Drie netten halen, twee betalen

Zij schrijven: ‘Indien hierdoor het aanbod verschraalt vervalt er één televisienet’. Zo doe je dat. Eerst beloven dat de kwaliteit gehandhaafd blijft, ondanks een meer dan forse korting. Maar regeren is vooruitzien, dus waarschuwen ze ook maar vast wat er gebeurt als die gegarandeerde kwaliteit, ongelukje, tóch verschraald. Met zo’n voze aanbieding zou een kruidenier niet wegkomen.

Het woord ‘kwaliteit’ wordt veel gebezigd in Hilversum, meestal in combinatie met het werkwoord ‘handhaven’. Nu is kwaliteit van programma’s moeilijk meetbaar, moeilijker dan die van zonnebrillen, waspoeder of koffiebonen. Dus kwaliteitsgaranties hebben een grote mate van vrijblijvendheid.

Joop Daalmeijer, de baas van de NTR, stelt voor meer te gaan herhalen. Een uur televisie kost gemiddeld rond de ton. Als je dat uur vijf keer herhaalt, scheelt dat inderdaad substantieel. Zelf zou ik dat verschraling noemen, Daalmeijer noemt dat ‘slim’.

De beoogde regeringscoalitie wil dat de publieke omroep in 2015 structureel 200 miljoen euro inlevert. Het budget van de publieke omroep bedraagt momenteel 760 miljoen euro. Daarvan werd in 2009 een bedrag van 190 miljoen euro zelf verdiend met reclame.

Stel dat Nederland 3 verdwijnt, dan levert dat zo’n 60 miljoen euro op, het totale budget voor dit net. Dat is dus bij lange na niet voldoende. En met het verdwijnen van een net, zullen ook de STER-inkomsten teruglopen.

Wie er eerlijk van overtuigd is dat de kwaliteit van de publieke omroep door zo een enorme bezuiniging niet verschraalt, moet wel geloven in een Godswonder.

De Wereldomroep wordt op de begroting van Buitenlandse Zaken ondergebracht, dat scheelt 46 miljoen euro. En het Muziekcentrum van de Omroep gaat dicht. Dag Metropole Orkest. Dag Groot Omroepkoor. Dag Radio Filharmonisch Orkest. Dag Radio Kamer Filharmonie. Dag Muziekbibliotheek. Het kost misschien wat tranen bij liefhebbers, maar het levert wel een bezuiniging van 32 miljoen op. En dat alles zonder aantasting van de kwaliteit van de publieke omroep! Met dank aan alle musici die zich in de afgelopen 65 jaar met hart en ziel, maar klaarblijkelijk volstrekt overbodig, hebben ingezet voor diezelfde publieke omroep. Rutte en Verhagen evenaren met die verdwijntruc het niveau van Hans Klok – maar die geeft zelf eerlijk toe dat hij de boel bedondert.

Dan blijft er nog altijd een bedrag van minimaal 122 miljoen euro over dat bezuinigd moet worden. Nu kan er flink in de Gooise bureaucratie worden gesneden zonder dat luisteraars of kijkers daar last van zullen hebben. Een overvloed aan beleidsmakers op het Mediapark leidt, als ware het zelfrijzend bakmeel, tot een overvloed aan beleid, waarvoor dan weer nieuwe functionarissen worden aangesteld.

De archiefkasten zitten vol meerjarenplannen die al na luttele maanden achterhaald bleken, onderzoeksrapporten die al vóór publicatie vergeten waren, en keurige inventarisaties van zaken waarin niemand geïnteresseerd is. Dat is niet alleen de schuld van Hilversum, maar net zozeer van Den Haag dat niet genoeg kan krijgen van cijfers, cijfers, cijfers – en heus niet alleen over het zapgedrag van kijkers en luisteraars.

122 miljoen euro, dat zijn, pakweg, tweeduizend banen. Dit voorjaar onderzocht SEO Economisch Onderzoek (‘De Publieke Omroep en de creatieve sector’, mei 2010) in opdracht van de Raad van Bestuur van de NPO hoeveel inkomen de publieke omroep verschaft aan ‘creatieve werknemers’. Dat bleek (in 2007) een totaalbedrag van 467 miljoen euro te zijn, 60 procent van de totale kosten. Aan ‘ondersteunende diensten’ werd 102 miljoen euro besteed.

Bij iedere voorgenomen bezuiniging op de publieke omroep, wordt steevast gewezen op die dikke beleidskorst, waarvan best iets afgeschraapt zou kunnen worden. Want programma’s en programmamakers mogen niet de dupe worden, als je die naar huis stuurt tast je de creativiteit en de kwaliteit immers aan! Na die rituele geloofsbelijdenis gaat Hilversum dan steevast over tot de orde van de dag en worden, och jeetje, contracten van jonge programmamakers helaas niet verlengd en vaste banen opgeofferd.

Maar Rutte en Verhagen beloven dat verschraling van het aanbod niet getolereerd wordt, dus dit keer zal dat vast anders gaan. Maar hoe dan? Zelfs na ontslag van alle omroepdirecties en de hen omringende stafafdelingen worden de beoogde bezuiniging niet gehaald.

Natuurlijk: je zou ook 300 miljoen euro kunnen bezuinigen. Of 400 miljoen. Je kunt tal van ledematen amputeren en organen wegnemen zonder dat de patiënt overlijdt. De PVV is daar eerlijk over in het verkiezingsprogramma. Geen mooie woorden over kwaliteitsbehoud, nee: ‘Snij in de afdeling propaganda van multicultureel Nederland: de publieke omroep.’

En de VVD? Ach, de VVD heeft nooit veel liefde gekoesterd voor de publieke omroep. De partij ziet volgens het verkiezingsprogramma ‘slechts een beperkte taak voor de overheid op het terrein van de media’.

Gelukkig is er ook het CDA, traditioneel de beschermheer van het unieke Nederlandse omroepbestel. Het ‘garandeert niet alleen onafhankelijkheid van staat of commercie, het biedt ook en stevige verankering in de samenleving’, lees ik in het verkiezingsprogramma. ‘Ledengebonden omroepen vormen het hart van het omroepbestel’.

Hear, hear!

En dat bestel blijft in stand! Chapeau voor Verhagen! Al wordt datzelfde bestel helaas wel van binnenuit leeg gevreten.

Kees Schaepman is freelance journalist