(ZZP-ER IN DE BOUW) Vochtproblemen voorkomen na aanbouw

Zwam onder de vloer, schimmel op de muren en condenserende ramen. Een gruwel voor de bewoner en de bouwer. Helaas komen vochtproblemen nog veel voor, zowel in oude ongeïsoleerde woningen als in moderne geïsoleerde woningen zonder voldoende ventilatie. Zeker na het zetten van een aanbouw kan de woning te maken krijgen met overtollig vocht. Hoe kan een zzp-er, die meestal de kleinere aanbouwen plaatst, vochtproblemen voorkomen c.q. bestrijden? Met onder meer tips en tricks van de specialist.
Door de aantrekkende economie en de vergunningsvrije status voor de meeste aanbouwen is het uitbreiden van de woning aantrekkelijker geworden.  Door het zetten van een aanbouw verandert de vochthuishouding in de vernieuwde woning. Daarom dient bouwer met een aantal zaken rekening te houden in het ontwerp en de uitvoering van de aanbouw om het binnenklimaat gezond te houden.

“We worden regelmatig geconfronteerd met vochtproblemen”
Adviesbureau voor binnenklimaat, Ansveco uit Vlaardingen, werkt samen met zzp-ers om renovaties, nieuwbouw en verbouwingsprojecten bouwfysisch verantwoord uit te voeren. “Helaas worden we regelmatig gebeld door professionele en particuliere opdrachtgevers met vochtproblemen”, zegt directeur Sebastiaan Netten. “Ze hebben dan al tal van zzp-ers of aannemers over de vloer gehad om het probleem op te lossen, maar tevergeefs. Een bouwkundig vochtprobleem is zeer lastig aan te pakken, omdat dikwijls een combinatie van factoren eraan ten grondslag ligt: optrekkend vocht vanuit een vochtige kruipruimte, een gebrekkige ventilatie of een lek gevelblad. Veel zzp-ers richten zich met alle goede bedoelingen op de bron van de lekkage, maar dat wil nog niet zeggen dat je de vinger op de zere plek legt”. 

Vochthuishouding meten

Als Ansveco wordt ingeschakeld gaat het bureau in ieder geval in eerste instantie de vochtsituatie analyseren met behulp van meetinstrumenten. Het komt regelmatig voor dat muren, vloeren en plafonds te vochtig zijn, maar schimmel of zwam nog niet zichtbaar zijn. Meten is weten, maar een stuk natuurkundige kennis is zeker niet weg. “Zeker bij het zetten van een aanbouw moet je rekening houden met een aantal zaken en verbanden kunnen leggen”, legt Netten uit. Hij geeft een praktijkvoorbeeld: “Stel dat de aanbouw beter is geïsoleerd dan de bestaande oudbouw -een situatie die vrij vaak voorkomt- dan gaat de gebruiker in het nieuwe deel minder stoken. Bij een gebrekkige ventilatie wordt er meer waterdamp omgezet in vocht dat zich in hoger gelegen delen gaat manifesteren, bijvoorbeeld de zolder. Dat probleem wordt gecreëerd als er geen goede balans is tussen de mate van ventilatie in het oudbouw en nieuwbouw. Ventileren in de oudbouw hoefde volgens de bewoner niet omdat er voldoende werd gestookt. Op deze manier creëer je dus klimaatproblemen.” Een ander optredend probleem is volgens Van Netten als een aanbouw goed is geïsoleerd, terwijl de oudbouw was uitgevoerd met enkele beglazing. Omdat het bij de beglazing nu warmer is slaat condens niet neer op het HR++ glas. Omdat het vocht op de ramen niet meer zichtbaar is wordt dit gezien als een oplossing voor een vochtprobleem. Zonder aanpassingen aan ventilatie en luchtstromen is de condensatie echter alleen maar verplaatst naar een ander koudste punt, zoals bijvoorbeeld de ongeïsoleerde vloer van de woning. Daar ontstaat dan een hoge luchtvochtigheid. Een bron voor huisstofmijt, een zeer ongezond diertje voor de menselijke luchtwegen. Netten noemt nog een ander voorbeeld van ‘communicerende vaten’: “Als je beneden minder moet stoken, omdat de isolatie van de uitbouw zorgt voor wooncomfort en besparing op de stookkosten, dan verlies je restwarmte voor de bovenverdieping. Extra koude in slaapkamers kan een kritieke maar gezond uitziende kamer veranderen in een met schimmel besmette kamer. Dit probleem kun je tackelen door te zorgen voor voldoende ventilatie, ook in ruimtes die je niet in verband brengt met een uitbouw.”

