Welke 200 miljoen wordt waarop bezuinigd?

Het mes gaat in de publieke omroep als het aan het Kabinet-Rutte ligt. Zoveel wordt wel duidelijk uit het regeerakkoord tussen CDA en VVD. De regeringspartijen hebben een bedrag van 200 miljoen euro afgesproken (zie kader). Verontruste omroepmedewerkers spreken over een kwart van de begroting en bereiden acties onder de noemer ‘Het kwart van Rutte’ voor tegen een dreigende kaalslag. Maar hoeveel wordt er precies bezuinigd, hoe hard komt dat aan en hoeveel geld gaat er precies naar de publieke omroep?

In de publiciteit over de omroepfinanciering gaat het tot nu toe over de grove getallen: er zou 900 miljoen euro per jaar naar Hilversum gaan. Daarvan wordt 200 miljoen door de Ster bijeen gebracht. De rest is rijkssubsidie. De regionale omroepen ontvangen bovendien zo’n 130 miljoen euro per jaar, maar dat loopt via de provincies. Van die 900 miljoen zou 200 miljoen af moeten. Maar hoe?

Wie precies wil weten hoe de geldstromen lopen, stuit op een labyrint van verslaglegging en tegenwerking of terughoudendheid bij NPO, het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, toezichthouder het Commissariaat voor de Media en de omroepen, enkele uitgezonderd.

Een voorbeeld van de mist: onder het vorige Kabinet reserveerde minister Ronald Plasterk twee keer 50 miljoen euro extra voor versterking van de publieke omroep. Die eerste 50 miljoen kwam er in 2008 bij, structureel voor de NPO. Maar waar is die tweede 50 miljoen die in 2009 zou volgen?

Het ministerie: ‘De voorgenomen verhoging van de Rijksbijdrage van 50 miljoen euro in 2009, voorzien in het regeerakkoord van het Kabinet-Balkenende IV, ging niet door vanwege de bezuinigingsmaatregelen van hetzelfde Kabinet.’

De communicatieadviseur NPO: ‘We hebben nog geen duidelijkheid over hoe de minister met die 50 miljoen omgaat in het licht van de bezuinigingen.’ Maar het ministerie is in tweede instantie duidelijker: ‘Het besluit de tweede 50 miljoen te schrappen, is niet door minister Plasterk genomen, want het bedrag heeft nooit op zijn begroting gestaan.’

Kortom, Hilversum vindt dat het die 50 miljoen nog tegoed heeft, maar Den Haag schrapte die al. Maar het maakt nogal een verschil of er uiteindelijk 200 of 150 miljoen moet worden bezuinigd.

Er is nog meer mist. De Wereldomroep verhuist naar de begroting van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Mag dan de 46 miljoen van de Wereldomroep van de 200 miljoen bezuinigingen worden afgetrokken? Jan Hoek, directeur Wereldomroep: ‘Niemand weet dat nog. We wachten dat af.’

Duidelijker is wat de omroepen zelf gaan doen. Die hebben inmiddels aangekondigd 50 miljoen te bezuinigen op de overhead. Ook is het regeerakkoord helder over het Muziekcentrum (MCO). Hoe bruut ook, door het op te heffen wordt 31 miljoen per jaar bespaard. Dat betekent, dat in het gunstigste geval inmiddels 177 miljoen van de bezuinigingen op de publieke omroep al is ingevuld. En dat er ’slechts’ 23 miljoen, verdeeld over vier jaar, nog wacht op een invulling.

Die onduidelijkheid is er ook over hoeveel geld er precies naar Hilversum gaat. Of anders gezegd, van welk bedrag moeten die nog onbekende bezuinigingen eigenlijk worden afgetrokken? Dat blijkt lastig te beantwoorden. De kritiek op het gebrek aan duidelijkheid over de geldstromen in Hilversum is niet nieuw. Vorig jaar nog zei oud-minister Plasterk in de Tweede Kamer dat hij het eens is met kritiek van het Commissariaat voor de Media dat de transparantie te wensen overlaat. Het is overigens niet zo dat er een gebrek aan cijfers is, ze zijn alleen onderling nauwelijks te vergelijken. Elk overzicht ziet er weer anders uit.

Zo vergeleek Plasterk vier financiële opstellingen die cijfers bieden over bestedingen bij de publieke omroep. Dat kon alleen nog met de cijfers over 2008. Volgens zijn eigen ministerie ging er 706 miljoen naar de publieke omroep, het Commissariaat hield het op 715 miljoen, het financiële jaarverslag van de NPO op 732 miljoen.

Er zijn veel meer plekken waar Hilversum met getallen goochelt. De publieke omroep is bijvoorbeeld gebonden aan een jaarlijkse ‘Prestatieovereenkomst’ met het Rijk, die voor dit jaar 21 concrete afspraken bevat en een boete­clausule bij niet nakomen. Aan die afspraken zit een meerjarenbegroting vast. Die stukken zijn gemaakt voordat er sprake was van be­zuinigingen. Wat blijkt? In 2015 hoopt de publieke omroep op 828 miljoen euro vanuit Den Haag. In het regeerakkoord staat dat er na bezuinigingen in dat jaar 705 miljoen naar Hilversum gaat. Dat is een verschil van 123 miljoen en niet van 200 miljoen. In het zelfde akkoord staat overigens ook dat bij ongewijzigd beleid er 904 miljoen naar Hilversum zou gaan. Wie of wat moeten we geloven?

Uit andere bronnen komen weer andere cijfers naar voren. Zo gaf minister Plasterk in 2009 aan de Tweede Kamer door hoeveel geld er naar overhead gaat; 42 miljoen op een totaal van 600 miljoen voor de publieke omroep. Vreemd. Weer een lager getal van de totale Hilversumse uitgaven. Dat overzichtje zegt overigens ook iets over de ambitie van de omroepen om 50 miljoen op de overhead te bezuinigen. Daarvan komt 25 miljoen voor rekening van de omroepen, die volgens Plasterk in 2008 daar 42 miljoen aan uitgaven. Dat wordt dus kaalslag in de overhead.

Ook de besteding van het geld in Hilversum wordt niet helder opgeschreven. Daarover worden allerlei getallen geroepen die onderling nogal afwijken. Zoals een programma­maker bij de Tros me recent zei: ‘Je moet over het geld hier niet te veel willen weten.’

In het Jaarverslag over 2009 van de NPO is bijvoorbeeld te lezen dat televisie 523 miljoen opslokt, radio 93 miljoen, internet 23 miljoen en themakanalen 9 miljoen. In andere rapportages worden weer uitsplitsingen naar omroepen gegeven of naar andere kostensoorten. Ook hier wordt vergelijken onmogelijk.

Kortom, hoeveel er wordt bezuinigd op wat in Hilversum is niet helder te krijgen. Dat maken het effect en de pijn van de bezuinigingen voorlopig volstrekt onvoorspelbaar.

——-