Chris Bakker pingpongde heen en weer tussen Groningen en Brabant, maar is nu op z’n plek bij Omroep Brabant

Een paar dagen geleden vierde hij nog carnaval met z’n collega’s van de omroep. Hoe is dat, als Noorderling? Een cultuurkloof?

‘In Eelde, een klein dorp onder Groningen waar ik vandaan kom, vieren we de bloemencorso. Het lijkt eigenlijk best veel op elkaar: met z’n allen zuipen in een tent. Alleen wordt er hier iets meer aandacht aan de verkleding besteedt…’

Verkapt dienstverband
Bakker werkte in Groningen als freelancer – ‘eigenlijk een verkapt dienstverband’ – bij RTV Noord. De journalistieke wereld is klein in het Noorden, dus besloot hij verder te kijken en werkte hij een tijdje als freelancer voor EenVandaag. Dat was aanpoten: ‘Had ik tot 23 uur avonddienst bij Noord – en dat liep nog wel eens uit, pakte ik de volgende ochtend de allereerste trein naar Hilversum.’

Je moet élke dag een nieuwsverhaal aanleveren

Dat werkte niet zo lekker in praktijk. Dus ging hij als stadsverslaggever voor het Dagblad van het Noorden aan de slag. Maar waar hij bij RTV Noord naast ‘bureaudienstjes’ ook nog tijd had voor zijn eigen thema’s en onderwerpen, werd hij bij de krant geacht om achter het nieuws aan te gaan.

‘Je moest élke dag een nieuwsverhaal aanleveren. Natuurlijk is verslaggeving leuk, maar ik ontdekte langzaamaan dat ik het leuker vond om onderzoek te doen naar de verhalen áchter de nieuwsfeiten.’

Zo stuitte zijn oog op een vacature voor onderzoeksjournalist bij Studio 040, de lokale omroep van Eindhoven. Zijn allereerste werkdag bij de omroep in Eindhoven viel op 1 maart 2020 – een paar dagen later ging het land op slot en zat Bakker noodgedwongen thuis in zijn nieuwe woonplaats.

Desondanks probeerde hij er het beste van te maken. ‘Op een gegeven moment was er een bestuurscrisis in het gemeentebestuur van Waalre, een klein dorp onder de rook van Eindhoven. Het hele gemeentebestuur was opgestapt, maar het was onduidelijk wat er precies aan de hand was.’

Met dank aan bronnen wist hij de rel te reconstrueren. Algauw hingen er woedende ambtenaren en bestuurders aan de telefoon: hoe kón Bakker dat weten? Het liet hem even twijfelen aan zichzelf. ‘Ik kreeg appjes en telefoontjes van regionale en landelijke collega’s. Het is fijn dat we een beetje voor elkaar klaarstaan.’

Livestream
Bakker verkreeg landelijke bekendheid met zijn livestream van het coronaprotest in Eindhoven in januari van 2021, waarbij relschoppers voor honderdduizenden euro’s aan schade maakten en de Mobiele Eenheid het protest alleen uiteen kon slaan met traangas en waterkanonnen. Er werden ruim 200 mensen gearresteerd, supermarkten werden geplunderd, de schade aan het treinstation was zo groot dat de NS het treinverkeer staakte. Er werden scooters en fietsen in brand gestoken, relschoppers bestookten de politie met alles wat los en vast zat. De stad was nadien een ‘ravage’.

Ik ga gewoon en zie wel waar ’t eindigt

Te midden van dit alles stond Bakker, met slechts een telefoon in zijn hand. De livestream trok honderdduizenden kijkers – misschien ook omdat Nederland grotendeels thuis zat. ‘Ik dacht: ik ga gewoon en zie wel waar ’t eindigt’, blikt hij nuchter terug. Bij aankomst was Bakker herkenbaar als journalist met camera-apparatuur en zichtbare perskaart, maar de demonstranten lieten meteen al weten dat hij niet welkom was.

Baldadigheid
‘Mijn politieperskaart stak ik maar wat dieper in mijn jas.’ De relschoppers werden door de politie naar één plek gedreven, toevallig precies de plek waar Bakker stond. ‘Het was pure baldadigheid. Ze gooiden stenen naar de politie en zeiden dan: “Nou, waar gaan we nu naar toe?”. Hij zag ‘kleine dingen waar rook uit kwam’ - dat bleek uiteindelijk het traangas Een flight or fight scenario: wat doe je? ‘Ik heb veel paintball gedaan’, lacht Bakker cynisch. ‘Je kan je afvragen wat paintball hiermee te maken heeft, maar het leert je erg alert te zijn op je omgeving.’

Hoewel Bakker niet geheel vooraan stond, stoven de relschoppers weg na de inzet van het traangas. Dus kreeg hij de volle lading in z’n gezicht. Hij lacht er nu om, maar erg grappig is het natuurlijk niet. ‘Je moet het kunnen relativeren. Gelukkig had ik een héle grote fles water bij mij.’

