mgm nvj maart

— vrijdag 24 februari 2012, 14:38 | 0 reacties, praat mee

Bild verliest liever een goede vriend dan een goed verhaal

Bild verliest liever een goede vriend dan een goed verhaal

Acht weken lang waren onze oosterburen in de ban van de verbeten strijd tussen de Duitse pers en bondspresident Christian Wulff. ’s Lands grootste krant, boulevardblad Bild, speelde een belangrijke rol. Hoe zien toonaangevende journalisten en mediawatchers de kwestie, waardoor het staatshoofd moest aftreden? Laatste wijziging: 14 februari 2013, 16:51

Achteraf gaf Christian Wulff toe dat hij wellicht in een vlaag van verstandsverbijstering heeft gehandeld. Op het moment dat hij kort voor Kerst de telefoon greep om hoofdredacteur Kai Diekmann van Duitslands grootste dagblad letterlijk de oorlog te verklaren en met een boycot en strafklachten tegen journalisten dreigde was hij een belangrijke les vergeten: ‘Wie met Bild-Zeitung met de lift omhoog gaat, gaat met haar ook weer omlaag.’ Deze woorden zijn afkomstig van Matthias Döpfner, de boomlange bestuursvoorzitter van Axel Springer Verlag, de machtige uitgeverij van onder meer Bild. Döpfner, een gepromoveerde muziekwetenschapper, wees er fijntjes op dat bekende persoonlijkheden niet moeten denken dat je bij Bild louter in het zonnetje wordt gezet. Had Wulff maar genoeg Fingerspitzengefühl gehad, had hij toch wat meer afstand tot vermogende ondernemers en topbestuurders gehouden, zoals bijvoorbeeld kanselier Angela Merkel, die privé een onopvallend bestaan zonder affaires leidt. Maar Wulff liet zich als president, of eerder als premier van de deelstaat Nedersaksen uitnodigen voor vakanties in peperdure villa’s van omstreden vermogenbeheerders of verzekeringslieden, verruilde de Holzklasse in het vliegtuig graag op uitnodiging voor de business class, liet ondernemers en bedrijven hotelkamers voor hem boeken en nam zelfs een mobieltje van een filmhandelaar aan.

‘Het blijft onvoorstelbaar’, zegt Nikolaus Blome, chef-politiek bij Bild. ‘Wulff noemt deze mensen zijn vrienden en begrijpt niet dat zij met zijn visitekaartje bevriend wilden zijn.’ Alleen al het feit dat de christen-democraat zomaar een vreemde telefoon aannam. ‘Stel je voor dat hij die nodig had om discreet te telefoneren. Hij zou direct af te persen zijn omdat zijn zogenaamde vriend alle telefoonnummers op het rekeningafschrift kreeg.’

Twee maanden lang schreef Blome zijn vingers blauw over de zich steeds verder uitdijende affaire-Wulff, die uiteindelijk tot zijn aftreden leidde. Elke dag werd de CDU-politicus op de pagina’s van Bild genadeloos neergesabeld, ofwel in chocoladeletters op de voorpagina, ofwel op bladzijde 2, de goed gelezen politieke pagina. De door 12 miljoen mensen gelezen artikelen waren dodelijk voor de geloofwaardigheid van het staatshoofd. Eigen schuld, vindt de journalist uit Bonn. ‘Had hij maar niet moeten liegen over een krediet van 500.000 euro.’

Over het algemeen heeft Blome sympathie voor politici, die van luiheid, corruptie en machtswellust worden beschuldigd, maar volgens hem in praktijk beter zijn dan hun reputatie, zoals hij in een boek schreef. Bij Wulff blijft hij echter principieel, omdat hij gejokt zou hebben: In het parlement, over een zeer gunstige lening van een half miljoen euro, en in een televisie-interview, toen de president beweerde dat hij via de interventie bij de hoofdredacteur van Bild geen onthullingen wilde verhinderen. ‘Eigenlijk stond hij niet alleen vanwege al zijn affaires onder druk, maar ook vanwege zijn domheid.’

Sinds Bild Zeitung medio december met de eerste onthulling over het omstreden huiskrediet van Wulff kwam hebben de Duitse media een ware heksenjacht ontketend, zeggen critici, die vinden dat met twee maten gemeten wordt. De chique kleding die Wulffs tweede vrouw Bettina als First Lady draagt en gesponsord kreeg werden onderwerp van gesprek, en ook een kinderautootje, die een dealer als geschenk voor de zoon van de president liet leveren, zegt Lukas Heinser in Bochum, auteur van het met prijzen bekroonde ‘Bildblog’, een watchdog die de Duitse media een spiegel voorhoudt. Heinser noemt het gedrag van de Duitse media leugenachtig. ‘Hier is sprake van een dubbele moraal. Alles wordt tot schandaal verheven. De blik voor de menselijke maat is verloren gegaan. Bij Wulff is nog nergens bevestigd dat hij privileges heeft misbruikt of zich heeft verrijkt. Tegelijkertijd doet iedereen alsof dat zo is.’ Götz Aly van de Berliner Zeitung vult aan dat veel journalisten zelf ook overal kortingen en cadeautjes aannemen. Ze krijgen korting bij vliegtuigmaatschappij Air Berlin, bij de Deutsche Bahn en bij het kopen van een auto. Na de zelfreflectie van Aly brak in Duitsland een debat uit over de ethiek bij journalisten, die anderen met morele principes bestoken, terwijl ze zelf niet beter zouden zijn.