Samenwerking met zzp-ers

Ansveco werkt samen met zzp-ers die het vochtprobleem bij verbouwingen en nieuwbouw onderkennen en systematisch aanpakken. Het meten van de vochtcondities is daarbij onontbeerlijk. Als de metingen boven de grenswaarde zitten, heeft dat gevolgen voor de ventilatiecapaciteit in de nieuwe situatie. “Veel zzp-ers redeneren alleen vanuit het Bouwbesluit en de NEN-normen, maar het is wenselijk om de situatie per project te meten. Dat brengt inderdaad extra kosten met zich mee die de opdrachtgever misschien niet wenst te betalen en naar de goedkoopste aanbieder gaat die een dergelijke meting nalaat. Daarom is het belangrijk om mensen goed voor te lichten over vochtproblematiek, omdat het in eerste instantie niet met het blote oog is waar te nemen. Het zou voor elke zzp-er goed zijn om cursussen te volgen over hoe vocht in gebouwen ontstaat en wat je er aan kunt doen. Ook is het raadzaam om een vochtspecialist bij je project te betrekken. Dat gebeurt veel te weinig”, aldus Netten.

“Het is een kwestie van logisch nadenken en handelen”

Behalve de interne vochthuishouding is de intreding van vocht van buitenaf ook een heikel punt. ZZP-er Michiel Brinkman van Brinkman Bouw uit Veenendaal besteedt veel aandacht aan de waterdichting. “Het is van groot belang dat de folies van de oud -en nieuwbouw goed op elkaar aansluiten en loodslabbes goed in de gevel achter de isolatie op het binnenblad wordt aangebracht.” Michel heeft nog nooit een verbouwing uitgevoerd waarbij naderhand vochtproblemen optraden. “Het is een kwestie van logisch nadenken en handelen. Kijk, als je een badkamer of een keuken gaat aanbouwen zorg je voor extra maatregelen, zoals een afzuigpunt. Dan overleg ik met de loodgieter of architect waar dat afzuigpunt moet komen. Verder breng ik de folie aan zoals het hoort, zoals dampremmende of dampdoorlatende folie, afhankelijk van de bouwkundige situatie. Ik gebruik altijd EPDM-folie in plaats van PPC, omdat het een goede kwaliteit heeft.”
Brinkman adviseert altijd om in kruipruimten ventilatie aan te brengen en kwetsbare keldermuren aan de buitenkant waterkerend te maken. “Bij de bouw van kruipruimtes stort ik een betonvloer met een opstand waarop het binnenblad wordt gestort. De naad tussen de kim en het binnenblad maak ik dicht met dakbedekkingsmateriaal op een hechtprimer. Maar natuurlijk zijn andere maatregelen ook denkbaar, zoals injectering. Maar zoals ik het aanpak vind ik het een efficiënte en vochtwerende constructie”. Brinkman let altijd wel op de aansluitdetails. Hij bespaart hier geen geld op in het offertestadium. “Ik heb op de MTS les gehad in bouwfysica en heb ook een cursus waterdichte bouwaansluitingen gevolgd. Daardoor blijf ik kritisch op het waterdicht afsluiten van de aansluitingen”.

KADER
1. Optrekkend vocht uit kruipruimten en kelders door capillaire werking.
Mogelijke oplossingen:
• Vloerisolatie
• Vochtscherm plaatsen
• Folie plaatsen

2. Vocht door de muren door een gebrek aan ventilatie, lang douchen in koude periodes of indringing van vocht in de muren.
Mogelijke oplossingen:
• Muur hydrofoberen of klimaatverf toepassen
• Spouwmuurisolatie toepassen
• Ventilatie aanbrengen (mechanisch of natuurlijk)

3. Vocht uit het dak door lekkage plat dak, slechte dakisolatie of indringing water in de naden tussen dak en gevel.
Mogelijke oplossingen:
• Dakisolatie plaatsen
• Naden tussen dak en gevel goed afdichten
• Daklekkage verhelpen en dakgoten goed schoonhouden

KADER
Tips & tricks bij verbouwingen

Ontwerpfase

• Welke gebruiksfunctie krijgt de aanbouw: gevolgen voor het binnenklimaat?
• Vochthuishouding in alle ruimten meten in oude situatie en na de verbouwing.
• Denk goed na over een gezonde balans tussen ventilatie en isolatie
• Pas de oud -en nieuwbouw op elkaar aan qua isolatie en ventilatie
• Denk goed na hoeveel ventilatiecapaciteit er nodig is en positioneer de ventilatievoorzieningen op een voor de gebruiker comfortabele plek.

Uitvoeringsfase
• Zorg voor een doorlopende dampremmende folie rondom de vloer, gevel en dak.
• Zorg ervoor dat de folie achter de (bestaande) isolatie wordt aangebracht
• Zorg ervoor dat aansluitdetails in de constructie waterdicht worden afgesloten
• Gebruik EPDM-folie vanwege haar technische eigenschappen.
• Breng waar nodig waterkerende lagen aan om vocht van de buitenkant te weren