mgm nvj maart

— vrijdag 6 november 2009, 22:25 | 0 reacties, praat mee

Is kennis wel macht?

Is kennis wel macht?

Hebben experts de toekomst of leidt specialisatie tot oogkleppen en draai je vast in een klein wereldje? Vier journalisten die zich hebben toegelegd op een vakgebied vertellen over hun ervaringen Laatste wijziging: 14 februari 2013, 20:48

Sjuul Steyn: ‘Niets mooiers dan schrijven over vis’

Als klein jongetje in Limburg wilde hij beter kunnen vissen dan zijn broer. Nu is hij 32 en expert op het gebied van sportvissen: Juul Steyn, scheidend hoofdredacteur van het tijdschrift Hét Visblad. Voor Steyn is vissen inmiddels wetenschap. ‘Ik leg alles vast, wat ik vang en hoe ik het doe. En dat al jaren lang. Op basis daarvan trek ik conclusies. Een dagje vissen is voor Steyn dan ook een combinatie tussen ontspanning en werk. Hij is immers net zo veel liefhebber als expert. ‘Ik kan niets mooiers en veelzijdigers bedenken dan schrijven over sportvissen. Ik kom over de hele wereld, het is puur natuur en de ontwikkelingen gaan razendsnel.’ Steyn begon als redacteur bij het onafhankelijke visblad Beet zonder journalistieke ondergrond maar met veel kennis over vissen. ‘Ik heb me er binnen gebluft.’ Later heeft hij de School voor Journalistiek in Utrecht gevolgd. Als liefhebber miste hij de journalistieke ondergrond. Dat zouden meer schrijvers over de visport moeten doen, vindt hij. Hij stoort zich er aan dat zaken als ‘hoor en wederhoor’ in veel visbladen niet erg hoog in het vaandel staan. Steyn schat het aantal visjournalisten op enkele tientallen. De groep hobbyisten is groter. ‘Ook al vissen twee miljoen Nederlanders, het blijft een klein wereldje waar je elkaar heel vaak tegenkomt.’ Wat Steyn betreft, word je expert door vooral veel naar buiten te gaan. ‘Ik vis twee tot drie keer per week. Aan de waterkant gebeurt het. Daar hoor en zie je wat er speelt. Sportvissers signaleren als eerste veranderingen in de waterkwaliteit en de visstand. Dat soort informatie bereikt via ons blad vervolgens weer de beleidsmakers. Want die lezen ons blad echt wel.’ Inmiddels is hij zo met vissen vergroeid dat hij zich niet meer iets anders ziet doen. ‘Aan de andere kant plan ik niets. Ik zie wel wat er op me af komt. Dus wie weet wat er op mijn pad komt. Ik vind bijvoorbeeld politiek razend interessant.’ De laatste vier jaar was hij hoofdredacteur van het verenigingsblad Hét Visblad. Binnenkort vertrekt hij. ‘Ik heb er gedaan wat ik wilde. Ik ben er vooral trots op dat er bij het verenigingsblad nu volgens de journalistieke basisprincipes wordt gewerkt. Ik ga verder met het organiseren van vistrips.’ Journalistiek gezien ziet hij de meeste uitdagingen op internet. Ook als het gaat om publiceren over vissen. Hij zou op dat gebied ook nog wel willen ondernemen. En waarschijnlijk komt het daar ook nog wel van, schat hij in. 

Marloes Zevenhuizen ‘anderen zien ons als experts’

