De week van Margriet Brandsma; waarin ‘De heks van Anjum’ advocaat Acda aan het denken zet

Het was voor voormalig NOS-correspondent (Duitsland) Margriet Brandsma een spannende week vanwege de verschijning van haar boek ‘De heks van Anjum’, een reconstructie van een destijds geruchtmakende moordzaak, waar ze drie jaar aan werkte.

Media doken erop, Brandsma werd benaderd met nog weer nieuwe tips over de zaak en de advocaat van Marianne van der E. liet haar weten op grond van haar bevindingen een herziening van de zaak aan te vragen. Tegen Villamedia zegt hij desgevraagd ‘te kijken naar de wettelijke mogelijkheden’ hiervoor.

Nog deze maand neemt hij een beslissing. ‘De juridische procedures hierin zijn wel lastig, temeer omdat Marianne dood is. Maar als de mogelijkheid er is zou ik het zelfs onbezoldigd willen doen, ten behoeve van eerherstel van mijn voormalig cliënt. Wat er ook uitkomt: ik ben Margriet Brandsma nu al erkentelijk voor haar onderzoek’, aldus Acda.

Ik denk aan een podcast als vervolg, want waargebeurde misdaad en podcast zijn hele grote vrienden

De moordzaak trok een aantal jaren geleden Brandsma’s aandacht toen ze regelmatig het dorp Anjum bezocht om er boodschappen te doen. Een deel van de winter woont ze namelijk in de boerderij van een familielid die daar in de buurt ligt. ‘Ik kwam daar iemand tegen die me weer herinnerde aan de “heks” – de vrouw die werd verdacht van de dubbele moord - en hoe dat destijds allemaal was gegaan. De zaak trok 25 jaar geleden al heel veel aandacht vanwege het a-typische karakter: een hoog opgeleide vrouw van begin vijftig die twee jongere mannen vermoordt. Dat is in de geschiedenis nog niet vaak voorgekomen. Het gesprek in het dorp liet me niet meer los. Ik heb daarna geprobeerd met Marianne van der E. in contact te komen. Kort nadat ze antwoordde dat ze dat wel wilde overleed ze. Ik heb haar dus nooit gezien of gesproken.’

Hoe ben je te werk gegaan?
‘Marianne van der E. had via haar advocaat ook laten weten dat ze er geen bezwaar tegen had dat ik haar politiedossier kreeg. Zelf had ze een archief van jewelste, omdat ze tot het einde toe bezig was met eerherstel voor haarzelf. Voordat na haar overlijden haar huis werd ontruimd heeft een vriend van haar dit nog veilig kunnen stellen. Die vriend nam contact met mij op en zei dat ik als ik dat wilde inzien ik bij hem in de schuur kon komen kijken. Ze bleek alles in drievoud bewaard te hebben; alle verslagen van rechtbankzittingen, de verhoren van getuigen, het technisch onderzoek en veel meer. En ook het rapport van het psychisch onderzoek dat ze kreeg in het Pieter Baan en een grote rol heeft gespeeld in de zaak. Al die stukjes informatie maakten dat ik ondanks dat ze niet meer leeft een redelijk compleet beeld kreeg van wat er in ieder geval feitelijk is gebeurd.’

Wat heb je boven tafel gekregen?
‘Dat er vanuit het OM destijds een verkeerde voorstelling van zaken is gegeven. Een voorbeeld? De officier van justitie stelde tijdens het proces dat twee mannen in de avond van 24 december 1997 naar de politie zijn gestapt omdat ze het met hun geweten niet konden verenigen dat ze weet hadden van een dubbele moord. Ze zouden spontaan aangifte hebben gedaan. Ja, dat is gewoon niet wáár. En dat toont mijn boek vrij overtuigend aan.’

Was er sprake van tunnelvisie?
‘Dat heb ik de voormalige advocaten van Marianne - de gebroeders Anker - ook voorgelegd, waarop Willem Anker zei: “Ja tunnelvisie, dat woord gebruiken wij niet want dat is niet goed voor de sfeer. Wij zeggen: het OM heeft eerst geschoten en toen de roos getekend.”’

Smaakt het naar meer, dit soort speurwerk?
‘Ja, eigenlijk wel. Maar dan denk ik aan een vervolg op deze zaak. Niet een nieuw boek, maar een podcast. Want waargebeurde misdaad en podcast zijn hele grote vrienden. Er is nu een aantal nieuwe dingen boven tafel gehaald, die hopelijk leiden naar nieuw onderzoek. Zo wordt uit het politiedossier duidelijk dat zaken die Marianne’s schuld hadden kunnen ontkrachten niet zijn onderzocht. Het handvat van hamer waarmee een van de slachtoffers is gedood is bijvoorbeeld niet op DNA onderzocht.’