mgm nvj maart

— dinsdag 8 juni 2010, 15:52 | 2 reacties, praat mee

De Roomse logica van de Volkskrant

De foto stond op maandagochtend 7 juni over vier volle kolommen op de voorpagina van de Volkskrant: een stralende premier Balkende in een zwart T-shirt met de opdruk ‘Fuck drugs!’. Die tekst had beter kunnen luiden: ‘Fuck de Volkskrant’ - vindt Kees Schaepman - want naast die foto stond een éénkolommertje met een rectificatie: ‘Koopkracht ouderen bij CDA, D66 op peil’. Twee dagen eerder had hetzelfde blad het tegenovergestelde beweerd. Helaas: rekenfoutjes!

Laatste wijziging: 14 juni 2010, 11:19

Alexander Pechtold uitte zijn woede op zijn weblog. De krant had politiek bedreven met foute voorlichting! Hoofdredacteur Pieter Broertjes bood naar aanleiding van die kritiek excuses aan. Op pagina 2 ging het ochtendblad in een achtergrondartikel nog eens door het stof: ‘De krant wijt de fouten aan de hoge tijdsdruk, en rekent zichzelf de daardoor ontstane onzorgvuldigheid aan’.

Met een logica die ik niet anders dan Rooms kan noemen, weet de Volkskrant uit die pijnlijke blunder toch nog voor iedereen een les te trekken: ‘De felle kritiek op het onderzoek toont eens te meer aan hoe gevoelig deze materie is, zeker enkele dagen voor de verkiezingen’.
Ja – haal je de koekoek!
Dat hadden Broertjes en zijn redactie toch kunnen en moeten weten. En als ze het niet al wisten, dan kan het geruzie tussen politici en makers over de EO/Netwerkuitzending met een huilende bijstandsmoeder hen toch moeilijk ontgaan zijn.
Bovendien heeft de Volkskrant ervaring met de impact van canards in verkiezingstijd.
Diezelfde krant publiceerde namelijk, midden in de vorige landelijke campagne, de pseudo-onthulling dat Nederlandse officieren Irakezen gemarteld zouden hebben (17 november 2006).

Ook toen werd er een les getrokken -  daar vindt de Volkskrant zichzelf gelukkig nooit te oud voor. Journalist John Jansen van Galen en jurist Germ Kemper werden ingezet om uit te zoeken hoe de krant zich zo pijnlijk had kunnen verstappen. En om toekomstige schade aan de geloofwaardigheid te beperken, zou de Volkskrant een werkgroep formeren. Die zou een protocol opstellen met regels over hoe de krant voortaan om zou gaan met primeurs.
Dat protocol moet nu klaarblijkelijk dus alweer geactualiseerd worden.

In het geval van de martelmisser ging het om onderzoeksjournalistiek. Verslaggever Jan Hoedeman had een stevig verhaal in handen over misdragingen door Nederlandse militairen in Irak. Iedere onderzoeksjournalist weet dat, juist als je een scoop denkt te hebben, terughoudendheid geboden is. Anders loop je het risico jezelf in de voet te schieten. Door zonder aanhalingstekens over ‘martelingen’ te schrijven, moest de Volkskrant ook toen al direct na publicatie inbinden.

Hoofdredacteur Pieter Broertjes had de term ‘marteling’ in het verhaal van Hoedeman zelf ook ‘te heftig’ gevonden, schrijven Jansen van Galen en Kemper in hun rapport. Maar hij liet de kwalificatie staan, omdat hij anders door zijn redactie ‘voor gek’ verklaard was. Zo werd de krant slachtoffer van te grote gretigheid om te publiceren, van tunnelvisie en van gebrek aan eensgezindheid bij redactie en hoofdredactie. Mooi natuurlijk, dat daarop een onderzoek, een rectificatie en een volgden. Maar het schaap bleef verdronken. Zo een miskleun door een groot en gezaghebbend medium, berokkent de hele journalistiek schade.

Dit keer is de rekenfout gemaakt door onderzoeksbureau Nyfer, dat zichzelf daarmee geen dienst bewijst. Het is, helaas, een beetje mode geworden bij media om eigen onderzoek te vervangen door opdrachten aan derden. Maar ook als een krant er zelf voor kiest zich tot een assemblagebedrijf om te vormen, blijft de redactie verantwoordelijk voor het eindproduct – zoals Toyota verantwoordelijk blijft voor ondeugdelijke gaspedalen.

