— dinsdag 4 oktober 2022, 07:50 | 0 reacties, praat mee

Agnes Koerts geridderd: ‘Een niet-aflatende pleitbezorger voor de persvrijheid’

Agnes Koerts - © Truus van Gog

Journalist en voormalig NVJ-bestuurder Agnes Koerts is zaterdag benoemd benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Zij ontving de ridderorde uit handen van Sofyan Mbarki, wethouder Economische zaken, sport en recreatie in Amsterdam. Ze kreeg de onderscheiding als erkenning voor de jarenlange acties voor het behoud van het buitenbad van het De Mirandabad. Voormalig NVJ-bestuurder Huub Elzerman sprak Koerts namens de NVJ toe. Hieronder volgt zijn speech. Laatste wijziging: 10 oktober 2022, 13:10

Daar keek ik wel even van op: Wil je een verhaal houden over het belang van Agnes voor de journalistiek?

Voor wat?

Voor een mini-symposium over het Miranda buitenbad en in het bijzonder over de strijd die zij daarvoor heeft gevoerd.

En die strijd willen jullie uitbreiden, zeg maar vergroten, tot de strijd die zij voor de georganiseerde journalistiek heeft gevoerd?

Eh, ja, zoiets.

Beste toehoorders van dit minisymposium, dat is uiteraard appels met peren vergelijken. Natuurlijk, er zijn overeenkomsten. In een zwembad ga je op een gegeven moment na het zwemmen uit het water. Van de journalistiek is bekend dat je bijna dagelijks in het diepe wordt gegooid en dat je ’s avonds zeiknat tegen de wallekant opkruipt.

De beoordelingen op dit punt zijn nogal divers. Er zijn mensen die de journalistiek ervaren als een ijskoud bad, een soort Hofman-therapie.

En dat geldt zeker voor mensen die worden geconfronteerd met de beoefenaar van dit vak: de journalist zelf.

Die kou geldt niet voor journalistieke onderwerpen zoals de jubilerende postbode of voor een honderdjarige die door de burgemeester in het verpleegtehuis wordt bezocht. Dat leidt meestal tot een vriendelijk stukje. De Volkskrant, zelf ook honderdjarige, heeft zojuist een hele serie met honderdjarigen in de krant gezet. Allemaal stukken met warmte, veel human interest en nostalgie.

De koude benadering bewaren wij voor politici, ondernemers en autoriteiten en voor mensen van wie wij denken dat zij iets op hun kerfstok hebben. Ik voeg er meteen aan toe dat een onderscheid in deze categorieën door ons in de praktijk eigenlijk nooit wordt gemaakt. Politici, ondernemers en autoriteiten hebben per definitie iets op hun kerfstok. Alleen als het heel erg is dan zijn wij zo vriendelijk om de identiteit te verdoezelen, dan gebruiken we alleen initialen, maar als je heel bekend bent, bijvoorbeeld de baas van Jumbo en je wordt verdacht, alleen verdacht nog niet schuldig bevonden, dan kom je toch met naam en toenaam in de krant.

Er zijn grenzen aan onze toegefelijkheid, hoe hoger in de boom, des te minder recht op privacy. Zo zit dat.

De journalist zelf ervaart de journalistiek, en in het bijzonder de eigen redactie, meestal als een warm bad.

Ik ken maar weinig journalisten die op de vraag: zou jij in een volgend leven weer journalist willen worden? Een ontkennend antwoord geven.

Sterker nog, het is een besmettelijk beroep. Toen ik directeur van de School voor de Journalistiek was – in Utrecht, de enige echte school – viel me al op dat er veel kinderen van journalisten rondliepen. Dat was eigenlijk heel bijzonder want je kon alleen via loting binnenkomen.

Hoe was het mogelijk dat er dan toch een oververtegenwoordiging van journalistiek broedsels rondliep? Navraag leerde dat die studenten de juiste journalistieke attitude hadden. Zij deden net zo lang mee met de loting totdat zij werden toegelaten. Dat is de juiste spirit.

In zijn zojuist verschenen boek Dubbel Zondebok van Piet Hagen – collega van Agnes en mij – wijst hij op het bestaan van journalistieke dynastieën. De familie Belinfante bijvoorbeeld bracht 23 journalisten voort, Vas Diaz 20.

Piet werd bij de presentatie geïnterviewd door de hoogzwangere Natascha van Weezel, de dochter van onze collega Max van Weezel en Annet Bleich en het kleinkind van Herman Bleich. Terwijl Natascha op haar buik wees, zei zij: de vierde generatie is onderweg.

Het boek van Piet Hagen gaat overigens niet over familieverbanden, maar over het treurige lot van joodse journalisten in oorlogstijd. Zij werden al in het allerprilste begin van de bezetting eerst ontslagen en daarna vervolgd, gedeporteerd en omgebracht.

218 vermoordde journalisten heeft Piet Hagen opgespoord. Het is een nagenoeg verzwegen geschiedenis. Piet heeft nu een monument voor hen opgericht, een Stolperstein in boekvorm.