Marloes Zevenhuizen (28), redacteur van Psychologie Magazine, volgde een universitaire studie psychologie en een master journalistiek. ‘De echte experts zijn de mensen die ik interview. Ik ben geen hoogleraar neuropsychologie.’ Toch biedt haar afgeronde psychologieopleiding voordelen. ‘Met onderwerpen begin ik niet vanaf nul. Ik weet welke boeken ik open moet slaan en waar ik goede deskundigen kan vinden. Als ik een verhaal schrijf over hoe betrouwbaar je geheugen is, dan weet ik dat daar in Maastricht onderzoek naar wordt gedaan.’ ‘Andere media zien ons blad en de redacteuren soms als de experts’, zegt ze. ‘Redacteuren van televisieprogramma’s bellen soms: “Gisteren hoorde ik op het nieuws dat vrouwen meer zin hebben in seks als ze voetbal kijken. Kan één van jullie daar iets over zeggen, of kennen jullie een psycholoog die hier over wil vertellen?” Ze denken dat wij wel even een lijstje met namen klaar hebben.’ Door haar kennis, kan ze bronnen beter op waarde schatten. ‘Stel dat ik een persbericht krijg over de ontdekking dat vrouwen significant slimmer zijn dan mannen. Hoe is het onderzoek uitgevoerd? Hoeveel mensen zijn er eigenlijk onderzocht? En hoe groot is dat verschil precies? Als vrouwen gemiddeld twee iq-punten slimmer zijn, dan merk je daar in de praktijk niets van.’ Dergelijke kennis leidt volgens Zevenhuizen tot betere verhalen. Je kan dieper op zaken ingaan. ‘Ik heb net een artikel geschreven over de psychologie van schoonheid: Wie vinden we mooi en waarom? Ik kan hiervoor een paar experts bellen, maar ik duik liever eerst het onderzoek in. Vervolgens leg ik tegenstrijdigheden uit de literatuur aan deze experts voor.’ Aan het expert zijn kleven ook nadelen. ‘Wil ik me verder ontwikkelen, dan zijn er niet veel vacatures waarin ze vragen om een psycholoog én een journalist.’ Daarom is ze blij met haar afgeronde stage bij Trouw en haar werkperiode bij het jongeren informatiemagazine TKMST . ‘Zo heb ik ervaring opgedaan in het schrijven over verschillende onderwerpen.’ Schrijft Zevenhuizen, door haar specialistische kennis, nog wel begrijpelijk voor haar lezers? ‘Het klopt dat je een soort blindheid ontwikkelt voor wat lezers wel en niet weten. Daarom is het fijn dat onze eindredacteuren geen psychologen zijn. Oh self fulfilling prophecy, zeggen ze dan. Moeten we dat niet even uitleggen aan de lezer?’ De journalist/psychologe ziet duidelijke verschillen tussen een gespecialiseerd blad als Psychologie Magazine en de ‘damesbladen’ die ook veel over psychologie schrijven. ‘Zij baseren zich meer op bronnen in plaats van zelf wetenschappelijke literatuur te lezen’, legt ze uit. Daarom schrijven de ‘normale’ bladen wat oppervlakkiger over dit onderwerp.

Dimitri Tokmetzis : ‘Niet te lang specialist zijn’

Gezondheidszorg, veiligheid, terrorisme en gevoelige bedrijfsinformatie. Enkele zaken waar de in New York woonachtige journalist Dimitri Tokmetzis (34) over schrijft op zijn weblog denaaktemens.nl. Hij heeft zich ontwikkeld tot expert op het gebied van privacykwesties. ‘Ik woonde in Maastricht. Er hangen daar overal camera’s. Ik ben me gaan verdiepen in de gevolgen daarvan. Dat was het begin. Toen verhuisden we vanwege het werk van mijn vrouw naar Amerika. De markt voor journalisten is hier nogal verzadigd en dus besloot ik een weblog bij te houden en een boek te schrijven over privacy.’ Hij is er dus min of meer ingerold. ‘Ik ben van nature een generalist. Specialiseren past minder goed bij mij. Het kan een nadeel zijn dat je veel in één hoek werkt. Daar moet je als journalist voor waken. Dat is de reden dat ik andere dingen blijf doen. Zoals correspondentenwerk voor De Pers en ik ben stringer voor het ANP in New York. Ook interesseer ik mij voor de problematiek van de grote steden in Nederland. Nadeel van mijn specialisatie is dat ik niet veel op pad ben. Toen ik nog veel over islamisering schreef, kwam ik in radicale kringen. Over een paar jaar wil ik me dan ook in Nederland weer meer met algemene verslaggeving bezig houden.’ Door veel te lezen en vervolgens te schrijven over privacy heeft Tokmetzis zich het onderwerp eigen gemaakt. Het weblog helpt daarbij. Hij verzamelt alledaagse voorbeelden over mensen die zijn overgeleverd aan de goedbedoelde controlezucht van de overheid. Het dwingt hem tot het blijven zoeken naar informatie en het publiceren daarover. En vanwege het weblog zien anderen hoe hij zich in het onderwerp verdiept en wordt hij als expert gezien. Het levert hem werk op voor bijvoorbeeld Trouw en Intermediair. Het belang van specialistische kennis bij journalisten wordt onderschat, vindt Tokmetzis, die na een studie geschiedenis door Wegener werd opgeleid tot journalist. ‘Toen ik bij het AD werkte wilde de krant geen expertjournalisten meer hebben; een kwalijke zaak. Als journalist zijn je bronnen vaak wél deskundigen. Zij smeren te vaak stroop om je mond. Laatst stelde een NOS reporter minister Klink verkeerde vragen over een onderzoek van het College Bescherming Persoonsgegevens over elektronische patiëntendossiers . Klink lulde om de hete brij heen en de journalist had het niet door.’ Ook al zit Tokmetzis in de Verenigde Staten, hij wil met zijn Nederlandstalig weblog de discussie hier beïnvloeden. ‘Ik wil laten zien hoe belangrijk de discussie over privacy is. Daarvoor richt ik me bewust op een groot publiek. Ik wil niet te specialistisch schrijven.’ 

