Botte Jellema: ‘Waarom ik van Twitter af ben’

Sowieso hier om: NPR en BBC worden belachelijk behandeld door Elon Musk, die niet voor onafhankelijke journalistiek kiest, maar op een bepaalde manier voor fake news. Het platform is van het padje af.

Ik heb ook drie eigen redenen, die neerkomen op het gebrek aan moderatie in het algemeen; dat extreemrechts de overhand krijgt; en dat een aantal mensen misbruik maakt van de dynamiek die Twitter faciliteert.

Het is zorgelijk dat Twitter is afgegleden naar dit niveau, en ik kan soms echt mijn ogen niet geloven wat er zonder terughoudendheid wordt geschreven. De vragen die ik dan moet beantwoorden zijn of ik daar onderdeel van wil zijn, of ik dit wil zien (zonder er iets tegen te kunnen doen), en wat ik er aan heb. Inmiddels heb ik het antwoord op die vragen.

Moderatie
Dat begint met de eerste reden: gebrek aan moderatie. Een recent voorbeeld is deze tweet:

Satanisten club coc.

— @Prof.Alfredi (@ShibaaaToMoon) April 9, 2023

Geschreven op 10 april 2023, als reactie op een tweet van COC Nederland waarin ze het verbranden van een regenboogvlag en het bedreigen van LHBTI-jongeren in Eindhoven veroordelen. Anti-homogeweld, en deze anonieme twitteraar meende dat het nodig was om het COC een satanistenclub te noemen (de spatie is irritant, de tweet onvergeeflijk).

Ik heb deze tweet op 11 april gerapporteerd. Ik rapporteerde meer reacties onder de COC-tweet op die dag, en op alle rapporten kwam binnen twee dagen een beslissing. Op deze niet. Na een week was er nog steeds geen reactie. Dan heeft het ook geen zin meer. Het maakt dan op de schrijver ook geen indruk meer als het wordt weggehaald. Dit soort tweets moeten natuurlijk binnen drie seconden weggehaald worden. En eigenlijk nooit worden geschreven.

Ik vind dit illustratief voor hoe Twitter momenteel is. En ik vind het zorgelijk dat dit soort teksten niet alleen worden bedacht, geschreven en geplaatst, maar dat ze daarna ook publiekelijk zijn te lezen, alsof het de normaalste zaak van de wereld is. Het is bespottelijk, en er is geen sociale situatie te bedenken waarin dit normaal is.

Dat moderatie nodig is als je comments open gooit op internet, wisten we twintig jaar geleden al. Twitter weet dit ook maar al te goed, maar onder leiding van een wereldvreemde dwaas is dat gevoegelijk overboord gegooid.

Alles voor de likes, voor de zelfbevestiging en voor de eigen ‘waarheid’. Ze gaan over lijken, kijken nooit terug, sturen hun bloedhonden op je af, en er op aangesproken duiken ze weg.

Giftige plek
De tweede reden is daar aan verbonden, en die kan ik ook illustreren. De NOS (en NOS Stories) publiceerde op 17 april 2023 een verhaal over extreemrechtse kanalen op sociale media, en de gevolgen voor jongeren die dit zien. Het is een degelijk verhaal, dat is gemaakt op basis van eigen onderzoek en informatie van deskundigen en inlichtingendienst AIVD. De conclusie is helder en zorgelijk: de dreiging vanuit extreemrechts neemt toe.

NOS-journalist Joost Schellevis plaatste een tweet over dit verhaal. En, ja hoor, de reacties er onder waren extreemrechts, met bovendien ongefundeerde aanvallen op het gedegen journalistieke werk van de NOS. Onder het filmpje van de NOS op YouTube gebeurde exact hetzelfde trouwens. Het was voor Joost reden om te concluderen dat hij niet langer op Twitter wil zitten.

Dit verhaal (zie vooral ook de comments) was voor mij de druppel: ik stop met Twitter.

Bijna 16 jaar volgemaakt. Het was leuk. Tot ziens 👋

— Joost Schellevis (@Schellevis) April 18, 2023
Ik zie de extreemrechtse berichten echt veel te veel op Twitter. Tegen extreemlinks? Tot uw dienst, maar kunnen we hier even beginnen. Twitter is een giftige plek geworden. Dit is niet nieuw, maar het wordt erger, en kan beïnvloedbare mensen aanzetten tot extremistisch gedachtengoed, of erger. Onderzoek na onderzoek wijst uit dat dit uit de hand loopt, en Twitter doet niets. Of eigenlijk doet Twitter wel iets: namelijk het erger maken.