Ik sta even stil bij dit net verschenen boek omdat we hier over het De Mirandabad hebben. De naamgever van dit bad was geen journalist. Dat was Salomon Rodrigues de Miranda, wethouder voor de SDAP in Amsterdam, geboren in 1875 en omgebracht in het kamp Amersfoort op 3 november 1942.

Het De Mirandabad is naar hem vernoemd. Monne de Miranda was – net als Agnes – actief in de vakbeweging. In 1916 werd hij bestuurder van de Diamantbewerkersbond. Samen met Floor Wibaut was hij een gezichtsbepalende wethouder in Amsterdam.

Agnes begon haar journalistieke loopbaan bij Het Vrije Volk, een krant nauw verbonden met de Partij van de Arbeid en schatplichtig aan Het Volk, het socialistisch dagblad dat met financiële steun van de Duitse zusterpartij de Sozialdemocratische Partei Deutschland, is opgericht in 1900.

De voorpagina van de krant van 8 februari 1903 kennen we allemaal. Het is de iconische tekening van Albert Hahn waarop een spoorwegarbeider een trein tot stoppen maant. We hebben het over de spoorwegstaking van 1903: ‘Gansch het raderwerk staat is, als uw machtige arm het wil’. Een paar weken geleden nog actueel.

Het is een prent die uiteraard is te vinden in het Persmuseum. Het Persmuseum waar, u raadt het al, Agnes van 1994 tot 2013 bestuurslid was.

De hoofdredacteur van Het Volk was Pieter Jelle Troelstra. Beste toehoorders, ik kan het niet helpen, ik verzin het niet, maar de schrijver van de vuistdikke biografie over Troelstra is Piet Hagen. Op de een of andere manier hangt alles in dit verhaal met alles samen

Agnes begon haar loopbaan zoals gezegd bij het Vrije Volk. In 1969 om precies te zijn. Na een stage bij het Rotterdams Parool en het Dagblad van het Oosten.

Ik heb de zoekmachine Delpher maar eens aangezet om te achterhalen waar onze jonge verslaggeefster zich mee bezighield. Het zal u niet verbazen dat een van haar eerste artikelen ging over de kwaliteit van het zwemwater. Agnes ontdekte dat het leidingwater dat werd gebruikt in het Rotterdamse Dolfinarium minder geschikt was voor de daar rondspartelende dolfijnen. Het water moest van elders worden aangevoerd. Deze onthulling is te vinden op de pagina ‘Uit Met’ onder redactie van, ja, daar zijn ze, Agnes Koerts, Betty Drexhage en Ruud ter Weyde.

Loopt er een rode draad door haar carrière? Die vraag kunnen we bevestigend beantwoorden. Ook haar eerste aanraking met de journalistiek vinden we terug in familieverband. De broer van haar vader, Jan Koerts, was journalist. Deze oom was haar grote voorbeeld

Hij zal er ongetwijfeld aan hebben bijgedragen dat Agnes er voor koos om naar de School voor de Journalistiek te gaan. Dat was, zoals dat tegenwoordig heet een gelukkige match. Agnes behoorde in 1966 tot de eerste lichting. Van de 86 studenten waren er 27 vrouw. De helft van hen kwam daadwerkelijk in de journalistiek terecht. Van deze eerste lichting kreeg Ineke van Kessel in 1985 de Prijs voor de Dagblad Journalistiek, een derde koos voor een academische vervolgstudie en twee zijn er gepromoveerd.

Die eerste lichting, en uiteraard ook de lichtingen daarna, leverde een aantal prominente journalisten op. Te veel om op te noemen.

Agnes trad in dienst van twee kranten met een onmiskenbaar arbeidersverleden. Eerst bij Hert Vrije Volk en vijf jaar later bij de Volkskrant, toen nog nauw gelieerd aan de katholieke arbeidersbeweging. Het Vrije Volk is aan een staking van adverteerders ten onder gegaan. De Volkskrant floreert, ook al heeft deze krant elke herinnering aan katholieke arbeiders of arbeiders in het algemeen, vakkundig om zeep geholpen. Maar dit terzijde. Toen kwam dagblad Trouw, geen arbeiderskrant, wel een oorlogsverleden. Trouw kwam, net als Het Parool, de Waarheid en Vrij Nederland voort uit het verzet tegen de bezetting.

Agnes kwam bij Trouw binnen met een veel gelezen consumentenrubriek en toen ik afscheid nam als chef van de redactie economie volgde zij mij op. Ik ging naar de SvdJ, waar Agnes overigens lid van het bestuur was.

Laat ik er direct bij zeggen om verwijten over belangenverstrengeling te voorkomen: Agnes zat niet in de sollicitatiecommissie.

Tussen de bedrijven door. Ik bedoel na de Volkskrant en voor Trouw zette zij een stevige freelance praktijk op. Een praktijk die zij na haar vertrek bij Trouw in 1994 hervatte.

Opnieuw met succes. Dat is, als je naar haar vrijwilligerswerk kijkt eigenlijk een buitengewone prestatie. Een dag heeft maar 24 uur en in die 24 uur verdiende Agnes haar boterham en daarnaast had zij ook nog tijd voor - de opsomming is niet compleet – een reeks van functies.

