Als we alles eerst online plaatsen wat gebeurt er dan?

Anno 2013 klinkt het niet meer helemaal van deze tijd. Elke dag wordt de website van Villamedia ververst met kort nieuws, opinies, agendapunten en nog zo wat informatie. En één keer per maand voegen we daar een stuk of twintig langere artikelen en rubrieken aan toe die we eerst in het tijdschrift hebben afgedrukt en via de postbode hebben laten thuis bezorgen bij de abonnees.

Sommige artikelen zijn al drie weken voor publicatie klaar en we wachten tot na het verschijnen van de papieren editie voordat we ze online zetten. Voor de magazinestukken die uiteindelijk online komen, hebben we een, overigens fraaie, aparte omgeving op de website gemaakt. Die zit wat vormgeving betreft dicht aan tegen die van het magazine.

Op de website leidt dat vervolgens wel tot een wat verwarrende navigatie. Want er is een nieuwsomgeving en een gescheiden magazine-omgeving. Die laatste zit achter een betaalmuur en is gratis voor lezers. En dan hebben we het nog niet over de mobiele website en de tablet. Daarop is het geheel nog een slagje onhandiger in het gebruik.

Het gedrukte magazine gaat naar de 8000 leden van de NVJ. Die, zo blijkt uit onderzoek, (bijna) allemaal ook geregeld de website van Villamedia bezoeken. De site wordt in totaal maandelijks door bijna 150.000 mensen bezocht, dus door veel meer mensen dan alleen de NVJ-leden. Steeds vaker overigens via de smartphone en de tablet en dus minder via de desktop computer.

Over het magazine, waarin u dit stuk als eerste leest voordat het online gaat, niets dan goeds. Uit hetzelfde onderzoek blijkt dat het goed wordt gelezen en gewaardeerd. Print is dus zeker niet dood. Tegelijk is het raar om artikelen pas in een later stadium - en moeilijk vindbaar - te publiceren op het drukst bezochte platform. En zeker als dat ook nog eens voor extra werk zorgt. We maken artikelen geschikt voor print om ze dan te bewerken voor het web.

Dus gaan we vanaf januari stapsgewijs veranderingen doorvoeren die zijn samen te vatten in de vaker gehoorde en daarmee weinig originele kreet: digital first. Het uitgangspunt wordt dat het drukst bezochte platform centraal komt te staan in onze werkwijze. Digital first leggen wij niet alleen uit als het eerder online zetten van stukken die voor het tijdschrift zijn bedoeld. Het betekent ook dat we gaan kijken hoe we, volgens de online wetten, onze informatie het beste kunnen maken en verspreiden.

Dat doen we stap voor stap, omdat het zowel technisch als inhoudelijk nogal wat veranderingen betekent voor een redactie van zes mensen (iets meer dan 5 fte) en een aantal freelancers. Tijdens deze verbouwing dient de verkoop bovendien ook gewoon door te gaan.

Nu digital first het leidende principe wordt, komen er vooral vragen in ons op waarop we nog niet overal een antwoord hebben. Wat gaat de nieuwe werkwijze betekenen voor de inhoud, de presentatie en de werkwijze ten opzichte van de huidige gang van zaken?

Nu hoeven we dat wiel niet helemaal zelf uit te vinden. Immers, anderen zijn ons voorgegaan. Daar hebben wij ook over geschreven. Maar het zélf gaan doen is toch net even anders dan geïnteresseerd een middagje bij een ander meekijken.

Allereerst hebben we al geïnventariseerd welke content we nu precies op welk moment maken. Vervolgens hebben we gekeken of dat overeenkomt met wat we willen maken, mede gebaseerd op de uitkomsten van het lezersonderzoek. Een eerste blik daarop leert dat we meer praktische vakinformatie willen gaan bieden, de duiding van het nieuws beter kan en dat we ook vaker eigen nieuws kunnen en willen brengen.

En dat willen we dan publiceren als het af is en niet opsparen tot het moment dat het blad in de bus ligt. Dat betekent nogal wat voor de planning en de werkwijze. We gaan elke dag nieuwe, eigen content op de site plaatsen. Redacteuren en freelancers die eerst één of twee deadlines per maand hadden, krijgen er nu één of twee per week.

Maar blijven we dezelfde verhalen maken? Ik denk het niet. Omdat het meteen wordt gepubliceerd, kunnen we dichter op de actualiteit zitten. Terwijl het maandnummer juist verhalen bevat die bewust achter het nieuws aanhollen, meer beschouwend zijn. En online zijn er geen beperkingen. Artikelen kunnen langer of korter worden, er kunnen meer foto’s bij. En wat te denken van een video of audio-opname van een interview? Dat worden interessante keuzes.

Zeker omdat we de tablet en smartphone als uitgangspunt nemen voor de nieuwe site. Dus alles wat we maken moet goed te volgen zijn op een kleiner scherm. En dat geldt ook voor de navigatie. Hoe meer spullen er op de website staan, hoe lastiger het is de site ‘uit te kleden’ voor mobiel. En er staat heel veel op Villamedia.

Waar we niet aan gaan beginnen, is het bouwen van apps. Het is duur, tijdrovend en lastig in het onderhoud. In plaats daarvan kiezen we ervoor de site zo te maken dat hij op elk apparaat goed te bekijken is (responsive).

Vervolgens is het de vraag hoe we de sociale media en de digitale nieuwsbrieven in het geheel gaan betrekken. De laatste weken zijn we actiever op Facebook. Daar proberen we met enkele berichten per dag mensen aan ons te binden. Via LinkedIn en Twitter verspreiden we de hele nieuwsstroom. Maar het is op alle platformen nog vooral zenden. Terwijl internet juist de communicatie mogelijk maakt. Bij sites als Bright en Tweakers corrigeert en helpt het publiek de redactie in de commentaren. En daar reageert de redactie weer op. Dat zou ook voor Villamedia een mooi model zijn. 

En dan de laatste puzzel. Wat zijn de precieze gevolgen voor het magazine? Digital first wil in feite ook zo veel zeggen als ‘daarna in print’. Als de vorm en inhoud van de stukken te veel veranderen ten opzichte van vandaag, dan krijgt het magazine ook een andere opzet. En dat is niet meteen de bedoeling. We willen het nog vrij nieuwe format van het magazine, dat uit maart van dit jaar stamt, graag in stand houden. Wel zal het vormgeven en eindredigeren van het magazine eenvoudiger moeten worden. We plaatsen alle stukken zo online, dat ze ook direct in het tijdschrift kunnen.

Maar hoe dan ook betekent het, dat het magazine (veel) stukken bevat die eerder online hebben gestaan. Is dat erg? Ervaringen elders (bijvoorbeeld Computable) leren dat lezers zich daar niet aan storen. Immers, ook online mis je wel eens een verhaal. Daar komt bij dat de huidige, omgekeerde situatie (eerst alles in het tijdschrift en dan online) nauwelijks tot de reactie leidt ‘laat het tijdschrift maar zitten, want ik lees het wel online’. Welgeteld drie lezers hebben gevraagd het magazine niet meer toe te zenden.