Stoïcijns
Met de nodige tegenzin maakte hij vervolgens vox popjes van de relschoppers – ‘de redactie wilde weten wat hen dreef’. Bakker had er initieel geen zin om de “demonstranten” ‘leeg te laten lopen’, maar zijn stoïcijnse manier van interviewen was op Twitter een hit en trok zo’n 450.000 kijkers en haalde vele talkshows.

‘Eén van die vrouwen zei dat ik voor de rechter zou komen. Ik probeerde er nog een gesprek van te maken, maar we spraken vooral langs elkaar heen. Maar uiteindelijk wilde ik wel weten wat haar nou bewoog.’ Achteraf wilde Bakker de vrouw nog interviewen om -met de kennis van nu – terug te blikken, ‘helaas’ had zij daar geen behoefte aan.

Het werk van Bakker bij Studio 040 werd, net zoals veel onderzoeksplekken op redacties, gedeeltelijk gesubsidieerd via het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek. Die subsidies worden voor één jaar gegeven, en de onzekerheid ervan – wel of niet verlengen? – knaagde aan Bakker.  Toen klopte de Groningse lokale omroep OOG op de deur: of hij geen onderzoeksredactie wilde opzetten in Groningen?

‘Vastigheid’
In Groningen was er ook geen vooruitzicht op ‘vastigheid’ voor de lange termijn, maar met de manier waarop het was ingestoken kon het waarschijnlijk wel een paar jaar duren. Dus toog hij weer terug naar het Noorden. In Groningen stortte hij zich op (verborgen) armoede in de stad en trainde hij collega’s op onderzoeksjournalistiek. Het thema leende zich voor veel Wob-verzoeken, waardoor Bakker langzaamaan een expert werd in het verzoeken van de overheid om het openbaar maken van informatie.

Een Wobverzoek schrijf je in vijf minuten, maar hij leerde gericht te zoeken. ‘Als je met een bazooka op een vogeltje schiet, krijg je een enorme bak informatie waar je je doorheen moet ploegen. Je leert gericht vragen te stellen.’

Het nadeel aan het uitvoeren van onderzoeksjournalistiek op een kleine redactie, zoals bij Oog en Studio 040, is dat je veel op je eigen bordje krijgt. ‘Dat zag ik ook bij bijeenkomsten van het Stimuleringsfonds. Bij regionale en lokale omroepen moeten er vier, vijf onderwerpen in één uitzending. Eén onderwerp kost al weken en maanden aan onderzoek. Groningen is daarnaast nog best groot, ik sprak met zo’n zestig mensen. Het kost veel tijd om contacten op te bouwen en gesprekken te voeren.’

Uitwaaien
De onderzoeksredactie van Omroep Brabant had wél een plek met uitzicht om er langer te kunnen blijven voor Bakker, en niet al het werk kwam op z’n bordje terecht. En ja, ze keken wel een beetje vreemd op bij het sollicitatiegesprek: “Hoi, ik kom uit Groningen en ik wil hier graag komen werken”. Maar Bakker voegde daar aan toe dat hij graag in Den Bosch wil gaan wonen.

Over enkele dagen betrekt hij een huurwoning in zijn nieuwe woonplaats. Tot die tijd “woont” hij in een hostel in Eindhoven – ‘deels vergoed door de omroep’ – en werkt hij gedeeltelijk vanuit huis, op drieënhalf uur treinen van de redactie. Zo werd de Groninger een Brabander.

Samenwerking
Bij Omroep Brabant zit de onderzoeksredactie weliswaar op een andere verdieping, maar de nieuws- en onderzoeksredactie zijn sterk met elkaar verweven. Men weet van elkaar wat men aan het doen is. In de vergadering van de televisie-uitzending ontdekte Bakker dat er bijvoorbeeld veel autobanden in de fik worden gestoken – hij bracht in kaart hoeveel dan precies.

Als onderzoeksjournalist heeft Bakker nét ietsje meer afstand tot de dagelijkse praktijk dan zijn nieuwscollega’s, en dat is wel zo handig. Sommige gemeenschappen zijn erg klein, iedereen kent elkaar, maar Bakker heeft geen persoonlijke connecties. ‘Ik kom van buiten, ik ken de Brabantse gevoeligheden en cultuur niet goed’, lacht hij.

Anderzijds past hij zich snel aan. ‘Tijdens mijn studententijd zat ik een halfjaar in Estland en Suriname voor studie en stage. Daar aarde ik ook goed, dus waarom in Brabant niet? Ik stond gisteren op het carnaval met bier. Misschien kan ik als nuchtere Groninger wél vragen: “Wat is hier nou écht aan de hand?”.’ Juist omdat Brabant zo groot en divers is kan hij zich op diverse thema’s en onderwerpen storten. ‘Brabant is één grote speeltuin…’