Zij was oprichter en voorzitter van de Stichting Vrouw en Media,

Voorzitter van het bestuur van de Stichting School voor de Journalistiek

Bestuurslid van het Persmuseum

Lid van de onderhandelingsdelegaties CAO Dagblad en voorzitter van de paritaire commissie Salarisgebouw CAO Dagblad.

Zij evalueerde in opdracht van NVJ en NDP het leer-werkproject allochtonen journalisten en in opdracht van het ministerie van OCenW was zij betrokken bij de Stichting Fonds Bijzondere Journalistieke Opdrachten

Voorzitter Stichting Mediadebat

Medeoprichter en lid van het Nederlandse Comité Internationale Dag van de Persvrijheid

En tot op heden is Agnes lid van de Commissie Onderwijsfonds Publieksbladen.

Haar succesvolle strijd voor het behoud van het De Miranda-buitenbad is, bij nader inzien, slecht een piepklein onderdeel van haar omvangrijke vrijwilligerswerk.

In 2004 ontmoeten wij elkaar weer. Het decor was toen opnieuw onze beroepsverenging, de NVJ. Samen trokken we op in het NVJ-bestuur, overleefden de crisis die de vereniging maandenlang in haar greep hield samen werden we in 2014 erelid van de NVJ.

Beste toehoorders, tot slot schuif ik mijn rol als spreker op dit hoogst eigenaardige mini-symposium even opzij. Ik wil nu als oud-voorzitter van de NVJ graag een paar opmerkingen maken.

Beste Agnes, omdat wij zo lang met elkaar zijn opgetrokken, zoveel hebben beleefd en ook overleefd, heb ik van dichtbij mogen maken met hoeveel inzet jij voor je idealen hebt gevochten. Want achter die opsomming – ze was bestuurslid van dit en voorzitter van dat – gaat een enorme werkkracht schuil. De verbetering van de rechtspositie van journalisten komt namelijk niet tot stand door het lidmaatschap van een onderhandelingsdelegatie, maar door stug, als het nodig is tot in de kleine uren door onderhandelen. Keer op keer argumenten bedenken die de tegenpartij uiteindelijk moeten brengen tot de verzuchting:

Oké, we hebben een onderhandelingsresultaat. Sterkte bij de verdediging van dit akkoord bij uw ongetwijfeld lastige achterban.

Zoals ik al zei, heb je je onbezoldigde inzet weten te combineren met en bloeiende freelance-pratijk voor een hele reeks kranten en tijdschriften. Te veel om op te noemen, alhoewel ik voor die 150 rubrieken in Dagblad Trouw uiteraard graag een uitzondering zou willen maken. Maar er was meer, veel meer.

In die lange periode als onbezoldigd bestuurslid heb jij de vereniging bewust gemaakt van het belang om de positie van vrouwen in te verbeteren, ook van vrouwen in een leidinggevende rol. Het is echt geen toeval dat er nu meer vrouwelijke chefs en vrouwelijke hoofdredacteuren zijn dan ooit. Daar is decennia hard voor gevochten.

Daarnaast was je een niet-aflatende pleitbezorger voor de persvrijheid en vooral voor een betere positie van onze freelance-leden.

Kortom, Agnes, het feit dat het buitenbad van de het de Mirandabad nog bestaat is tegen de achtergrond van je geweldige kennis van zaken en energie helemaal niet verwonderlijk. Zowel de zwemmers als journalisten hebben alle reden voor dankbaarheid.

Bekijk meer van

Huub Elzerman Agnes Koerts

Tip de redactie

Wil je Villamedia tippen, maar is dat te gevoelig voor een gewone mail? Villamedia is aangesloten bij Publeaks, het platform waarmee je veilig en volledig anoniem materiaal met de redactie kunt delen: publeaks.nl/villamedia

Praat mee

Colofon

Villamedia is een uitgave van Villamedia Uitgeverij BV

Uitgever

Dolf Rogmans

Postadres

Villamedia Uitgeverij BV
Postbus 75997
1070 AZ Amsterdam

Bezoekadres

Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Factuurgegevens

Villamedia Uitgeverij BV
Johannes Vermeerstraat 22
1071 DR Amsterdam

Contact

redactie@villamedia.nl

Redactie (tips?)

Chris Helt, hoofdredacteur

Marjolein Slats, coördinator magazine

Linda Nab, redacteur

Lars Pasveer, redacteur

Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteur

Rutger de Quay, redacteur

Nick Kivits, redacteur

Sales

Sofia van Wijk

Emiel Smit

Teddy van der Laan

Webbeheer

Marc Willemsen

Vacatures & advertenties

vacatures@villamedia.nl

Bereik

Villamedia trekt maandelijks gemiddeld 120.000 unieke bezoekers. De bezoekers genereren momenteel zo’n 800.000 pageviews.

Rechten

Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van beelden en teksten te achterhalen. Meen je rechten te kunnen doen gelden, dan kun je je bij ons melden.