Alles 
ligt vast

Drie voorbeelden van datagebruik waarover de Amerikanen Viktor Mayer-Schönberger en Kenneth Cukier het toegankelijke boek ‘Big Data Revolutie’ hebben geschreven. Het boek is recent vertaald in het Nederlands. Voor de datajunks is het boek oud nieuws, voor ieder ander een handige manier weer helemaal te kunnen meepraten over de jongste ontwikkelingen op dat gebied en misschien zelfs wel een idee op te doen voor een project met datajournalistiek.

De auteurs werken keurig alle aspecten af. Ze laten zien dat dataverzameling zo oud is als de weg naar Rome, maar dat door de digitalisering veel meer wordt bewaard dan ooit en dat de data veel toegankelijker is. Dat maakt dat die berg data niet alleen nieuwe mogelijkheden biedt – waar Mayer-Schönberger en Cukier wat voorbeelden van geven – maar ook de manier verandert waar­op we naar de samenleving kijken.

Zo betogen de auteurs dat kennis en ervaring van bijvoorbeeld medewerkers minder belangrijk wordt. Door de beschikbaarheid van heel veel gegevens, vertelt de analyse daarvan wat er wanneer gaat gebeuren. Het is handig dat de supermarktmedewerker weet dat bij warm weer extra barbecuevlees ingeslagen moet worden, maar inmiddels levert het systeem die kennis. Resultaten uit het verleden bieden daarmee bijna een garantie voor de toekomst.

Ander gevolg van al die dataverzameling en analyse: onderzoekers kijken voortaan naar correlaties (iemand die veel sinaasappelsap drinkt, wordt minder vaak ziek). Ze zoeken niet meer naar causale verbanden (het is de vitamine C in de sinaasappel die een bepaalde uitwerking heeft). ‘Het doet er niet meer toe waarom iets gebeurt. Het gaat er om dat het gebeurt en daar houd je rekening mee. Dat is een hele andere manier van denken’, aldus de auteurs.

Ook besteden ze aandacht aan de schaduwzijden van de dataverzameling. Zo is het bijvoorbeeld niet meer zo moeilijk om op basis van wat iemand digitaal allemaal aan sporen achterlaat te bepalen of die persoon van plan is een misdrijf te plegen. De volgende stap is preventief straffen, vreest het duo.

De auteurs pleiten vervolgens voor een andere manier van privacybescherming. Bedrijven kunnen privacy schenden door op zich onschuldige gegevens te combineren. Daar kan een particulier niet het oog op houden. Daarom zou het beter zijn de verantwoordelijkheid neer te leggen bij de bedrijven en die te controleren. Een wat naïeve oplossing lijkt me dat, zonder overigens een alternatief te hebben.

Dolf Rogmans

Viktor Mayer-Schönberger en ­Kenneth Cukier, De Big Data Revolutie, Maven Publishing, 
ISBN 9789490574901, €22,-