligheid gaswinning is een illusie’, luidde de kop. Rodenboog: ‘Ik geef toe dat het lastig is om de juiste deskundigen te kiezen bij dit onderwerp. Er zijn er veel en iedereen vindt wat anders. Tegelijkertijd zijn er de afgelopen tijd in opdracht van minister Kamp veertien onderzoeken gedaan naar de gaswinning in deze regio. En de drie deskundigen die de NOS had gevraagd voor dit interview, zijn niet alleen nogal omstreden, maar ook geen van allen betrokken bij die onderzoeken. Het zijn van die zelfbenoemde professoren die zeggen dat het alleen maar erger wordt. Een van hen was Adriaan Houtenbos, oud-ingenieur van de NAM. Hij was ook de man die voorspelde dat we eind 2013 nog een klapper van 5 of 6 op de schaal van Richter zouden krijgen. Nou, als we dat werkelijk voor de kiezen krijgen, dan blijft er geen huis overeind staan. Die voorspelling kwam in de media, dus maakten veel mensen zich weer grote zorgen. Maar die voorspelde zware aardbeving in 2013 kwam dus helemaal niet, maar daar lees je dan niets meer over.’