Misbruik van dynamiek
De derde reden is het misbruik van tweets van anderen door twitteraars met veel en fanatieke volgers. Ik bedoel dat een tweet uit de context wordt getrokken, bewust verkeerd wordt geïnterpreteerd, en aan de volgers wordt voorgeschoteld als een stuk rood vlees.

Dit fenomeen bestaat al jaren. Afhankelijk van je eigen mediapositie en slagkracht kan je er anders mee om gaan: of je lacht er om en bespot de misbruiker, of je twittert behoedzaam om onder de radar te blijven. Dat eerste kan wanneer je zelf voldoende volgers hebt om een zekere weerstand te bieden, en wanneer je genoeg tijd hebt om je hier mee bezig te houden. En wanneer je sociaal-economische positie van dien aard is dat verder iedereen het heen en weer kan krijgen.

Die positie heb ik niet. Ik ben een keer op de radar gekomen van zo’n twitteraar; een opiniemaker die op basis van niets, mij beschuldigde van een aantasting van hun vrijheid van meningsuiting en hun veiligheid. Daar maakte deze persoon eens even een flink nummer van, en liet dat oplopen tot boven de hoogste laag van een grote opdrachtgever van mij. Die ging daar uitstekend mee om, maar het was een ongemakkelijk gesprek. Ik was door het akkefietje wel degelijk van slag.

Het gevolg op Twitter was namelijk een schier eindeloze stroom aan ongeïnformeerde en ongefundeerde haat in mijn richting. Vooral toen de volgers van deze opiniemaker, en zogenaamde strijder voor het vrije woord, het regenboogje in mijn profieltekst hadden ontdekt.

De homohaat was extreem persoonlijk en ongelooflijk hard. Ik kreeg het er echt koud van.

Ik heb het ervaren als diep, diep onrechtvaardig. Sindsdien zat ik op mijn handen op Twitter. En werd effectief juist míjn vrijheid van meningsuiting ingeperkt. En mijn veiligheid ook: ik heb interessante screenshots van wat tegen mij is gezegd.

Alles voor de likes, voor de zelfbevestiging en voor de eigen ‘waarheid’. Ze gaan over lijken, kijken nooit terug, sturen hun bloedhonden op je af, en er op aangesproken (en ik heb de opiniemaker er op aangesproken) duiken ze weg (de opiniemaker dook weg).

Deze persoon kan natuurlijk de boom in, maar ik wil mij hier niet voor lenen. Het leven is te kort om hier mee bezig te zijn. Is dit de schuld van Twitter? Nee en ja: ik wist heus dat dit fenomeen bestond, maar het is bespottelijk dat Twitter het faciliteert. Ze doen er niets tegen, want ophef is het verdienmodel. Free speech, ammehoela.

‘Ga dan’
Jarenlang had ik een twitteraccount met maar een handjevol volgers. Ik begon in 2009, zoals zoveel journalisten, en het was een leuke bron van vertier en informatie. Na het winnen van een podcastprijs, en na enkele mediaoptredens, steeg het aantal volgers. Een jaar geleden had ik er zo’n 2.500. Ik was een heuse micro influencer.

Toen kwamen in de zomer van 2022 de boerenprotesten. Ik schreef een aantal genuanceerde draadjes, als boerenzoon die in de stad woont, en als iemand die vegetariër is en familie heeft met koeien. Die tweets werden veel gedeeld, wat weer leidde tot nieuwe media-aandacht, en al met al had ik aan het eind van het jaar zo’n 12.000 volgers. Leuk.

Maar toen zat ik inmiddels op mijn handen, zoals hierboven beschreven, en zette ook de algehele daling op Twitter in. Het aantal volgers nam weer af.

Ik was dus wel gegroeid naar mid-tier influencer, en nee, dat neem ik niet zo serieus, maar ik heb een klein hartje, en vond ik het wel even een ding om dat op te geven. Je wil als journalist namelijk impact hebben.

Maar de vraag is onderhand: impact in wat… De leuke twitteraars wil ik niet te kort doen, maar het verval is evident, en Twitter laat niet zien daar wat aan te willen doen. In tegendeel.

Dus: tabee.

Je kan me vinden op Mastodon en Instagram.

En misschien ga ik wel weer bloggen, net als twintig jaar geleden!

Dit verhaal verscheen eerder op de website van Botte Jellema.