Marja pruis : ‘Ervaring werkt soms tegen je’

Is iemand die Nederlands studeerde, zelf boeken schrijft (laatste roman ‘Atoomgeheimen’) en recensies voor De Groene Amsterdammer schrijft een expert? Auteur/recensent Marja Pruis (50) beantwoordt de vraag enigszins aarzelend en daarna toch met een beslist ‘ja’. Liefde voor de literatuur was voor haar de drijfveer om Nederlands te gaan studeren en met recenseren te beginnen. De combinatie met boeken schrijven kwam later pas. Pruis: ‘Ik heb vrij lang gewacht met mijn debuut. Mijn entree in de literatuur was getrapt. Een soort veilige manier door eerst te schrijven over anderen. Zo kon ik aan mijn eigen stijl en toon werken en leren hoe het is om een publieke stem te hebben.’ Dat laatste heeft uiteindelijk niet heel veel geholpen. Kritiek op een recensie is toch heel anders dan kritieken op je boek. ‘Daar kan ik nog steeds heel veel last van hebben.’ De studie Nederlands en het schrijverschap maken haar recensies beter, constateert Pruis. ‘Maar het is niet zo dat je alleen dan goede kritieken kunt schrijven.’ Ervaring helpt, maar op een rare manier ook weer niet. ‘Als beginner sta je onbevangen tegenover de literaire wereld en wil je jezelf profileren. Dat levert lekker scherpe stukken op. Daarna volgt een ootmoedige fase waarin je meer begrip toont voor de moeilijke positie van een auteur en uiteindelijk probeer je de boel recht te doen. Mij bevalt de eerste fase het beste. Lekker onbevangen schrijven. Het wereldje is niet zo groot. Na verloop van tijd ken je veel mensen en dan wordt het moeilijker er fel over te schrijven.’ Het heeft er toe geleid dat Pruis wat meer essays schrijft en zo nu en dan ook buitenlandse literatuur bespreekt. Maar ze kan en wil niet zonder haar recensies. ‘Het is het ritme dat me aanspreekt van korte stukken met een duidelijke deadline afgewisseld met lange projecten die tot een boek leiden. Wel probeer ik, als ik een boek schrijf, minder te recenseren. In zo’n periode heb ik bewondering voor iedereen die een roman schrijft. Als ik niet aan een boek werk, sta ik er neutraler tegenover.’ Pruis ziet weinig vernieuwing onder recensenten. Begrijpelijk en jammer tegelijk. Al is het maar omdat de felle stukken daarom ontbreken. ‘Mensen gaan lang door. Toevallig is bij De Groene nu een jonge recensenten aan de slag.’ Zelf is ze niet van plan te stoppen. ‘Daarvoor is het te leuk en past het te goed bij mij.’

Hoe word je een specialist en vooral hoe blijf je dat?
Die vraag stelt zich het nieuwe Expertisecentrum Journalistiek van de Universiteit van Amsterdam, dat deze maand van start gaat. Het centrum biedt activiteiten voor journalisten die een stap opzij willen zetten, zodat ze als verslaggever, commentator, interviewer, onderzoeksjournalist of redactiechef beter beslagen ten ijs komen, en zich kunnen losmaken van de dagelijkse routines en de geijkte paden. Meer informatie: expertisecentrumjournalistiek.nl

Bekijk meer van

Tip de redactie

Logo Publeaks Wil je Villamedia tippen, maar is dat te gevoelig voor een gewone mail? Villamedia is aangesloten bij Publeaks, het platform waarmee je veilig en volledig anoniem materiaal met de redactie kunt delen: publeaks.nl/villamedia

Praat mee

Colofon

Villamedia is een uitgave van Villamedia Uitgeverij BV

Uitgever

Dolf Rogmans

Postadres

Villamedia Uitgeverij BV
Postbus 75997
1070 AZ Amsterdam

Bezoekadres

Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Factuurgegevens

Villamedia Uitgeverij BV
Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Contact

redactie@villamedia.nl

Redactie (tips?)

Chris Helt, hoofdredacteur

Marjolein Slats, adjunct-hoofdredacteur

Linda Nab, redacteur

Lars Pasveer, redacteur

Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteur

Rutger de Quay, redacteur

Nick Kivits, redacteur

Sales

Sofia van Wijk

Emiel Smit

Teddy van der Laan

Webbeheer

Marc Willemsen

Vacatures & advertenties

vacatures@villamedia.nl

Bereik

Villamedia trekt maandelijks gemiddeld 120.000 unieke bezoekers. De bezoekers genereren momenteel zo’n 800.000 pageviews.

Rechten

Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van beelden en teksten te achterhalen. Meen je rechten te kunnen doen gelden, dan kun je je bij ons melden.