De redactie van de Volkskrant erkent die eindverantwoordelijkheid ook, al is dat pas in de laatste regels van het achtergrondartikel op pagina 2. In de door Pieter Broertjes ondertekende rectificatie op de voorpagina staat alleen de toezegging dat aan Nyver is gevraagd ‘alle berekeningen nogmaals tegen het licht te houden’. Dan hoeft de redactie zelf daar verder geen handen aan vuil te maken.
Zo wordt opnieuw de verkeerde put gedempt

Kees Schaepman is freelance journalist

Bekijk meer van

Tip de redactie

Logo Publeaks Wil je Villamedia tippen, maar is dat te gevoelig voor een gewone mail? Villamedia is aangesloten bij Publeaks, het platform waarmee je veilig en volledig anoniem materiaal met de redactie kunt delen: publeaks.nl/villamedia

Praat mee

2 reacties

jan de vries, 9 juni 2010, 10:06

Of zoals ik maandag al op mijn weblog schreef:

Een paar weken geleden was de Nederlandse journalistiek plotseling in rep en roer. De Telegraaf plaatste een interviewtje met Ruben, de jongen die het vliegtuigongeluk in Tripoli overleefde. Het grote mensenjournaal liet foto’s van de jongen zien.

Waarom weet ik niet, maar opeens gaf mijn beroepsgroep blijk van zelfreinigend vermogen. Er werden her en der discussiebijeenkomsten georganiseerd om over journalistieke ethiek te praten en er waren te weinig boetekleden om aan te trekken.

Zaterdag gaf het Volkskrantje een beeld van onze koopkracht in de komende jaren. Een verdomd ingewikkelde kwestie waar het CPB zich niet aan brandde. Het onderzoeksbureau Nyfer was minder terughoudend en leverde de krant in een paar dagen tijd materieel voor een ronkend hoofdartikel. Conclusie: we zijn met links beter af dan met rechts.

Wat blijkt vandaag? Nyfer heeft belangrijke fouten gemaakt. We zijn met rechts helemaal niet zoveel slechter af. De krant is niet flauw en rectificeert ruimhartig. Alleen de mensen die slechts op zaterdag een Volkskrantje kopen lopen nu met een verkeerd beeld in hun hoofd.

De krant “wijt de fouten aan de hoge tijdsdruk en rekent zichzelf de daardoor ontstane onzorgvuldigheid aan”. Beter kun je de achilleshiel van de hedendaagse journalistiek niet verwoorden.

De vraag is nu wanneer de volgende nationale journalistieke discussiebijeenkomst wordt uitgeroepen om te voorkomen dat een heel volk op het verkeerde been wordt gezet met een rijtje cijfers. Ik denk niet dat die er komt. De vraag of wij of ouderen over tien jaar hun boodschappen nog kunnen betalen spreekt minder tot de verbeelding dan de foto van een jongetje in een ziekenhuis.

J.C. Roodenburg, 10 juni 2010, 16:22

Mooie analyse van Kees. Geldt niet alleen voor de Vk, maar ook voor AD en De T. Je moest eens weten hoeveel blunders er bij kranten (ook op redio en tv!) worden begaan in hun publicatiedrift en bij ‘cowboygedrag’ van collega’s. Het probleem is dat op een redactie niemand elkaar de wrange waarheid durft te vertellen! Dat constateer ik na heel veel jaren ervaring op redacties van dagbladen.

Colofon

Villamedia is een uitgave van Villamedia Uitgeverij BV

Uitgever

Dolf Rogmans

Postadres

Villamedia Uitgeverij BV
Postbus 75997
1070 AZ Amsterdam

Bezoekadres

Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Factuurgegevens

Villamedia Uitgeverij BV
Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Contact

redactie@villamedia.nl

Redactie (tips?)

Chris Helt, hoofdredacteur

Marjolein Slats, adjunct-hoofdredacteur

Linda Nab, redacteur

Lars Pasveer, redacteur

Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteur

Rutger de Quay, redacteur

Nick Kivits, redacteur

Sales

Sofia van Wijk

Emiel Smit

Teddy van der Laan

Webbeheer

Marc Willemsen

Vacatures & advertenties

vacatures@villamedia.nl

Bereik

Villamedia trekt maandelijks gemiddeld 120.000 unieke bezoekers. De bezoekers genereren momenteel zo’n 800.000 pageviews.

Rechten

Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van beelden en teksten te achterhalen. Meen je rechten te kunnen doen gelden, dan kun je je bij ons melden.