‘Blijf berichten over Iraanse collega’s’

Maziar Bahari verliet Iran in 1986 en reisde via Pakistan naar Canada waar hij het staatsburgerschap kreeg en het journalistenvak leerde. Vanaf 1997 keerde hij met grote regelmaat terug naar Iran om betrokken films te maken over onder andere HIV/Aids, een seriemoordenaar, vooruitstrevende ayatollahs en de omstreden oppositiegroep Mujahedin-e Khalq (MKO). Ook reisde hij met gevaar voor eigen leven naar Irak en maakte reportages over de martelingen in Abu Ghraib, het werk van journalisten, een persoonlijk portret van Moqtada al-Sadr. Zijn werk werd uitgezonden door onder meer BBC, Channel 4 network, Al-Jazeera International en bekroond op verschillende festivals. Daarnaast schreef hij reportages en politieke analyses voor onder meer Newsweek en Washington Post.

Als volleerd koorddanser wist Maziar censuur te vermijden, toegang te krijgen tot diverse bronnen -van kritische individuen tot leden van het establishment- maar vooral, altijd een gebalanceerd beeld voor het voetlicht te brengen. ‘Het is mijn missie het eenzijdige beeld van Iran te veranderen, en de werkelijkheid in al zijn complexiteit te tonen,’ zei Maziar over zijn werk.  Mede daarom wist hij problemen met de autoriteiten altijd te voorkomen.

Tot 21 juni 2009. Om zeven uur ‘s ochtends werd Maziar door veiligheidsfunctionarissen uit het huis van zijn moeder opgehaald en meegenomen naar een onbekende locatie. Maziar was als geaccrediteerde journalist in Iran om de presidentsverkiezingen van 12 juni voor Newsweek te verslaan. Sinds zijn arrestatie zit Maziar in eenzame opsluiting in de beruchte Evin gevangenis, zonder toegang tot zijn advocaat. Zijn moeder heeft hem twee keer kort mogen bezoeken, deze week heeft hij 1 minuut met zijn hoogzwangere vrouw mogen bellen.

Op 1 juli kwam Maziar voor het eerst in de openbaarheid. Staatsmedia Farsnews en Presstv berichtten over een persconferentie waarin Maziar bekende ‘onjuist en partijdig’ te hebben bericht over de onrust in de nasleep van de verkiezingen. ‘Westerse media zijn een integraal onderdeel van de kapitalistische machine van Westerse liberale democratieën. Een Westerse journalist die naar Iran komt is voornamelijk bezig met de belangen van het Westen…’ Elf pagina’s telt zijn ijzingwekkende ‘bekentenis’.

Maziar is niet het enige slachtoffer van de ongekende repressie in post-verkiezingen Iran. De afgelopen maanden zijn meer dan vierduizend mensen opgepakt. Tientallen, mogelijk honderden mensen zijn vermoord en gemarteld, nog altijd zijn er mensen vermist. Honderden studenten, mensenrechtenactivisten en politici zitten nog altijd in eenzame opsluiting in de smerige kerkers van het regime. Geschat wordt dat er momenteel minstens 24 journalisten vastzitten. Iran is daarmee volgens Reporters Without Borders ‘the world’s worst jailer of journalists’. 

Begin augustus kon de wereld zien wat de Iraanse cel met een mens doet. Honderd sterk vermagerde, in pyjama gestoken beklaagden vulden de rechtbank waar het eerste proces tegen deze ‘verdachten van een fluwelen revolutie’ plaatsvond. Op de foto van de persconferentie ziet Maziar er tien jaar ouder uit. Hij is de enige journalist die voor buitenlandse media werkte en een dubbele nationaliteit heeft. Hoogstwaarschijnlijk werd hij daarom tijdens de Stalinistische showprocessen als een van de kopstukken gepresenteerd. Opnieuw legde hij in een persconferentie een ‘bekentenis’ af. Hoe de aanklacht luidt en welke straf er zal wordt geëist, is vooralsnog onduidelijk.

De laatste maanden leek de rust in Iran weergekeerd, tenminste op straat. Met het wegebben van de massademonstraties droogde de berichtgeving grotendeels op. Ook de internationale gemeenschap lijkt over te gaan tot de orde van de dag. Niet mensenrechtenschendingen, maar Irans nucleaire programma beheerst wederom de agenda. Voor 1 oktober staan baanbrekende onderhandelingen gepland tussen de Europese Unie en Iran, waarbij ook de vijf permanente leden van de VN-Veiligheidsraad (waaronder aartsvijand de Verenigde Staten) aanwezig zullen zijn. De kans is groot dat, net zoals in voorgaande jaren, mensenrechten ondergeschikt worden gesteld aan het nucleaire programma. Het gevaar is dan ook dat Maziar, en de honderden andere politieke gevangenen, vergeten worden.

‘...in case I’ll have problems in Iran, I need as much publicity as possible. You can also contact my list of friends on Facebook as well as the Canadian government,’ schreef Maziar aan zijn neef voor vertrek naar Iran. Het is een oproep die voor alle politieke gevangen geldt. Zolang er aandacht is, kunnen mensen niet ‘verdwijnen’.
Het is dan ook cruciaal dat Westerse media, ook als er geen spectaculaire beelden van demonstraties zijn, blijven berichten over het lot van hun Iraanse collega’s en andere politieke gevangenen. Alleen op die manier bestaat er een kans dat mensenrechtenschendingen op de internationale onderhandelingstafel blijven meetellen.

Eefje Blankevoort is journalist
Nadia Novibi is politicoloog en actief voor United4Iran

Links:
http://freemaziarbahari.org/
http://www.idfa.nl/nl/webzine/overzicht/filmmakers-tekenen-petitie-voor-maziar-bahari.aspx
http://www.rsf.org/en-pays153-Iran.html
http://www.ifex.org/iran/2009/09/18/call_for_release_of_journalists/