Maar de media in de Bondsrepliek zijn allergisch voor de geur van corruptie bij politici. Ook leugens in het parlement worden niet geaccepteerd. Vandaar dat een toonaangevend tijdschrift als Der Spiegel uit Hamburg zonder schroom al begin december een coverstory met de titel ‘Der falsche Präsident’ maakte. Ook de publieke omroep durft partij te kiezen. ‘ABTRETEN!’, zo luidde in januari een commentaar bij Tagesschau, het Duitse journaal. En Ulrich Deppendorf, chef van het Hauptstadtbüro bij de publieke omroep ARD, die als eerste de eer kreeg om Wulff over de beschuldigingen te interviewen, zei al heel vroeg gedecideerd: ‘Herr Präsident, treten sie zurück!’

Ondanks het onophoudelijke spervuur van de voltallige Duitse media, de boosheid van internetgebruikers, de woede bij de linkse oppositie en de twijfels bij partijgenoten bleef Wulff langer dan menigeen dacht de bewoner van het Berlijnse paleis Bellevue. Hij wilde tot 2015 blijven zitten en daarna levenslang jaarlijks 199.000 euro ontvangen – plus auto, chauffeur, kantoor en secretaresse. Deze gedachte vonden enkele honderden Duitsers zo onverdraaglijk, dat ze enkele weken geleden via Face­book en Twitter een demonstratie voor het paleis organiseerden en met hun schoenen zwaaiden, zoals ze in de Arabische Lente en bij George W. Bush in Bagdad hadden gezien. Zo’n manifestatie jegens de Nederlandse koningin voor het paleis Noordeinde in Den Haag zou ondenkbaar zijn, geeft Blome van Bild toe. ‘De Bondspresident is als staatshoofd niet zo belangrijk als in Nederland of het Verenigd Koninkrijk. Daarom heeft deze affaire ook geen staatscrisis tot gevolg.’

Veel Duitse media waren verbaasd dat uitgerekend Bild de president zo verbeten en hardnekkig aanviel. Dit blad was het toch, dat over de scheiding van de gelovige katholiek Wulff berichtte en gelijktijdig over zijn al zwangere nieuwe vlam Bettina fraaie coverstory’s maakte. ‘Wij vonden hem politiek zeer oké, en hij had een jonge, stralende, mooie vrouw, hetgeen mooie beelden opleverde, bekent Blome. ‘Maar dat betekent niet dat we niet verder graven. Parallel liep jarenlang een onderzoek naar zijn huiskrediet.’ Oud-collega Michael Spreng vult aan: ‘Bij Bild mag je zo lang als het hen uitkomt mee in de lift. En dan is het zoals met Oskar Wilde, die liever een goede vriend dan een goed verhaal verliest.’

Bild heeft een slimme strategie gevolgd, geeft mediacriticus Heinser toe. Toen Wulff woedend naar de telefoon greep om hoofdredacteur Diekmann op andere gedachten te brengen, nam deze niet op. Wulff sprak zijn ergernis op diens antwoordapparaat in. Bild wachtte enkele weken, tot in het nieuwe jaar, en liet deze aanval op de persvrijheid lekken naar de kwaliteitskranten Süddeutsche- en Frankfurter Allgemeine Zeitung. Toen vroeg het massablad aan de president of ze de tekst van de voicemail mochten publiceren. Toen deze weigerde kregen andere media de volledige tekst. Zo kon Bild beweren dat Wulff de beloofde openheid van zaken verhinderde. En opeens was het grote thema de poging tot censuur. Dat weegt zwaar, in een land dat twaalf jaar nazi-dictatuur en veertig jaar staatssocialisme achter de rug heeft. ‘Toch is dit een campagne geweest’, meent journalist Spreng, die ook adviseur en spindoctor is. ‘De waarheid werd in kleine hapjes geserveerd.’

Tenslotte kon Wulff onder de enorme druk van de publieke opinie en van Justitie niet meer aanblijven. ‘Hij had zijn belangrijkste kapitaal, zijn morele autoriteit en integriteit verloren. De Bondspresident moest zichzelf en de bevolking een dienst bewijzen en opstappen’, zegt Spreng resoluut. De oud-hoofdredacteur van Bild am Sonntag oordeelt dat Duitsland het zich niet kon permitteren dat Justitie het staatshoofd aanklaagt en het parlement diens immuniteit opheft.

Bekijk meer van

Tip de redactie

Logo Publeaks Wil je Villamedia tippen, maar is dat te gevoelig voor een gewone mail? Villamedia is aangesloten bij Publeaks, het platform waarmee je veilig en volledig anoniem materiaal met de redactie kunt delen: publeaks.nl/villamedia

Praat mee

Colofon

Villamedia is een uitgave van Villamedia Uitgeverij BV

Uitgever

Dolf Rogmans

Postadres

Villamedia Uitgeverij BV
Postbus 75997
1070 AZ Amsterdam

Bezoekadres

Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Factuurgegevens

Villamedia Uitgeverij BV
Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Contact

redactie@villamedia.nl

Redactie (tips?)

Chris Helt, hoofdredacteur

Marjolein Slats, adjunct-hoofdredacteur

Linda Nab, redacteur

Lars Pasveer, redacteur

Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteur

Rutger de Quay, redacteur

Nick Kivits, redacteur

Sales

Sofia van Wijk

Emiel Smit

Teddy van der Laan

Webbeheer

Marc Willemsen

Vacatures & advertenties

vacatures@villamedia.nl

Bereik

Villamedia trekt maandelijks gemiddeld 120.000 unieke bezoekers. De bezoekers genereren momenteel zo’n 800.000 pageviews.

Rechten

Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van beelden en teksten te achterhalen. Meen je rechten te kunnen doen gelden, dan kun je je bij ons melden.