HP/De ‘Fortuynbode’: 5,9

Vorig jaar zat namelijk ook al ‘Het beste uit 100 jaar Haagse Post/De Tijd/HP/De Tijd’ bij het kerstnummer. Nu gaat het blad dus op herhaling. Goed voor de verkoopcijfers, want de lezer is dol op zulke cadeautjes. Deze keer wil Kellerhuis dat alle oud-hoofdredacteuren van HP/De Tijd hun favoriete verhalen aanwijzen. Die gaat hij dan bundelen. Prima idee, maar ik twijfel over deelname. Dat heeft iets met de nogal wonderlijke gang van zaken rond mijn vertrek in 2013 te maken. Wel ben ik reuze benieuwd welke stukken uit de ‘Fortuynbode’ er in de bijlage komen.

Of Henk Steenhuis ergens spijt van heeft? Absoluut niet. Of eigenlijk toch wel. De man die van 2000 tot 2008 mijn hoofdredacteur was bij HP/De Tijd had ‘nog harder moeten zijn jegens de gelovigen van de linkse kerk’, vertelde hij me laatst. ‘Maar wel met humor. Ik wilde bijvoorbeeld Theo van Gogh terughalen als columnist. Helaas was adjunct Gerard Mulder tegen.’

De ‘Fortuynbode’ heette HP/De Tijd destijds in de grachtengordel. Bijna wekelijks kregen we er - naar een substantieel deel van de redactie vond volkomen terecht - van langs. John Jansen van Galen (ex-Haagse Post) sprak in Het Parool van ‘een weekblad voor rancuneuze kleinburgers’. NRC Handelsblad had Elsbeth Etty (nader commentaar overbodig) en ook Joost Zwagerman was woest. Op 6 oktober 2000 schreef hij in de Volkskrant: ‘De media, HP/De Tijd voorop, zwelgen in de goochelact met stropdas-voor-de-mond van Pim Fortuyn. Die lacht zich rot; hij heeft weer wat goodwill gekweekt voor de bruinhemden die zijn slippen dragen.’ Maar zie: diezelfde Zwagerman - kort voor zijn zelfmoord nog indringend geïnterviewd door Kellerhuis - zou in de jaren na de aanslag op Fortuyn zeer realistische stukken over de multiculturele samenleving gaan schrijven.

Ook interessant: oud-HP/De Tijd-redactrice Annejet van der Zijl die 23 augustus in Zomergasten verzuchtte dat Fortuyn ‘toch gelijk had’. ‘Toen zag ik dat niet.’ Het is iets dat ik de laatste jaren meer ex-collega’s heb horen zeggen.

In de bovenkamer van toenmalig columnist Jan Kuitenbrouwer ging het net even anders, blijkt uit zijn Zomergasten-tweets. De eerste: ‘Dat was de kracht van Fortuyn: dat hij zag dat de economische achterstelling & emancipatie van minderheden prioriteit moet zijn.’ Vervolgens: ‘Helaas kwam toen de sociaaldemocraat Paul Scheffer die het probleem cultureel definieerde.’ Tweet nummer drie: ‘Wij zitten nu met de gevolgen van (mede) Scheffers onjuiste analyse.’ Juist, zo kan inzicht dus óók voortschrijden. Helaas voor Kuitenbrouwer wordt de knoeier Scheffer nog altijd vrij serieus genomen. Eind september interviewde ik hem voor Het Financieele Dagblad, over de vluchtelingencrisis. Het werd - met excuses voor de borstklopperij - het meest gedeelde FD-artikel ooit.

Niemand verafschuwde de ‘Fortuynbode’ meer dan Steenhuis’ voorganger Bert Vuijsje. Ik vroeg hem wat hij nou de állerergste artikelen vond. Vuijsje noemde er één bij naam: ‘Er is iets mis met de islam’ van Paul Frentrop, van vlak na de aanslagen van 11 september 2001. Ik heb het essay herlezen. Naar de huidige maatstaven is het een vrij beheerste analyse. Maar Frentrop vraagt zich wel af of we een religie die superioriteit en intolerantie jegens andersdenkenden predikt niet zouden moeten verbieden. Dat kan helemaal niet, dat wist Frentrop best. Maar mag je de moraliteit van de islam ter discussie stellen? Onderbouwd? In een opinieblad? Toen dus nog niet.

Vreemd vond ik wel dat HP/De Tijd - een poging tot bijsturing? - eerst heel erg vóór Ayaan Hirsi Ali was en daarna opeens tegen. Mede vanwege dat ‘journalistieke opportunisme’, zoals hij het betitelde, nam Frénk van der Linden jaren later boos ontslag als Parool-medewerker toen Steenhuis daar adjunct-hoofdredacteur werd.

‘Opportunisme? Welnee, ik had gewoon moeite met Hirsi Ali’s woedende gebeuk op islamieten’, legde Steenhuis me laatst uit. ‘Dat fanatisme typeert gelovigen. Daarom heb ik ook zo’n hekel aan milieufanatici.’ Ook dat zag je duidelijk terug in de kolommen van de ‘Fortuynbode’.

Een van meest verhelderende artikelen uit die tijd vond ik het onderzoek van collega Astrid Theunissen naar de woonsituatie der Amsterdamse notabelen. Een onthutsend groot aantal hooggeplaatsten die ambtshalve belangrijke zaken als multiculturele verdraagzaamheid propageerden, bleek zelf in witte bakfietswijken - en vaak buiten de hoofdstad - te resideren. Het was het soort hypocrisie waar ik in mijn mediarubriek De Kring graag de zaklantaarn op zette. Ook Bert Vuijsje woonde bepaald niet in de Kolenkitbuurt.

Ik vond hem vaak hard en cynisch, die ‘Fortuynbode’. En we waren veel te pro-Bush. Maar ik vind het gegeven dat HP/De Tijd dingen zag die andere media nog niet zagen/wílden zien toch net even belangrijker.

PS Tom, zet vooral Astrids verhaal over het tragische leven van wijlen PvdA-talent Edith Mastenbroek in je kerstbijlage. En Caspar Janssens profiel van Nico Dijkshoorn, dat ook.