Bloggers informeren journalisten MO

Opeens verscheen er een nieuwe hashtag, #ShameOnReuters. Gemaakt door Hind al-Eryami (twitteraccount @Dory_Eryani), een jonge, Yemenitische twitteraarster/blogster uit Beiroet. Keer op keer bracht ze nieuwe details. Anderen ‘retweetten’ haar berichtjes en de hashtag dook vervolgens op in berichten van derden – meestal in het Arabisch. Misschien dat het daarom even duurde eer de ‘gevestigde’ (westerse) media het doorhadden.

Maar toen Washington Post, NYT, en vooral France24, die Hind interviewde, er mee kwamen, was de boot aan. Ook Villamedia berichtte erover: Mohammed Sudam, ‘hoofdcorrespondent’ van Reuters in Yemen, bleek niet alleen de tolk te zijn van de – toen nog – president Saleh (dat had hij Reuters wel verteld), maar ook nog Saleh’s privésecretaris. Reuters reageerde eerst lauwtjes. Sudam had toch eerlijk gezegd dat hij tolk was geworden? Langzaam, naarmate de verontwaardiging steeg, drong het bij de leiding van het grote Britse persbureau door dat hier iets niet in de haak was. Sudam werd overgeplaatst.

Een mooi staaltje van David tegen Goliath. Dankzij Twitter en Blogspot – en vooral dankzij de internationale ‘twittergemeenschap’. Eén van degenen die Hinds berichten verspreidde, was een in het Midden-Oosten invloedrijke ‘Op Ed’, zoals hij zichzelf omschrijft: Sultan Sooud Al Qassemi, die zijn columns en blogs niet alleen publiceert in de Golfstaten, maar ook in (en op de websites van) The Guardian, The Independent, FT en NYT. Sultan en Hind ontmoetten elkaar – met vele anderen – in Beiroet, tijdens een conferentie aan de American University of Beirut waar de (sociale) media en de Arabische Lente centraal stonden.

Bloggers, journalisten en communicatiewetenschappers kwamen er samen. Sultan Sooud Al Qassemi was er een van de sprekers, net als Sami Ben Gharbia, een Tunesische blogger die ook directeur is van Global Voices Advocacy, een onderdeel van Global Voices, dat zich inzet voor de vrijheid van meningsuiting online. Ben Gharbia, die in Nederland woont en uit een tweetalig land komt, is zich heel bewust van de invloed van de taal waarin je blogt of twittert. ‘Tunesische activisten hebben veel in het Frans getwitterd’, vertelt hij. ‘Dat heeft geholpen om goodwill te kweken in het westen – en natuurlijk vooral in Frankrijk, waar nog veel Tunesiërs wonen – maar het risico was dat ze zich daardoor vervreemdden van de Arabische wereld.’

Dat was dus koorddansen. Overigens hoeft het geen onoverkomelijk struikelblok te zijn: Hind al-Eryani schrijft vooral Arabisch – maar mensen als Sultan Sooud Al Qassemi vertaalden haar in het Engels en zelf gooit ze er net genoeg Engels tussendoor om een idee te geven waar het over gaat. Ook Global Voices verspreidt – dankzij vrijwilligers! – berichten in verscheidene talen, waaronder Nederlands.

Er liggen ernstiger struikelblokken op de weg van mensen die via de sociale media hun ideeën verspreiden en tot actie oproepen. Al Qassemi geeft voorbeelden. Dat overheden de communicatie bemoeilijken en ‘afluisteren’, weten we. Maar dat ze ook nepaccounts aanmaken en zich voordoen als activisten, om zo de ‘echte’ in de val te laten lopen – dat is minder bekend. Hij vertelde dat de Saoedische geheime dienst een (nep) ‘protestpagina’ had aangemaakt op Facebook en daarop had opgeroepen tot een demonstratie. Mensen bleken op hun hoede: er kwam één man. Die werd prompt gearresteerd.

Ook Bahrein blijkt veelvuldig in virtuele ‘activistenbewegingen’ te infiltreren, Syrië uiteraard ook. Bloggers/Facebookgebruikers/ twitteraars zijn bepaald niet veilig achter hun laptop of – veel vaker – mobiele telefoon. Zij zijn wel degenen die nieuws brengen, daar waar de gevestigde media het (moeten) laten afweten. Rula Amin, van Al Jazeera, en Alia Ibrahim van Al Arabiya geven volmondig toe dat hun televisiezenders – hoe aanwezig ook op het Tahrirplein – veelvuldig schitteren door afwezigheid in met name Bahrein en Syrië. Je kunt een tv-ploeg niet onzichtbaar maken – de verborgen camera heeft ook z’n beperkingen. En dan hebben we het nog niet eens over de censuur.

Als er één ding duidelijk werd bij deze conferentie, is het – kort door de bocht – dat de ‘reguliere’ journalistiek achterloopt op de ‘twitteraars’. Ook over deze conferentie zelf werd getwitterd (#ausace2011) bij het leven – maar publicaties in mainstream media, ho maar.