Coach Jolan Douwes over digitale prikkels

Tweets, push-berichten, apps, mails, websites, LinkedIn en Messenger - volgens een recente Europese studie bezwijkt de helft van de ondervraagde journalisten bijna onder de informatiestroom. Sommigen negeren hun vollopende mailbox, anderen dempen alle geluiden. Weer anderen klimmen ’s nachts uit bed om toch nog even op de mobiel te kijken. Verslavend gedrag, ik moet bekennen dat ik dat laatste ook wel eens doe.

Het gevoel altijd ‘aan’ te (moeten) staan, komt ook ter sprake tijdens het debat ‘Gevloerd! Hoe burn-out is de journalistiek?’ De Stichting Vrouw en Media organiseerde deze bijeenkomst begin december in Amsterdam. ‘Ik voel me bijna schuldig als ik niet reageer in de Whatsapp-groep van het werk’, zegt een redactrice in de zaal.

Op de vraag wie er in zo’n groep zit, schieten de handen in de lucht: eenderde van de zestig aanwezigen overlegt regelmatig met collega’s via Whatsapp. Een medewerkster van LINDA. vertelt dat de redactie is overgestapt op de werk-app Slack, omdat privé en werk bij Whatsapp meer door elkaar lopen. Een ander heeft met haar collega’s afgesproken dat ze buiten werktijden alleen contact zoeken over urgente zaken.

‘Dat laatste vind ik een goede ontwikkeling’, zegt NRC-redacteur Wouter van Noort. Vorig jaar verscheen zijn boek ‘Is daar iemand?’ over de invloed van de smartphone. Sindsdien experimenteert hij met ‘digitaal minimalisme’. Zijn push-berichten staan uit en alleen de noodzakelijke apps zijn te vinden op zijn smartphone - ‘in de meest saaie, kleurloze mapjes om maar niet te veel afgeleid te worden’.

Van Noort juicht toe dat journalisten afspreken elkaar buiten werktijd niet te bestoken met berichten. Hij is geen voorstander van richtlijnen die van bovenaf worden opgelegd. ‘Het werkt beter als collega’s met elkaar gedragsregels opstellen. Mij lijkt het heel verstandig om samen paal en perk te stellen aan de digitale prikkels. Je moet elkaar ook rust gunnen.’

In Frankrijk hebben werknemers sinds 2017 het recht om offline te zijn. ‘We overschatten hoe erg het is om onbereikbaar te zijn’, zegt de NRC-redacteur. ‘Sinds kort zit ik in een Whatsapp-groep over het hoofdredactionele commentaar. Dat is een van de meest actieve app-groepen op de redactie. Als ik even niet oplet, staan daar twintig ongelezen berichten in. Maar waarom zou ik overal op reageren?’

De NRC-redactie heeft kort geleden een Slack-cursus gevolgd. Van Noort vindt de tool een goed alternatief voor Whatsapp, omdat er meer opties zijn voor het ontvangen van berichten. Wie buiten werktijd geen pings wil horen, kan dat instellen. ‘Het nadeel is wel dat je nog een kanaal hebt om elkaar te bereiken.’

Belangrijk is de rol van de leidinggevenden. Als zij buiten werktijd bovenop hun medewerkers blijven zitten, dan voelen die weer de druk om te reageren. Uit onderzoek blijkt dat de chef het goede voorbeeld moet geven. Doet Marieke Bakker dat? Zij geeft leiding aan NOS 24, de afdeling die verantwoordelijk is voor het laatste nieuws op NOS.nl, app en radio.

‘Ik heb hier goed over nagedacht, toen ik aan deze functie begon. Wat verwacht ik van mijn mensen en wat verwacht ik van mezelf? Bewust app of mail ik mensen die geen dienst hebben alleen over urgente zaken. De telefoon pak ik alleen als het dringend is. En dan weten medewerkers ook: ik moet opnemen, want er is wat aan de hand.’

Marieke Bakker zit niet in alle Whatsapp- of mailgroepen van  haar redactie. Collega’s weten dat ze haar moeten cc’en als ze haar ergens bij willen betrekken. ‘Dan reageer ik ook direct. Mobiel ben ik dag en nacht, ook in het weekend, bereikbaar. Dat voelt niet als stress, juist als geruststelling als ik niets hoor.’

Bakker heeft nog geen klachten gekregen over te veel digitale prikkels bij haar redacteuren. ‘Maar binnenkort heb ik weer jaargesprekken. Ik heb me na het debat van Vrouw en Media voorgenomen om dit onderwerp op de agenda te zetten.’